2 min
Karine Hoenderdos is diëtist, journalist, auteur, podcastmaker en docent. Haar blik op gezonde voeding heeft een ware evolutie doorgemaakt van de kennis opgedaan in schoolbankjes tot de constatering dat er een ‘boterzachte’ factor is die vaak over het hoofd wordt gezien: liefde.
Wat is gezonde voeding? Had je mij deze vraag 30 jaar geleden gesteld, toen ik vers van de opleiding diëtetiek kwam, dan had ik iets gezegd over de Schijf van Vijf, vezels en vitamines en niet te veel verzadigd vet. Ik was piepjong en had mijn kersverse kennis nog volop in pacht.
Als er maar wat binnenkomt
Vijf jaar later dan? Toen ik enigszins gepokt, gemazeld en gedesillusioneerd was door het veldwerk in een psychiatrisch ziekenhuis? Dan had ik waarschijnlijk geantwoord: “Gezonde voeding is ‘whatever’ - als er maar wat binnenkomt.” Want dát was de uitdaging voor de patiënten met een depressie, eetstoornis, psychose of dementie die soms een waslijst aan psychofarmaca slikten. Zeker in combinatie met het efficiënte maar vrij liefdeloze grootkeukenvoer dat om 12 uur ‘s ochtends al in ijzeren gamellen langs de afdelingen werd gebracht.
Vroeg je het me weer, maar dan zes jaar later? Dan zou ik zeggen: de ultieme definitie van gezonde voeding is moedermelk. Want toen dronk mijn eerste baby zijn (te vroeg geboren, piepkleine) wangetjes in enkele maanden rond en gezond. Ik stopte er liters liefde bij, en kreeg er oxytocine voor terug.
PuurGezond en Gezond Gesprek
Toen ik eenmaal ging schrijven voor de kost ontwikkelde ik - samen met mijn collega’s - de PuurGezond Piramide. Uit liefde voor lekker eten en zelf koken. Onbewerkt voedsel was onze weg naar gezonde voeding. Met adviezen als: eet meer groenten, peulvruchten en noten. Plus: verzadigd vet is heus niet eng. We waren onze tijd ver vooruit, lang voordat alle rode vlaggen wezen naar ultraprocessed foods. Is PuurGezond nu hét antwoord op de vraag? In grote lijnen: ja.
Maar toen ik meer ging interviewen – ook voor de podcast Gezond Gesprek - kon ik het vragen aan professoren, artsen, hoogleraren, chef-koks, diëtisten, wetenschappers. Wat is gezonde voeding? Sommigen van hen zeiden zelfverzekerd dat ze het wisten. Vegan, voor dier en planeet. Ultrabewerkt hightech, tegen ondervoeding. Paleo, voor onze oeroude genen. Koolhydraatbeperkt, voor mensen met diabetes. Vezelrijk, voor het microbioom.
Een boterzachte toevoeging
Stel je me nu dus de vraag, dan zeg ik dat “gezonde voeding” niet bestaat. Of dat het hooguit bestaat op hoogst-individuele basis, altijd fluctuerend in de tijd. Ongrijpbaar. Maar ik wil nóg verder gaan en stellen dat er een factor is die stelselmatig wordt vergeten. Een zachte toevoeging. Zó boterzacht dat het waarschijnlijk de wenkbrauwen laat fronzen bij wetenschappers en mega-boeren, bij levensmiddelentechnologen en beleidsmakers. Die toevoeging is: liefde. Want liefdeloos voedsel laat je niet groeien en bloeien. En gezonde voeding is dus moedermelk, groentesoep met ballen, homemade vegan curry, een flesje drinkvoeding, verse vis, warme appeltaart.
Dus dit is mijn antwoord op de vraag. Gezonde voeding is hoogst individueel, altijd veranderend in de tijd, ongrijpbaar - maar bij voorkeur wel vol liefde.
Dit artikel afdrukken
Als er maar wat binnenkomt
Vijf jaar later dan? Toen ik enigszins gepokt, gemazeld en gedesillusioneerd was door het veldwerk in een psychiatrisch ziekenhuis? Dan had ik waarschijnlijk geantwoord: “Gezonde voeding is ‘whatever’ - als er maar wat binnenkomt.” Want dát was de uitdaging voor de patiënten met een depressie, eetstoornis, psychose of dementie die soms een waslijst aan psychofarmaca slikten. Zeker in combinatie met het efficiënte maar vrij liefdeloze grootkeukenvoer dat om 12 uur ‘s ochtends al in ijzeren gamellen langs de afdelingen werd gebracht.
Vroeg je het me weer, maar dan zes jaar later? Dan zou ik zeggen: de ultieme definitie van gezonde voeding is moedermelk. Want toen dronk mijn eerste baby zijn (te vroeg geboren, piepkleine) wangetjes in enkele maanden rond en gezond. Ik stopte er liters liefde bij, en kreeg er oxytocine voor terug.
Gezond eten werd samen aan tafel, schipperen tussen lekker en lustikniet en tussen verwennen en verantwoord, altijd liefhebbend opgediendWeer wat later. Het gezinsleven, met drie kinderen. Wat is gezonde voeding? Ik voelde me het moederst als ik groentesoep met ballen kookte. Gezond eten werd samen aan tafel, schipperen tussen lekker en lustikniet en tussen verwennen en verantwoord, altijd liefhebbend opgediend.
PuurGezond en Gezond Gesprek
Toen ik eenmaal ging schrijven voor de kost ontwikkelde ik - samen met mijn collega’s - de PuurGezond Piramide. Uit liefde voor lekker eten en zelf koken. Onbewerkt voedsel was onze weg naar gezonde voeding. Met adviezen als: eet meer groenten, peulvruchten en noten. Plus: verzadigd vet is heus niet eng. We waren onze tijd ver vooruit, lang voordat alle rode vlaggen wezen naar ultraprocessed foods. Is PuurGezond nu hét antwoord op de vraag? In grote lijnen: ja.
Maar toen ik meer ging interviewen – ook voor de podcast Gezond Gesprek - kon ik het vragen aan professoren, artsen, hoogleraren, chef-koks, diëtisten, wetenschappers. Wat is gezonde voeding? Sommigen van hen zeiden zelfverzekerd dat ze het wisten. Vegan, voor dier en planeet. Ultrabewerkt hightech, tegen ondervoeding. Paleo, voor onze oeroude genen. Koolhydraatbeperkt, voor mensen met diabetes. Vezelrijk, voor het microbioom.
Het geinige was: ze hadden allemaal gelijk.Het geinige was: ze hadden allemaal gelijk. Het grappige was: ze hadden allemaal niet gelijk. Wat voor de één gezond is, bleek dat voor de ander niet te zijn. En wat vandaag past bij lijf en leden, kan bij een ziekte morgen helemaal anders zijn. Om over de veranderende wetenschappelijke inzichten, de invloed van cultuur, budget en modetrends nog maar te zwijgen.
Een boterzachte toevoeging
Stel je me nu dus de vraag, dan zeg ik dat “gezonde voeding” niet bestaat. Of dat het hooguit bestaat op hoogst-individuele basis, altijd fluctuerend in de tijd. Ongrijpbaar. Maar ik wil nóg verder gaan en stellen dat er een factor is die stelselmatig wordt vergeten. Een zachte toevoeging. Zó boterzacht dat het waarschijnlijk de wenkbrauwen laat fronzen bij wetenschappers en mega-boeren, bij levensmiddelentechnologen en beleidsmakers. Die toevoeging is: liefde. Want liefdeloos voedsel laat je niet groeien en bloeien. En gezonde voeding is dus moedermelk, groentesoep met ballen, homemade vegan curry, een flesje drinkvoeding, verse vis, warme appeltaart.
Dus dit is mijn antwoord op de vraag. Gezonde voeding is hoogst individueel, altijd veranderend in de tijd, ongrijpbaar - maar bij voorkeur wel vol liefde.
In Wat is ...? gaan we met bekende en minder bekende mensen op zoek naar wat hen motiveert om te ontdekken of we elkaar van daaruit weer kunnen vinden. Waarom we dit doen lees je in De ontdekking van de ander. Bekijk ook de introductie tot de gezondreeks of het overzicht van de serie Wat is gezond? met de drie thema's Wat is gezondheid?, Wat is gezonde voeding? en Wat is ultrabewerkt voedsel?
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Een mooi geschreven artikel en zeker, de liefde en zorgvuldigheid waarmee je het bereidt zijn essentieel. Ik wil er graag nog een vergeten zacht ‘ingredient’ aan toevoegen: dek de tafel met een mooi tafelkleed, dat is gezelliger dan eten van al die harde, koude oppervlakken. En het markeert de tijd en plaats van de maaltijd. Zo tot 1970 at je bijna nergens van kale tafels, niet thuis, niet in het restaurant en ook niet in de stationsrestauratie. Ik kom er graag meer over vertellen in een van je podcasts.
Wat een fijn artikel! En inderdaad een mooie ontwikkeling van je inzichten. Als voormalig arts en met interesse in voeding en leefstijl hou ik me graag bezig met de vraag "wat maakt dat iemand gezond eet"? Met liefde klaar gemaakt is zo'n grote factor die vaak weg gewuifd wordt maar inderdaad heel belangrijk is.
Stel jezelf de vraag welke maaltijd maak jij vaker klaar? Het moet lekker zijn natuurlijk is je eerste reactie; wat maakt het lekker? Met liefde en aandacht (en dus een beetje van je tijd) klaargemaakt. Maar ook de context, samen eten delen, eigenwaarde, verbinding met de natuur en andere emoties bepalen of jij die maaltijd als lekker hebt ervaren. Die tatziki doet je denken aan die fijne vakantie. De eenzame opa die allerlei tips krijgt van de diëtiste maar prima eet als het gezellig is met anderen om hem heen. Als jij lekker in je vel zit lukt het je vaker voor jezelf een maaltijd te koken. Oja die wortels uit je eigen moestuin smaken net iets lekkerder.
En de context..vanochtend maakte ik mijn puberdochter wakker met een croissantje en een glaasje sinaasappelsap. Met een grote smile zei ze: Ben ik soms jarig? We aten op haar bed al kletsend een heerlijk ontbijtje. Gezond? Er zijn wel 100 manieren om gezond te eten en er zijn zeker een paar richtlijnen om na te streven (niet teveel en onbewerkt). Maar voor mij zijn de basisvoorwaarden wel duidelijk; liefde en aandacht!
Een mooi artikel en het ingrediënt liefde bij telen, oogsten, koken en eten is een cruciaal element. 45 jaar kookervaring, schrijven over voedsel leerden mij dat de fijnste producten die je kon gebruiken in de keuken altijd met toewijding gefabriceerd werden. Maar ook dat de pure aandacht in de keuken, je indenken in de aard van het product, het kiezen van de juiste bereiding en techniek essentieel zijn. Tot zover de liefde… het resultaat moet dan zijn dat ‚goed‘ eten je een geluksgevoel geeft. In een restaurant maak je mensen pas echt gelukkig als ze het gevoel van geluk lijfelijk ondervinden… voor thuis geldt hetzelfde… omdat ook echt te ervaren is wel aandacht voor het eten tijdens het eten. De ervaringen die je tijdens en na het eten opdoet kun je wel flink opkrikken door weten hoe je het best kunt proeven… Dat moet je leren. Het beïnvloedt in hoge mate je geluksgevoel en je welzijn. Ik zou bijna zeggen dat je de mate van liefde die geïnvesteerd is inherent is aan het geluksgevoel: dat gevoel van in de zevende hemel zijn na een goede maaltijd.
Dank voor het mooie artikel met de fraai omschreven ontwikkelingen qua opvatting over gezond eten…en ik smul in de toekomst weer zonder schuldgevoelens van de heerlijke appeltaart die Marjolijn bakt.