3 min
Wetenschappers en voedingsdeskundigen discussiëren al jaren over de gevaren van ultrabewerkt voedsel (ultra-processed food, of UPF). Het perspectief van de consument ontbrak nog. Consumenten vinden het lastig om in te schatten wat ultrabewerkt is en hebben behoefte aan duidelijkheid van gezondheidsautoriteiten, blijkt uit de nieuwste bevindingen van de EIT Food Consumer Observatory.
Ultra-processed food is momenteel een zeer omstreden onderwerp. De definitie is gebaseerd op de NOVA-classificatie en omvat de bekende 'junkfood' zoals energiedrankjes en frisdrank, gefrituurd voedsel en chocoladerepen. Maar het zijn niet alleen de voor de hand liggende ‘verdachten’ zoals kant-en-klaarmaaltijden; zelfs schijnbaar gezondere opties zoals (sommige) vegan kazen en vleesvervangers behoren tot de categorie van ultrabewerkte voedingsmiddelen. Deze voedingsmiddelen bevatten kunstmatige ingrediënten zoals eiwitisolaten, emulgatoren en andere additieven.
UPF worden gezien als schadelijk voor de gezondheid
Uit het onderzoek bleek dat Europese consumenten zich ongemakkelijk voelen over de gevolgen die ultrabewerkte voedingsmiddelen voor hun gezondheid zouden kunnen hebben. De meerderheid van de respondenten maakt zich zorgen over de mogelijke gezondheidsrisico's van deze producten. De meerderheid gelooft ook dat sterk bewerkte voedingsmiddelen bijdragen aan obesitas, diabetes en andere leefstijlgerelateerde gezondheidsproblemen.
Interesse in plantaardige vervangers bedreigd door UPF-zorgen
Door meer dan de helft van de respondenten worden plantaardige vervangers gezien als sterk bewerkte voedingsmiddelen. Iets meer dan de helft van de Europese consumenten eet liever geen plantaardige vervangers omdat ze ultrabewerkte voedingsmiddelen willen vermijden. Veganisten en vegetariërs zijn minder geneigd om plantaardige alternatieven om deze reden te vermijden.
Consumenten die meer bekend zijn met traditionele plantaardige vervangers, zoals tempeh en tofu, zullen deze minder snel als ultrabewerkt classificeren. Consumenten die minder bekend zijn met deze producten zijn echter meer geneigd om ze als ultrabewerkt te classificeren, net zoals ze dat doen met plantaardige vleesvervangers.
Het verminderen van de consumptie van UPF staat niet op het menu
Ondanks de bezorgdheid over de gezondheidsrisico's van sterk bewerkte voedingsmiddelen, zien de meeste consumenten zichzelf de hoeveelheden die ze ervan eten niet verminderen. In plaats daarvan hopen ze een balans te vinden door te proberen meer zelfgemaakt voedsel te eten en sterk bewerkt voedsel te beperken tot wanneer het als ‘noodzakelijk’ wordt gezien.
Wanneer is ultrabewerkt voedsel precies gewenst? Vaak op momenten dat er behoefte is aan eten dat snel en makkelijk gegeten kan worden (of helemaal geen bereiding vereist), of wanneer men op zoek is naar een betaalbare voedselkeuze. Maar voor veel consumenten zijn ultrabewerkte voedingsmiddelen ook een traktatie, voedsel dat lekkerder is dan zelfgemaakt eten, dat plezier en comfort biedt. Of het zijn snacks en soorten maaltijden die gekoppeld zijn aan sociale gelegenheden en gezelligheid.
Het rapport laat zien dat consumenten beter willen begrijpen wat ultrabewerkt voedsel is en hoe het hun gezondheid beïnvloedt. Gezondheidsinstellingen moeten nadenken over hoe te communiceren over wat voedselbewerking betekent, hoe het eruit kan zien en welke effecten het kan hebben op de gezondheid (als die er zijn). Ook moeten gezondheidsinstellingen duidelijk maken of plantaardige vervangers UPF zijn en of dit van belang is voor de algehele gezondheid.
Over het onderzoek
Het onderzoek, het eerste grootschalige Europese consumentenonderzoek over dit onderwerp, bestond uit een kwantitatief onderzoek onder 10.000 deelnemers uit 17 landen, en een kwalitatief deel met behulp van het Citizen Participation Forum, EIT Food’s eigen Europese online community. In totaal deden 89 Europese consumenten mee aan dit deel.
Over EIT Food’s Consumer Observatory
EIT Food’s Consumer Observatory is een Europese kennisbank die de transformatie van voedselsystemen stimuleert, door consumenteninzichten te bieden over de agrofoodsector. Het initiatief wordt mogelijk gemaakt door EIT Food, 's werelds grootste en meest dynamische voedselinnovatie community. Het Nederlandse onderzoeksbureau Future of Food Institute is een van de partners van de Consumer Obervatory.
Lees meer over Future of Food Institute, de Consumer Observatory and EIT Food. Download het gratis rapport hier (in het Engels).
Dit artikel afdrukken
UPF worden gezien als schadelijk voor de gezondheid
Uit het onderzoek bleek dat Europese consumenten zich ongemakkelijk voelen over de gevolgen die ultrabewerkte voedingsmiddelen voor hun gezondheid zouden kunnen hebben. De meerderheid van de respondenten maakt zich zorgen over de mogelijke gezondheidsrisico's van deze producten. De meerderheid gelooft ook dat sterk bewerkte voedingsmiddelen bijdragen aan obesitas, diabetes en andere leefstijlgerelateerde gezondheidsproblemen.
Velen zijn onzeker over de bewerkingsniveaus van verschillende voedingsmiddelen en overschatten of onderschatten de mate van bewerkingHet blijkt dat een gebrek aan kennis over voedselbewerking bijdraagt aan de onzekerheid van consumenten bij het maken van weloverwogen keuzes. Velen zijn onzeker over de bewerkingsniveaus van verschillende voedingsmiddelen en overschatten of onderschatten de mate van bewerking. Ter illustratie. Een meerderheid (61%) van de consumenten identificeerde energiedrankjes correct als ultrabewerkt, maar er waren veel minder die veganistische kaas (34%) en chocoladerepen (22%) tot dezelfde (correcte) categorie rekenden. Als gevolg hiervan onderschatten veel consumenten waarschijnlijk de hoeveelheid ultrabewerkt voedsel die ze eten.
Interesse in plantaardige vervangers bedreigd door UPF-zorgen
Door meer dan de helft van de respondenten worden plantaardige vervangers gezien als sterk bewerkte voedingsmiddelen. Iets meer dan de helft van de Europese consumenten eet liever geen plantaardige vervangers omdat ze ultrabewerkte voedingsmiddelen willen vermijden. Veganisten en vegetariërs zijn minder geneigd om plantaardige alternatieven om deze reden te vermijden.
Consumenten die meer bekend zijn met traditionele plantaardige vervangers, zoals tempeh en tofu, zullen deze minder snel als ultrabewerkt classificeren. Consumenten die minder bekend zijn met deze producten zijn echter meer geneigd om ze als ultrabewerkt te classificeren, net zoals ze dat doen met plantaardige vleesvervangers.
Het verminderen van de consumptie van UPF staat niet op het menu
Ondanks de bezorgdheid over de gezondheidsrisico's van sterk bewerkte voedingsmiddelen, zien de meeste consumenten zichzelf de hoeveelheden die ze ervan eten niet verminderen. In plaats daarvan hopen ze een balans te vinden door te proberen meer zelfgemaakt voedsel te eten en sterk bewerkt voedsel te beperken tot wanneer het als ‘noodzakelijk’ wordt gezien.
Wanneer is ultrabewerkt voedsel precies gewenst? Vaak op momenten dat er behoefte is aan eten dat snel en makkelijk gegeten kan worden (of helemaal geen bereiding vereist), of wanneer men op zoek is naar een betaalbare voedselkeuze. Maar voor veel consumenten zijn ultrabewerkte voedingsmiddelen ook een traktatie, voedsel dat lekkerder is dan zelfgemaakt eten, dat plezier en comfort biedt. Of het zijn snacks en soorten maaltijden die gekoppeld zijn aan sociale gelegenheden en gezelligheid.
Het rapport laat zien dat consumenten beter willen begrijpen wat ultrabewerkt voedsel is en hoe het hun gezondheid beïnvloedtBehoefte aan duidelijkheid van gezondheidsautoriteiten
Het rapport laat zien dat consumenten beter willen begrijpen wat ultrabewerkt voedsel is en hoe het hun gezondheid beïnvloedt. Gezondheidsinstellingen moeten nadenken over hoe te communiceren over wat voedselbewerking betekent, hoe het eruit kan zien en welke effecten het kan hebben op de gezondheid (als die er zijn). Ook moeten gezondheidsinstellingen duidelijk maken of plantaardige vervangers UPF zijn en of dit van belang is voor de algehele gezondheid.
Over het onderzoek
Het onderzoek, het eerste grootschalige Europese consumentenonderzoek over dit onderwerp, bestond uit een kwantitatief onderzoek onder 10.000 deelnemers uit 17 landen, en een kwalitatief deel met behulp van het Citizen Participation Forum, EIT Food’s eigen Europese online community. In totaal deden 89 Europese consumenten mee aan dit deel.
Over EIT Food’s Consumer Observatory
EIT Food’s Consumer Observatory is een Europese kennisbank die de transformatie van voedselsystemen stimuleert, door consumenteninzichten te bieden over de agrofoodsector. Het initiatief wordt mogelijk gemaakt door EIT Food, 's werelds grootste en meest dynamische voedselinnovatie community. Het Nederlandse onderzoeksbureau Future of Food Institute is een van de partners van de Consumer Obervatory.
Lees meer over Future of Food Institute, de Consumer Observatory and EIT Food. Download het gratis rapport hier (in het Engels).
In Wat is ...? gaan we met bekende en minder bekende mensen op zoek naar wat hen motiveert om te ontdekken of we elkaar van daaruit weer kunnen vinden. Waarom we dit doen lees je in De ontdekking van de ander. Bekijk ook de introductie tot de gezondreeks of het overzicht van de serie Wat is gezond? met de drie thema's Wat is gezondheid?, Wat is gezonde voeding? en Wat is ultrabewerkt voedsel?
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
#4 Theo, in dat artikel is sprake van een genetisch veranderde tarwe, met de klassieke methode van veredeling. Kan je je meteen mooi afvragen wat nieuwe gentechnieken als Crispr-Cas, die veel sneller zijn, gaan aanrichten.
Verkeerd werkende stofjes blijven een tijd onder de radar als het geldelijk gewin daar tegenover staat.
De angst wordt al een halve eeuw lang bewaarheid. Geen UPF, maar de schade die de hedendaagse tarwe kan aanrichten doet er niet veel voor onder.
Inmiddels is de angst bewaarheid. In BMJ van 19 januari 2024 staan de resultaten van een meta-onderzoek onder 10 miljoen aardbewoners. UPF is gelinkt aan 32 ziekten, kwalen, waaronder hartfalen (50% meer kans), diabetes type 2, depressies (48% meer kans) enzovoorts. En in een BMJ artikel van 28 februari 2024 stellen Braziliaanse wetenschappers dat het menselijk lichaam zich niet aan deze producten kan aanpassen. De mens doet met UPF aan natuurlijke selectie van de mens. Zij die het verteren kunnen overleven. Er wordt een duidelijke oproep gedaan om UPF aan banden te leggen, net zoals met roken gebeurt cq is gebeurd.
Dank voor je reactie Theo. En vanuit gezondheidsperspectief denk ik dat je helemaal gelijk hebt. Alleen er zijn meer zaken die een rol spelen, waardoor het verminderen van UPF complex is.
Veel mensen kunnen geen onbewerkt voedsel kopen, simpelweg omdat ze het niet kunnen veroorloven.
Vanuit duurzaamheidsperspectief kan het een uitstekend idee zijn om eten te bewerken, vanwege de houdbaarheid en het feit dat het bewerken van eten ons in staat stel om bepaalde ingrediënten te eten die anders weggegooid zouden moeten worden.
Het onderzoek laat vooral zien dat als we een gedragsverandering willen bewerkstelligen (en dat willen we!), we rekening moeten houden de verschillende vormen van waarde die consumenten aan bewerkte voedingsmiddelen hechten.
‘De meerderheid gelooft ook dat sterk bewerkte voedingsmiddelen bijdragen aan obesitas, diabetes en andere leefstijlgerelateerde gezondheidsproblemen.’
Dat valt dan alweer mee. Alleen moet dat nog omgewerkt worden in de cijfers van minder ziektes. Helaas zien we daar niets van terug. Geloof was en is, blijkt ook hier, geen garantie voor goed gedrag.
Het elimineren van traditioneel onbewerkt voedsel ten gunste van meer- en ultrabewerkt voedsel bevordert obesitas, hart- en vaatziekten, diabetes-2, metabool syndroom, prikkelbaar darmsyndroom, depressie en mortaliteit door alle oorzaken. Over het algemeen kunnen bewerkte voedingsmiddelen zelfs meer mensen voortijdig doden dan het roken van sigaretten.
Bewerkt voedsel levert ook een belangrijke bijdrage aan kanker. Uit een studie uit 2018, gepubliceerd in BMJ, met 104.980 deelnemers die gemiddeld vijf jaar gevolgd werden, bleek dat elke toename van 10% in de inname van ultrageraffineerd voedsel het kankerpercentage met 12% verhoogde. Dit komt uit op negen extra kankergevallen per 10.000 mensen per jaar. Het risico op borstkanker steeg met name met 11% voor elke 10% toename van ultrabewerkt voedsel.
De dagen waarin het belangrijkste probleem geraffineerde tarwe, -rijst en kristalsuiker waren zijn inmiddels voorbij. Het aandeel meuk is uitgebreid met GGO’s, kunstmatige zoetstoffen, zeeën aan zaadolie en onnoemelijk vele nieuwe synthetische toevoegingen.
Het WEF ‘praatclubje’ wil nu het voedselsysteem ‘verbeteren’ door het aandeel bewerkte voedingsmiddelen in de menselijke voeding nog verder te verhogen en voedsel te verwerken op ‘manieren die beter zijn voor onze gezondheid’.
Er wordt ook ingezet op 3D-geprint farmavlees en insecten die de plaats moeten gaan innemen van echt vlees. Helaas voor hen, gelukkig voor ons, is de belangstelling voor deze kunstvorm nihil. Volgens het WEF en ook hier op FL hoeft ‘ultrabewerkt voedsel niet ongezond te zijn’. Maar deze bewering mist in werkelijkheid elke grond. Uiteindelijk zullen dit soort ultrabewerkte alternatieve eiwitbronnen de volksgezondheid alleen maar verder aantasten.
Alleen onbewerkt en volwaardig voedsel is nodig voor een optimale gezondheid. Hoewel dit door de afname aan voedingsstoffen ook niet helemaal meer waar is. Maar je moet roeien met de riemen die je hebt nietwaar? Naarmate de voedselbewerking intenser is en ons voedsel kunstmatiger is geworden, zijn de ziektecijfers omhoog geschoten. Zelfs kinderen, hoop van de toekomst, worden in steeds hogere mate getroffen.
Ongeacht welk voedsel je eet of vermijdt, één fundamentele basis blijft over de hele linie bestaan: als je gezond wilt zijn eet je alleen zelf bereid echt voedsel en niets dat je (over)grootouders niet kenden. Niets bewerkt/geraffineerd. Zo niet dan ook niet jammeren over de ontstane en zelf aangerichte gezondheidsschade en al helemaal niet jeremiëren over vitamine D pillen die niet langer vergoed worden terwijl het geld in vele gevallen met het grootste gemak aan Frankenstein voedsel wordt uitgegeven.
Die vele gevallen maken inmiddels 57,9% uit van het Noord-Amerikaanse dieet en het VK doet verwoede pogingen dit binnenkort te evenaren.