Bewerkte grondstoffen zijn vaak geconcentreerde koolhydraten (waaronder suikers) en vetten, waarbij essentiële voedingsstoffen zijn verdrongen. Het is hoog tijd dat we deze ingrediënten onder de loep nemen en beseffen dat etenswaren met dergelijke lage voedingswaarde de gezonde keuze in de weg staan. Eigenlijk mogen ze niet langer 'voeding' genoemd worden.

Het gaat er niet om de rol van additieven uit te vlakken. Allereerst: additieven worden vaak toegevoegd om de houdbaarheid en smaak van voedingsmiddelen te verbeteren. Hoewel er uitgebreide toelatingsprocedures zijn, lijkt het logisch om ze niet onnodig in te zetten. Terwijl we ons concentreren op deze toevoegingen, ontglipt ons vaak de cruciale rol van bewerkte grondstoffen in ultrabewerkte voeding.

Ondervoed en ontregeld
Deze bewerkte ingrediënten worden gecreëerd door grondstoffen te onderwerpen aan industriële processen als separeren, centrifugeren en uitzeven. Het resultaat is een mengsel van één of maar enkele voedingstoffen. Samen zijn de ingrediënten zeer arm aan de essentiële componenten die ons lichaam nodig heeft. Onderzoeken wijzen uit dat tot wel 40% van de mensen kwalitatief ondervoed is.

Het is verontrustend om te beseffen dat meer dan de helft van alle calorieën die we consumeren afkomstig is van industrieel bewerkte grondstoffen
Vetten en geconcentreerde koolhydraten kunnen daarnaast een ontregelend effect hebben op onze hele spijsvertering. Ze verstoren bijvoorbeeld de regulatie van energieopslag en verzadigingssignalen. Dat kan leiden tot overmatige calorie-inname en gewichtstoename, maar ook rechtstreeks tot ziekten zoals diabetes. Het is verontrustend om te beseffen dat meer dan de helft van alle calorieën die we consumeren afkomstig is van dergelijke industrieel bewerkte grondstoffen.

Onze spijsvertering is geëvolueerd over honderdduizenden jaren. De recente opkomst van intensieve industriële verwerking van landbouwproducten vormt een grote afwijking in ons evolutionaire dieet. Het is nooit serieus onderzocht of deze industriële bewerking van grondstoffen wel gezond is, en of het ons risico op chronische ziekten niet vergroot.

Het industrieel bewerken van grondstoffen is niet helemaal een nieuw fenomeen. Het raakte in schwung als een manier om honger te bestrijden en voedsel goedkoop te produceren. Destijds waren er echter geen strenge toelatingsprocedures. Dit heeft veel later geleid tot een overmatige inzet van suikers en andere bewerkte ingrediënten, wat op zijn beurt heeft bijgedragen aan een epidemie van chronische ziekten.

Het is tijd om de focus te verleggen naar de basis: een voedselaanbod gebaseerd op onbewerkt voedsel
Terug naar de basis
Wat kunnen we hieraan doen? Onze huidige maatregelen en voorlichtingscampagnes richten zich op het bestrijden van de symptomen van deze industriële bewerking: de calorieconcentratie, overmatige suikerinname en hoge gehalten aan verzadigde vetten. Het is tijd om de focus te verleggen naar de basis: een voedselaanbod gebaseerd op onbewerkt voedsel. Gevarieerde onbewerkte voeding kan nauwelijks leiden tot ongezonde eetgewoonten. Waarschuwingen voor overmatige inname van suikers, vetten en andere voedingsstoffen zijn dan overbodig.

Hoewel we niet van de ene op de andere dag de industriële bewerking van grondstoffen kunnen verbieden, kunnen de voedingsindustrie en voedselproducenten wel stappen ondernemen om zich voor te bereiden op een nieuwe maatschappelijke rol: het aanbieden van gezondere opties. Dit vereist inzet en veranderingen in de sector. Chefs die ons ‘buiten de deur eten’ bereiden, moeten leren hoe ze heerlijke maaltijden kunnen bereiden met onbewerkte ingrediënten. Geen geitenpaadjes die neerkomen op veel zetmeel om dikkere sauzen te maken. Geen slagroom om ze voller van smaak te krijgen. En ook niet grenzeloos suikerconcentraten gebruiken om van alles nog zoeter dan zoet te maken. Voedseltechnologen die voor de supermarkt ontwikkelen, moeten zich richten op het creëren van gezonde en smakelijke producten, zonder steeds terug te vallen op bijvoorbeeld pure vetten, suiker en uitgemalen bloem. En laat u niet vertellen dat het niet kan, of alleen ten koste van genot.

Het is tijd om ons te concentreren op het bevorderen van onbewerkte en gevarieerde voeding: onze gezondheid en welzijn hangen ervan af
Lekker gezond
Professionals zijn opgeleid in het paradigma dat je niet hoeft te letten op de gezondheidseffecten van voeding. De sector en zijn bedrijven zijn nog niet eens begonnen met het serieus onderzoeken of gezond ook lekker kan zijn. Als we net zo veel aandacht en energie geven aan ‘productie zonder bewerkte grondstoffen’ als we hebben gestoken in het ‘over de top lekker’, dan kan er veel meer dan we nu voor mogelijk houden.

Terwijl we ons terecht zorgen maken over voedseladditieven en hun goedkeuring, mogen we de bewerkte grondstoffen in ultrabewerkte voeding niet over het hoofd zien. Deze grondstoffen vormen de basis van vele problemen in onze moderne voeding en staan aan de basis van de vloedgolf aan chronische ziekten. Het is tijd om ons te concentreren op het bevorderen van onbewerkte en gevarieerde voeding: onze gezondheid en welzijn hangen ervan af.

In Wat is ...? gaan we met bekende en minder bekende mensen op zoek naar wat hen motiveert om te ontdekken of we elkaar van daaruit weer kunnen vinden. Waarom we dit doen lees je in De ontdekking van de ander. Bekijk ook de introductie tot de gezondreeks of het overzicht van de serie Wat is gezond? met de drie thema's Wat is gezondheid?, Wat is gezonde voeding? en Wat is ultrabewerkt voedsel?
Dit artikel afdrukken