Lees ook
Met zijn vijf kleuren die horen bij de letters A (groen=de beste keuze die je in een productgroep kunt maken) tot en met E (rood=te vermijden in grote hoeveelheden) is het voedingslabel bedoeld om consumenten te helpen gezondere keuzes te maken. Meloni en haar een eind rechts van het midden staande regering vinden dat het systeem traditionele Italiaanse producten discrimineert. De kazen en hammen waar het land bekend om staat, bevatten te veel vet en zout en krijgen daarom een Nutri-Score die de traditionele Italiaanse waar afraadt. Datzelfde geldt voor de wereldberoemde hazelnotenpasta Nutella van het industriële concern Ferrero-Rocher die te zoet en vet is.

Meloni beloofde in 2021 om zich te verzetten tegen dit labelingsysteem. Sinds haar aantreden als premier van Italië heeft ze deze belofte waargemaakt. Ze heeft het onderwerp tot een politiek campagnepunt in Italië gemaakt, gesteund door acties zoals 'flash mobs' en straatbijeenkomsten onder leiding van haar partij Fratelli d'Italia (FI).

Meloni beloofde in 2021 om zich te verzetten tegen dit labelingsysteem
Mediapart dook in de uitgebreide lobbycampagne van de Italiaanse regering in Brussel en Straatsburg tegen de Nutri-Score en brengt daarover gedetailleerd verslag uit. Janusz Wojciechowski, de Eurocommissaris voor landbouw en lid van de Poolse partij Recht en Rechtvaardigheid (PiS), is politiek verwant met Fratelli d'Italia. Hij ontving in november 2022 de Italiaanse minister van Landbouw Francesco Lollobrigida, Meloni's zwager en zou in het geheim uitgebreid hebben geluisterd naar diens pleidooi tegen het logo. Voorts zouden leden van de Italiaanse regering in overleggen met hun collega's uit Roemenië, Tjechië, Griekenland , Letland, Hongarije en Cyprus Brussel tegen de Nutri-Score hebben willen opzetten.

Valse argumenten
In deze periode verspreidde Italië verschillende argumenten tegen de Nutri-Score, waaronder de nodige onzinnige. Lollobrigida beweerde onder meer dat wijn een E zou krijgen. Dat is niet het geval want wijn is niet opgenomen in de classificatie. Ook beweerden de Italianen dat de Europese voedselveiligheidswaakhond EFSA tegen Nutri-Score zou adviseren. Een lobbybureau deed het werk en benaderde ons met dat nieuws. Foodlog checkte het; het bleek niet te kloppen. Niettemin kreeg Italië steun van Roemenië, Tsjechië, Griekenland, Letland, Hongarije en Cyprus die steun hebben voor een meer traditionele manier van leven en het logo zien als een vorm van doordravend voedingsmodernisme. Voedingsmiddelen worden gescoord op het gehalte aan vet, suiker, eiwitten, vezels en de toevoeging van nog wat groenten. De fabrikant die dat handig doet maakt van een E een D en van die D soms een C. En wie al op een C zit, kan best tot een B komen met wat nog wat moeite. Wat voegt dat toe terwijl het mijn eetcultuur vernaggelt, zegt de conservatief?

Gastro-nationalisme
Mediapart ziet in de Italiaanse oppositie tegen de Nutri-Score 'gastro-nationalisme', een vergaande nadruk op de bescherming van traditionele producten en tevens commerciële promotie van 'Made in Italy' (waaronder Nutella). De overheden van Duitsland, Frankrijk, Spanje, België, Luxemburg, Zwitserland en nu ook Nederland ondersteunen de Nutri-Score. Het uit verschillende Europese nationaliteiten samengestelde wetenschappelijk comité achter het logo heeft recent een strengere nieuwe versie van het algoritme van de Nutri-Score goedgekeurd, die vanaf 1 januari 2024 van kracht is.

In Nederland viel de oppositie van voedingsdeskundigen op. Hun argumenten werden niet ingegeven door nationalisme, maar door de zorg dat pizza en snacks met een A het publiek zouden verwarren omdat het zou kunnen denken dat die even gezond zijn als water of broccoli. Ook moest een duidelijk onderscheid worden gemaakt, vonden ze, tussen wit (zonder vezels) en bruin (met) brood. De zuivelindustrie was tegen omdat kaas en yoghurt kunnen gelden als gezond, maar vanwege vette en zoute besognes toch minder gezond werden dan die pizza's met een groene A. Gek was bovendien dat als gezond bekend staande olijfolie aanvankelijk oranje kleurde. De jongste, strengere regels voor het logo nemen een aantal van die bezwaren weg. De Nederlanders - die de A het liefst zouden reserveren voor producten uit de Schijf van Vijf - krijgen alvast een klein beetje hun zin.

Belangrijkste veranderingen jongste editie van het Nutri-Score algoritme

Het algoritme van de Nutri-Score ondergaat een aantal belangrijke veranderingen, voor zowel dranken als vaste voeding:

Dranken:
  • Water: alleen water zal nog een Nutri-Score A krijgen.
  • Andere Dranken: alle andere dranken krijgen hoogstens score B.
  • Melk: melk wordt nu als een drank beschouwd, in plaats van als algemeen levensmiddel. Magere en halfvolle melk krijgen een betere score dan volle melk, gebaseerd op het vetgehalte.
  • Melkgebonden en Plantaardige Dranken: ook op melk gebaseerde dranken en plantaardige dranken worden opgenomen, met een onderscheid tussen ongezoete en gezoete varianten.
  • Light Frisdranken: light frisdranken gaan van Nutri-Score B naar C, rekening houdend met het suikergehalte en een aangepast algoritme dat kunstmatige zoetstoffen minder stimuleert.
Vast voedsel:
  • Zout- en suikergehalte: er wordt meer rekening gehouden met het zout- en suikergehalte, wat invloed heeft op producten zoals gesuikerde yoghurt en ontbijtgranen.
  • Volkoren vs. geraffineerde producten: er komt een duidelijker onderscheid tussen vezelrijke volkorenproducten en geraffineerde producten. Bijvoorbeeld, volkorenbrood krijgt score A en geraffineerd brood krijgt score C.
  • Vette vis: vette vissoorten zoals sardienen en tonijn krijgen een betere score, van B naar A, vanwege hun hoge voedingswaarde en plaats in een gezond voedingspatroon.
  • Harde kazen: harde kazen met een laag zoutgehalte krijgen een betere score.
  • Oliën: oliën met een lager gehalte aan verzadigde vetten, zoals olijfolie, koolzaadolie en zonnebloemolie, krijgen een betere score, veranderend van C naar B.
  • Vlees: gevogelte krijgt een betere score dan rood vlees.

Wie iets beters heeft, moet het vooral zeggen
Foodwatch, Consumentenbond en BEUC zijn voor
Opvallend is ook de pro-Nutri-Score campagne van Foodwatch, dat al 3 jaar nadrukkelijk de invoering van het logo door heel Europa steunt. Frank Lindner van Foodwatch schreef hier: "Wie een beter logo heeft dat ook wetenschappelijk en onafhankelijk is ontwikkeld, dat door het merendeel van de consumenten (en vooral door degene met een achterstand in 'voedselgeletterdheid') makkelijk wordt begrepen door het kleur/letterstelsel, en dat door aanpassingen aan de algoritmes alleen maar beter en beter wordt, die mag het zeggen. Foodwatch is voorstander van Nutri-Score. We zien het logo zelfs het liefst verplicht door de hele EU ingevoerd, zonder uitzonderingen voor wie of wat dan ook. Een product dat hoog is in vet, zout, suiker, echt niets mis mee op z'n tijd. Maar je moet er gewoon niet teveel van eten. Kijk ook maar eens hoe naadloos de Italiaanse/Mediterrane Voedselpiramide aansluit op Nutri-Score."
Ook de Consumentenbond en de Europese bond van consumentenbonden BEUC zijn - om precies dezelfde redenen - nadrukkelijk voor.

Niettemin blijft de toekomst van de Nutri-Score als EU-label onzeker. Italië en de medestanders van dat land zullen hun oppositie niet opgeven, terwijl bovendien te verwachten valt dat de Europese verkiezingen in juni aanstaande naar rechts en daarmee gastro-conservatiever zullen uitvallen. Deze landen zullen daardoor gemakkelijker hun vuist kunnen laten zien tegen algemene verplichte invoering van de Nutri-Score zoals de zittende Europese Commissie misschien wel zou hebben gewild.

Symbolisch doekje voor het bloeden?
Wij beschreven onlangs de essentie van Nutri-Score: een logo voor de beste foute keuze. Ook al staat de A ook op al het verpakte verse fruit en sla, sperziebonen en broccoli, het logo moet de consument helpen om de beste keuze te maken uit 'foute' producten. Onze overheid wil Nederlanders leren dat ze pas moeten kiezen tussen een A, een B of hooguit een C score als ze voor het foute schap staan. De gezonde keuze maak je volgens Den Haag met de Schijf van Vijf.

Gaat het werken? Prof. em. Tiny van Boekel, levensmiddelentechnoloog en ooit bijna door twee traditionele koks gelyncht omdat hij de zegeningen van de moderne tijd omarmt, motiveerde eerder op Foodlog waarom hij de Nederlandse overheid afraadde om de Nutri-Score in te voeren: het is een schijnoplossing die de volksgezondheid niet gaat verbeteren en ook de Schijf van Vijf pakt het werkelijke probleem - gedragsverandering - niet aan. Van Boekel ziet een klein en symbolisch doekje voor het politieke bloeden dat als een grote daad in het belang van de volksgezondheid wordt gepresenteerd.
Dit artikel afdrukken