Gaat dat ook met UPFs gebeuren?
Rommeldefinitie
Met het NOVA-concept, dat aan de basis ligt van de UPF-hype, kon en kan ik slecht uit de voeten. Ik vind het geen volledige onzin, en ik denk ook dat er (heel veel) rommelvoedsel op de markt is. En ik denk ook dat dat laatste geen toeval is, want het levert veel geld op. Maar NOVA is veel te grofstoffelijk en volledig ongeschikt om in de wetenschap te gebruiken, zeker om er allerlei nare ziektes aan te koppelen. Gelukkig lijken er meer onderzoekers te zijn die vraagtekens zetten bij de wetenschappelijke functionaliteit van de NOVA-classificatie. Wat overigens niet hetzelfde is als emotionele functionaliteit, want wat is het fijn als het leven overzichtelijk lijkt te worden.
NOVA is veel te grofstoffelijk en volledig ongeschikt om in de wetenschap te gebruiken, zeker om er allerlei nare ziektes aan te koppelenHebben we dan een heel strikte definitie nodig van UPFs? Daarop zeg ik ook al ‘nee’. Het zou een uitdaging worden voor de voedingsindustrie om de marges van zulke definities op te zoeken. Terwijl het tegen de maatschappelijke achtergrond van vergrijzing en exploderende kosten van gezondheidszorg, de hoogste tijd is om voeding gezonder te maken. Net zoals het tijd is om beleid te formuleren dat op ziektepreventie gebaseerd is. Voeding(spatronen) verdient daarin een plaats.
De voedselsamenstelling telt
Ik vind UPF een loos begrip. We moeten specifieker worden over de samenstelling van voedsel en wat dat voor consequenties heeft voor onze gezondheid. Voedingspatronen zijn daarbij een sleutel, maar niet de enige zaligmaker. Ik denk dat er wel degelijk gezondere en minder gezonde voedingsproducten zijn. Bij de gezondere denk ik aan weinig geraffineerde (in de zin van uit elkaar gepeuterde grondstoffen en weer bij elkaar gegooide bestanddelen) producten. Héle voedingsmiddelen dus die best bewerkt mogen zijn, want dat levert betere houdbaarheid, veiligheid en biobeschikbaarheid op.
Voedselbewerking heeft eraan bijgedragen dat we zijn wie we zijn. Wat nooit de bedoeling is geweest, is dat we voedselproducten gingen ontwerpen waaruit de ontelbare, maar essentiële, bestanddelen zoals voedingsvezel, belangrijke vetzuren en micronutriënten als vitaminen en mineralen (en
Voedselbewerking heeft eraan bijgedragen dat we zijn wie we zijnmisschien zijn er ook nog wel nanonutriënten) weg-geraffineerd zijn. En dan zijn we naar mijn mening bij de minder gezonde voedingsmiddelen aangekomen… Dat is overigens niks nieuws, en kon hier onlangs ook al uit de mond van Tiny van Boekel opgetekend worden. Het concept lege calorieën is niet veel jonger dan de weg naar Rome, en biedt naar mijn idee een verklaring voor gezondheidseffecten die aan UPFs worden toegeschreven. Laten we de discussie dáárover voeren. Verder is minder raffinage ook nog een bijdrage aan duurzaamheid. Joepie, eindelijk een mes dat aan twee kanten snijdt.
Door het wegwerken van de originele structuur schuif je zó 500 calorieën extra naar binnen, en dat iedere dag weerHap, slik, weg
Ultraraffinage en (verkeerde) herformulering leiden tot makkelijk doorslikbare voedingsproducten met veel lege calorieën, zoals Kevin Hall en het trio Ciaran Forde, Monica Mars en Kees de Graaff hebben aangetoond. Door het wegwerken van de originele structuur schuif je zó 500 calorieën extra naar binnen, en dat iedere dag weer. Hap, slik, weg. Geen wonder dat er problemen ontstaan. Maar daar is niet zozeer de voedselbewerking schuldig aan, als wel de ultraraffinage en formulering.
Ons ideale voedingspatroon
Ik zou graag zien dat we minder uit-elkaar-getrokken producten in ons voedingspatroon inpassen. Wondervoedsel bestaat niet, maar bijvoorbeeld producten rijk aan vezels en omega-3 beveel ik van harte aan. Ook het dagelijks consumeren van alle kleuren van de regenboog om variatie te bereiken en een beetje matig te zijn met de hoeveelheid.
Het gaat om onze gezondheid. Dat kaarten de UPF-aanklagers (en zij niet alleen) terecht aan. En wel om onze vólksgezondheid, gezien de onrustbarende cijfers rondom overgewicht en alle daarmee geassocieerde klachten en kosten. Volksgezondheid is ONZE gezondheid, en daar dienen wijzelf voor op te staan. Dat wil zeggen, de overheid, want de overheid dat zijn wij met z’n allen
Volksgezondheid is ONZE gezondheid, en daar dienen wijzelf voor op te staan
Welzeker kan de voedingsindustrie een belangrijke rol spelen in het gezonder maken van voedsel, maar nooit eindverantwoordelijk zijn. Dat is niet hun missie in een kapitalistische samenleving. Ik ben benieuwd wat er gebeurt als het verdienmodel gaat botsen met de goede voornemens. De volksgezondheid is niet geschikt om speelbal van marktwerking te zijn. We moeten zelf onze grenzen aangeven, met de overheid als onze stem. Als die anders klinkt dan wat we willen: de volgende keer het juiste vakje rood maken in het stemhokje! Mijn advies is om niet te stemmen op een partij die zegt dat de markt het allemaal wel zal regelen.
Op 4 juni krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Ik ben het met 95% eens met wat Harry Wichers schrijft. Maar heb ook een vraag?
Wie kan me nu eens vertellen welke product(voorbeelden) bestaan uit:
- UPF
- vooral uit ultra geraffineerde ingrediënten.
- en welke voorbeelden zijn er van ultra geraffineerde ingrediënten?
Echt, hoe meer ik weet, hoe minder ik weet.
Ach, was het niet Jan Peter van Doorn die zei "de voedselindustrie moet ophouden voedsel te produceren"? Maar ja, dan worden ook al die bienfaits van geproduceerd voedsel terzijde gezet: houdbaarheid, goedkoopte, smaak etc.
Hallo Wouter,
Op vraag 1 heb ik geen concreet antwoord, hooguit wat gedachten erbij, maar die gaan dan in de richting van ultra-geraffineerd, eerder. Maar dat van die geen-concrete gedachten dacht je zeker al na het lezen van mijn bijdrage
Bij vraag 2 denk ik aan bijv. (ik noem geen merknamen) zo'n ijslollie met chocolade er omheen. Vind ik zelf ook heel lekker, maar ik heb altijd een beetje (aangeleerd?) schaamtegevoel als ik me schuldig maak aan zo'n guilty pleasure. Ik neem dan ook een kleine maat van zoiets ;-)
Vraag 3: uit elkaar gepeuterde, complexere, grondstoffen die worden geherformuleerd tot een voedingsmiddel. Bijvoorbeeld suikerwater met een smaakje: vezels weg, (secundaire) inhoudsstoffen weg zoals vitamines, antioxidanten en mineralen en dergelijke. Een beetje supermarkt heeft een hele wand van die dingen staan.
En Frank Eric: mij zul je niet horen zeggen dat de voedselindustrie moet ophouden voedsel te produceren. Iets anders zou misschien wel beter zijn voor de (volks)gezondheid.
Hi Harry, ik maak onderscheid tussen (bewerkt)voedsel & drinken en "snoep". Bier (dranken), een volwassen-ijsje, chips, drop of whisky zit in de categorie 'snoep'. Met snoep moet je voorzichtig zijn, het zijn guilty pleasures** immers. Thee en koffie zit bij in de categorie voedsel & drinken. Maar een maaltijdsalade van de AH met couscous ook. Pizza's tel ik ook mee in de categorie voedsel & Drinken.
Afgelopen week heb ik een verse soep en een kant-en-klaar maaltijd van AH gegeten, gemaakt door een klant van ons, en we hebben een heel klein beetje mogen helpen. Nu ik kan je verzekeren dat dit echt a) heel lekker was, b) met echte ingrediënten. Het enig waar ik eventeel wat minder tevreden over was, was dat er naar mijn smaak net iets teveel koolhydraten in zitten. Deze producten zijn een super goed voorbeeld van processing 2.0!
De meeste 'geconcentreerde' (geraffineerde) ingrediënten die ik ken zijn:
- suiker
- tarwe-eiwitten (gluten)
- gemodificeerd zetmeel.
- geraffineerde olie
- zout
Elk met hun nadelen.
Maar ontkleurde citric-fibre (uit de schil van een sinaasappel)? Geen problemen mee. Idem voor wortelvezel, of lycopeen extract uit tomaten. Tomatenpuree (water is verdampt!) in blik? Ook niet echt een probleem denk ik. Zo kan ik veel meer voorbeelden noemen. Dus ook rondom 'raffinage' of 'extractie' durf ik niet automatische te zeggen "dat is heel slecht".
** ik denk dat brood met hagelslag ook in die hoek gezet moet worden.
Wat steeds weinig aandacht krijgt is dat de grondstoffen al min of meer geraffineerd kunnen zijn.
Zo wordt voor ons dagelijks brood tarwe gebruikt dat niet meer is wat het ooit was.
In een uitzending van ARTE over granen legde Prof. Reinhold Carle (Hohenheim University) aan de hand van proefjes in een laboratorium uit dat veel van de onontbeerlijke nutriënten door 'veredeling' uit de moderne graansoorten zijn verdwenen. (wat is veredeling, en voor wie??)
Ten opzichte van de hedendaagse tarwe bevatten alleen de oude graansoorten zoals Einkorn, Emmer en Spelt tot 10 zoveel luteïne, meer tocopherol, mineralen, bovendien zachte gluten in plaats van harde. De luteïne heeft men door veredeling nagenoeg geheel weten te verwijderen uit ons tarwe om een zo wit mogelijk meel te verkrijgen. Ook de voor onze ogen onontbeerlijke zeaxanthine is met de luteïnes nagenoeg verdwenen.
De broodfabriek zou er goed aan doen deze stoffen weer terug te brengen in het brood, en de overdaad aan harde gluten te verminderen of door zachte te vervangen.