Wat is duurzaam voedsel? Intensieve veehouderij is voedselverspilling

Gezond en duurzaam voedsel is een basisbehoefte voor ons bestaan. Hoewel de volle supermarkten anders doen lijken, dient het huidige landbouwsysteem deze basisbehoefte niet. De landbouw is op een doodlopende weg beland. Alleen duurzame landbouw levert gezond voedsel voor iedereen.

Huidige landbouw onhoudbaar
Het huidige landbouwmodel is onhoudbaar, maar is met veel kunst- en vliegwerk (en veel belastinggeld) veel te lang in de benen gehouden. De wrange vruchten daarvan worden door ons allemaal geplukt. Zo is Nederland uitgegroeid tot het meest veedichte land ter wereld: nergens zitten zoveel dieren op een kluitje als in ons land. De dieren betalen daarvoor de hoogste prijs. Maar ook boeren en burgers worden opgezadeld met een onverantwoord hoge rekening. In een land dat jaarlijks 600 miljoen dieren fokt, gebruikt en doodt, is het risico op het ontstaan van zoönosen - zoals Q-koorts, vogelgriep en varkensgriep - levensgroot. De impact van corona laat zien hoe belangrijk het is om ons hiertegen te weren. Natuur en klimaat, de bodem, ons drinkwater en onze gezondheid zuchten onder de last van onvoorstelbare hoeveelheden mest. Een krimp van het aantal dieren in de veehouderij zou een zeer voor de hand liggende oplossing zijn geweest, maar vermindering van het aantal dieren was decennialang taboe. Het enige dat kromp, was het aantal veeboeren: bijna de helft zag zich de afgelopen 20 jaar genoodzaakt het bijltje erbij neer te gooien.

Zowel de verbinding tussen boeren en burgers als die tussen de burgers en hun voedsel zijn vergaand verstoord

De problemen met de landbouw zijn dus groot, maar dat is geen reden om bij de pakken neer te zitten. Integendeel! Op geen enkel ander terrein kunnen we zóveel winst behalen voor dieren, natuur, milieu, boeren en onze gezondheid als in de keuzes die we kunnen maken over ons voedsel. Wanneer we dit keerpunt benutten om de juiste weg in te slaan, kunnen we iedereen toegang geven tot gezond en duurzaam voedsel, terwijl er tegelijkertijd landbouwgronden vrijkomen. Die gronden kunnen we teruggeven aan de natuur en gebruiken om de woningen te bouwen die we zo hard nodig hebben in Nederland. We kunnen het tij van de biodiversiteitscrisis en de klimaatcrisis keren, én zorgen dat boerenvakmanschap, kwaliteit en de menselijke maat weer de norm worden in de landbouw. Dit is de systeemverandering die het hart vormt van de missie van de Partij voor de Dieren. De tijd is rijp en de tijd is nu.

Stoppen met vee-industrie
Concreet betekent dit dat de politiek het lef moet hebben om moedige keuzes te maken voor een gezond voedselsysteem voor burgers en boeren! Dit vraagt om cruciale keuzes: we moeten stoppen met de vee-industrie. Het is een groot misverstand dat het gebruiken van dieren zou zorgen voor meer voedsel. Dat klopt niet. De veehouderij is geen voedselproducent, maar juist een voedselverspiller. Wie dieren fokt voor voedsel, zal er immers voor moeten zorgen dat die dieren gevoerd worden. Dat kost veel meer voedsel dan het oplevert in de vorm van vlees en zuivel. En we krijgen een mestoverschot op de koop toe.

In de komende 40 jaar moet de Aarde evenveel voedsel produceren als in de afgelopen 8.000 jaar het geval was. Dat kan alleen met een radicale omslag. Verspilling van voedsel moet actief worden tegengegaan en de verdeling van voedsel moet eerlijker. Wanneer we de akkers waar we veevoer op verbouwen voor de vleesindustrie gebruiken voor gewassen voor voedsel dat direct door de mens gegeten wordt, kunnen we met de opbrengst van dat landbouwareaal drie keer zoveel mensen voeden als nu het geval is en zelfs akkers teruggeven aan de natuur. Dat biedt louter voordelen.

In de komende 40 jaar moet de Aarde evenveel voedsel produceren als in de afgelopen 8.000 jaar het geval was

Niet meer produceren voor wereldmarkt
Ook zullen we moeten stoppen met produceren voor de wereldmarkt. Het gesleep met voedsel over de hele wereld is misschien wel een van de best zichtbare excessen van de handelspolitiek die ook het voedseldomein volledig heeft overgenomen. En dat terwijl daar vaak geen enkele noodzaak voor bestaat. Zo exporteert Nederland uien naar Brazilië, terwijl hier uien uit Nieuw-Zeeland in de winkel liggen. Zowel de verbinding tussen boeren en burgers als die tussen de burgers en hun voedsel zijn vergaand verstoord. Hoog tijd om die verbinding te herstellen, want juist de verbinding geeft ons de kans om de omschakeling in de landbouw samen mogelijk te maken.

De natuur levert alles wat mensen nodig hebben voor de productie van ons voedsel: een gezonde bodem om onze gewassen op te telen, schoon water voor een goede groei en biodiversiteit die helpt bij de bestuiving en het voorkomen van plagen. Eén van de kostbaarste fouten die de mens kan maken, is het vernietigen van de natuur en de bodem die hij nodig heeft voor de productie van zijn voedsel. Intensieve landbouw heeft de bodem zo uitgeput dat de gewassen die erop groeien veel minder voedingswaarde bevatten dan 50 jaar geleden. Tijd voor radicale verandering: we stoppen de kaalslag. Voortaan gaan we de basis die de natuur ons biedt goed beschermen. Een modeterm als ‘kringlooplandbouw’ is nergens voor nodig: biologische boeren en tuinders laten al decennialang zien hoe je kringlopen kunt sluiten en gezond voedsel kunt produceren in samenwerking met de natuur. De Partij voor de Dieren zegt: maak van dit boerenvakmanschap de leidraad voor de landbouw in Nederland.

Geen vis, maar algen eten
Ook over voedsel uit de zee bestaan veel misverstanden. De vetzuren uit het lichaam van vissen zijn gezond, maar dat we daarom vissen zouden moeten eten is niet waar. Vissen maken die vetzuren niet zelf, maar krijgen ze binnen door algen te eten – en dat kunnen we zelf ook. Door te kiezen voor rechtstreekse plantaardige voeding uit de zee (algenolie, zeewier) vermijden we bovendien gezondheidsschade door de zware metalen en plastic resten die via vis op ons bord belanden. De gezondheid van mensen, het welzijn van vissen en de biodiversiteit in zeeën en oceanen vragen om een radicale koerswijziging: we moeten minder vissen vangen en eten. Bovendien worden de meeste vissoorten zwaar overbevist, er wordt zó veel gevangen dat sommige vissoorten dreigen te verdwijnen.

Een modeterm als ‘kringlooplandbouw’ is nergens voor nodig. Biologische boeren en tuinders laten al decennialang zien hoe je kringlopen kunt sluiten en gezond voedsel kunt produceren in samenwerking met de natuur

De Nederlandse visserij is medeverantwoordelijk voor de structurele overbevissing in de Europese wateren en de verwoesting van het bodemleven. Met Europese subsidies worden ook zeeën buiten Europa geplunderd, zoals voor de kust van Afrika. De grootste trawlers ter wereld zijn in Nederlandse handen. Viskwekerijen vormen een nieuwe vee-industrie. Ze lossen het probleem van de overbevissing niet op: veel gekweekte vissen worden gevoerd met vismeel dat wordt gemaakt van uit het wild gevangen vis. Viskwekerijen zijn niet duurzaam en verre van diervriendelijk. De alternatieven liggen voor het opvissen: plantaardig voedsel uit de zee maakt ons gezonder, voorkomt veel dierenleed en geeft de onderwaternatuur de kans zich te herstellen.

De overgang naar een duurzaam voedselsysteem is niet van de ene op de andere dag gerealiseerd. Behalve radicale keuzes die nodig zijn om de koers te verleggen, kennen transities een overgangsfase die om tussenstappen vraagt. Zolang dieren nog niet volledig bevrijd zijn uit de voedselketen, zal de veehouderij risico’s vormen voor de volksgezondheid en liggen zoönosen op de loer. Zolang het gifgebruik in de landbouw nog niet is uitgebannen, loopt de gezondheid van omwonenden van veel bespoten akkers gevaar. Zolang er visserij plaatsvindt, zijn er maatregelen nodig om de schade voor de mariene ecosystemen te beperken. Kortom: op weg naar een werkelijk duurzame, plantaardige toekomst zullen we tussenstappen moeten zetten om de gezondheid van mens, dier en natuur zo goed mogelijk te beschermen gedurende de transitie naar duurzame voeding.