Wat is een Nederlands landschap? In wat voor landschap willen we wonen?

Nederland schafte zijn ministerie voor Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu (VROM) af. We dachten dat Nederland klaar was. Later ontdekten we dat er nog 1 miljoen woningen bijgebouwd zouden moeten worden omdat er nog steeds mensen naar Nederland trekken die hier graag komen werken en wonen. En we wilden meer groen dat we natuur noemen, ondanks de bekende beeldspraak dat de wereld het werk van God is, maar Nederland door mensen is geschapen.

Ruzie in plaats van natuurbeleid
Natuurlijk moesten we de natuur beter beschermen in Europees verband omdat we sterk verstedelijkt zijn en de onbebouwde ruimte voornamelijk beboeren. We besloten dat we de natuur vooral moesten regelen met een stofje en een neerslagnorm: stikstof en de inmiddels bij iedere Nederlander bekende technische term KDW, de kritische depositiewaarde die niet overschreden mag worden.

Je zou denken dat we een natuurbeleid hadden gemaakt en natuur zorgvuldig zouden zijn gaan beheren. In plaats daarvan maken boeren, bouw en het Haagse en provinciale bestuur eindeloos ruzie over getallen, geld en uitkoop. Onderwijl krijgen de zogeheten terreinbeherende organisaties gratis grond die ze aan boeren verhuren om er aan natuurbeheer te doen. Dat is een verdienmodel, maar noch de terreinbeherende organisaties noch de boeren kunnen er goed mee uit de voeten. Het financiële model zit niet lekker in elkaar, het is helaas een taboe om het daar over te hebben.

We stelden een twintigtal mensen de simpele vraag: wat is een Nederlands landschap voor jou?

Waterdossier op komst
In het natuurdossier verslikte Nederland zich door een juridisch stikstofmoeras te creëren; ons land maakt liever ruzie over KDW's dan dat het een coherent natuur-, infrastructuur- en bouwbeleid formuleert. Ook al weten we dat het afschaffen van VROM achteraf gezien een vergissing was, we doen nog altijd niet of nauwelijks aan ruimtelijke ordening. Onder de drieletterige afkorting KRW - de Kaderrichtlijn Water - komt een soortgelijk waterdossier op Nederland af. Nederland heeft lang te weinig gedaan aan die richtlijn uit Brussel en moet nu ineens vol aan de bak. Naar verluidt zal het minstens zo grote problemen veroorzaken als het natuurdossier waaronder we in Nederland 'voldoen aan de getalsmatige regels voor stikstofdepositie' verstaan.

Van Porthos tot Aramis
En dan moet Nederland ook nog eens aan de CO₂-opslag onder de Noordzee (CCS) omdat anders de klimaatdoelen niet gehaald worden. Het door natuur NGO's bestreden koolstofproject Porthos voor de haven van Rotterdam dreigde te worden platgelegd met stikstofjuristerij, die door de Raad van State even onverwacht als verrassend van tafel werd geveegd. Het mag nu doorgaan. Daarmee is de weg open voor Aramis, het nog veel grotere vervolg op Porthos dat een internationale infrastructuur voor koolstofopslag moet creëren. Daar moet de koolstof in van biobrandstoffen als we straks geen fossiele brandstoffen meer gebruiken, zei Bart Strengers van het Planbureau voor de Leefomgeving afgelopen vrijdagmiddag op EenVandaag (vanaf minuut 25:08). De presentatoren konden hem even niet meer volgen, omdat ze dachten dat biobenzine nou juist schoon is. En dan hadden ze waarschijnlijk nog niet eens gehoord dat de Universiteit van Potsdam waarschuwt voor een al te enthousiast gebruik van biobrandstoffen omdat er niet genoeg land voor is.

Van dromen tot begrip
De uitdagingen zijn inmiddels zo omvattend en in ieder van de onderdelen zo technisch en verwarrend, dat we de weg kwijt zijn geraakt. Daarom besloten we onze filosofische reeks 'wat is ...?' te wijden aan het praktische probleem van Nederland: hoe zie je het aanzicht van Nederland, van de bebouwde, de beboerde en de natuurlijke omgeving? We hopen dat de antwoorden op die vraag laten zien waar mensen van dromen en op hopen om Nederland van daaruit weer tot begrijpelijke keuzen op het gebied van wonen en werken te brengen.

We probeerden een twintigtal mensen te inspireren met de simpele vraag: wat is een Nederlands landschap voor jou? De antwoorden lees je in de komende weken volgens het inmiddels bekende stramien: iedere week 2 antwoorden, eentje op maandag en eentje op donderdag.