4 min
Porthos, het project dat circa 10% van de koolstofuitstoot uit de Rotterdamse haven moet afvangen om het in een gasveld onder de Noordzee op te slaan, mag worden gerealiseerd. De positieve uitspraak van de Raad van State (RvS) die woensdagochtend bekend werd, kon rekenen op het enthousiasme van de bouwwereld. Een zaak tegen Porthos was aangespannen door de stichting MOB van stikstofstrijder Johan Vollenbroek. De zaak kan een game changer zijn in de stikstofverlamming waar Nederland in terecht is gekomen. MOB kan geen beroep meer doen op een formele blokkade door de wet, maar moet weer feiten accepteren.
Het nieuws sloeg woensdagochtend in als een bom. MOB van Johan Vollenbroek verloor voor de hoogste rechter de stikstofzaak die zijn organisatie tegen het koolstofproject had aangespannen. Dat deed MOB omdat de natuurwetgeving in Nederland gebaseerd is op een zo strenge stikstofnorm dat ieder bouw- of infrastructuurproject juridisch nagenoeg automatisch kan worden gedwarsboomd omdat een beetje uitstoot niet te vermijden valt. Dat maakt gemeentes huiverig om nog vergunningen af te geven. De Nederlandse bouwwereld ging er al bijna van uit dat de bouw onder de bestaande wetgeving uiterst problematisch is geworden. Het positieve oordeel van de RvS rolde daarom als een zucht van verlichting door de Nederlandse bouwwereld.
Onterechte ridiculisering
De bestaande wetgeving lijkt gemaakt door een zieke geest en wordt door onder meer Arnout Jaspers, die nationale bekendheid verwierf door zijn boek De stikstoffuik, geridiculiseerd. Ten onrechte, als je tenminste bereid bent te begrijpen waarom de wetgever koos voor een minimaal toelaatbare stikstofschade op de natuur: nieuwe projecten mogen niet meer stikstof in omloop brengen dan de laagste hoeveelheid die het rekenmodel dat de wetgever hanteert nog net kan berekenen. De natuurwetgeving moet immers voorkomen dat er méér reactief stikstof in omloop komt.
2-114 drollen per hectare extra of 200.000 dieselkilometers totaal
Volgens de wet, die zich bedient van het Aerius-model dat wordt onderhouden door het RIVM, mag ten hoogste 0,005 mol stikstof extra neerdalen per hectare per jaar en moet die neerslag worden berekend voor de effecten tijdens en na de realisatie van een project binnen een cirkel van 25 kilometer. Een mol is een chemische eenheid die staat voor een aantal deeltjes of moleculen; 1 mol is gelijk aan 6,022 × 10 deeltjes stikstof. Cumela, de brancheorganisatie voor ondernemers in groen, grond en infrastructuur, maakte plastisch duidelijk hoeveel 0,005 mol/ha is: ongeveer een hondendrol. Zou dus een natuurvergunning nodig zijn voor een hond, dan zou de eigenaar moeten bewijzen dat hij nooit een drol achterlaat in de omgeving van natuur.
'Voldaan aan eisen natuurbeschermingsrecht'
Volgens de Raad van State tonen de berekeningen van de neerslag die de Nederlandse regering door Arcadis liet maken aan dat de bouw van Porthos 'de toets der kritiek kan doorstaan'. In het persbericht bij de uitspraak zegt de Raad van State dat het project weliswaar leidt "tot een tijdelijke en beperkte toename van de stikstofuitstoot op delen van de omliggende Natura 2000-gebieden", maar dat de verantwoordelijke ministers op basis van 'objectieve gegevens' hebben aangetoond dat in dit geval is "uitgesloten dat deze natuurgebieden daarvan 'significante gevolgen' ondervinden. De beoordeling van de stikstofgevolgen is bovendien op basis van de juiste uitgangspunten en met 'de vereiste diepgravendheid' verricht. "Er is dus voldaan aan de eisen van het natuurbeschermingsrecht."
MOB noemde in de media het rapport van Arcadis een 'witwasrapport' en zei dat een boerenbouwproject met deze overschrijding van de wettelijke 0,005 mol/ha bij de RvS gesneuveld zou zijn. Johan Vollenbroek zegt in de NRC te vermoeden dat de RvS het belang van CO2-opslag heeft afgewogen tegen de schade van stikstofemissies. Een beetje stikstof op de Nederlandse natuur moet kunnen om extra koolstof uit de atmosfeer weg te houden en het klimaat te sparen in het algemeen belang. Ik vermoed dat Vollenbroek de spijker op zijn kop slaat. De Vogel- en Habitatrichtlijn van de EU waarop onze natuurwetgeving ten aanzien van stikstof is gebaseerd, biedt die ruimte immers nadrukkelijk vanuit overwegingen in het algemeen belang van de samenleving.
'Geen precedent'
MOB vindt dat de RvS de deur open heeft gezet voor een drempelwaarde die, anders dan de rigide 0,005 mol die feitelijk een verbod op meer-neerslag is, tegen de geest van het natuurbeleid indruist. Volgens RvS-bestuursrechter Van Ettekoven hoeft MOB daar niet bang voor te zijn, omdat voor elk individueel bouwproject een aparte ecologische beoordeling moet worden gemaakt. Daarom schept de conclusie dat de stikstofuitstoot tijdens de aanleg van de Porthos-installaties vanwege het tijdelijke karakter geen onoverkomelijke natuurschade veroorzaakt, volgens de RvS geen precedent voor andere bouwprojecten.
De NRC schrijft dat MOB minder verloren heeft dan de bouwwereld denkt, omdat ieder bouwproject uitgebreid en individueel onderzocht moet worden op zijn neerslag en natuurschade.
Daar vergist de krant zich vermoedelijk. De uitspraak raakt wel degelijk aan het hart van de juridische macht die MOB heeft ontwikkeld. Feiten deden er in het stikstof-debat niet meer toe. In de wet is een op onvoldragen wetenschap en gebrekkige meetdata gebaseerd rekenmodel opgenomen dat door de RvS niet terzijde is gezet, maar niet meer als alleenzaligmakend wordt gezien.
Dat is een doorbraak en mogelijk game changer in het stikstofdossier. Zeker nu duidelijk is geworden dat Rockwool, de grootste uitstoter van ammoniak in Nederland vermoedelijk geen neerslag veroorzaakt op de nabijgelegen natuur; als het bedrijf hogere schoorstenen plaatst zal het vermoedelijk aannemelijk kunnen maken dat het helemaal geen neerslag binnen een straal van 25 kilometer meer zal veroorzaken. Op Schiermonnikoog is inmiddels aangetoond dat de door Aerius berekende neerslag fors is toegenomen terwijl de koeien die natuurschade zouden veroorzaken zijn verdwenen. Dat is een zodanig grote anomalie dat boeren proefprocessen kunnen starten om nieuwe metingen toe te laten in de beoordeling van hun gevallen.
De rechtbanken en gerechtshoven in Nederland zullen zulke feitelijke wetenschap en metingen weer toe moeten laten in hun oordelen nu de RvS heeft geoordeeld dat ook andere beoordelingen dan de 0,005 mol meer-neerslag die tot op heden het enige criterium was een rol mogen spelen in de procesgang. Als zulke zaken uiteindelijk voor de RvS - die alleen oordeelt over de toepassing van het recht - komen, kan die moeilijk oordelen dat preciezere wetenschap alleen kon worden toegelaten in de Porthos-case. Johan Vollenbroek weet waar de achilleshiel in de jurisprudentie zit voor de zaken die MOB tot op heden met twee vingers in de neus kon winnen. Die tijd lijkt voorbij. Wetenschap krijgt weer een rol in het recht als ze maar 'met de vereiste diepgravendheid' wordt toegepast.
Dit artikel afdrukken
Onterechte ridiculisering
De bestaande wetgeving lijkt gemaakt door een zieke geest en wordt door onder meer Arnout Jaspers, die nationale bekendheid verwierf door zijn boek De stikstoffuik, geridiculiseerd. Ten onrechte, als je tenminste bereid bent te begrijpen waarom de wetgever koos voor een minimaal toelaatbare stikstofschade op de natuur: nieuwe projecten mogen niet meer stikstof in omloop brengen dan de laagste hoeveelheid die het rekenmodel dat de wetgever hanteert nog net kan berekenen. De natuurwetgeving moet immers voorkomen dat er méér reactief stikstof in omloop komt.
2-114 drollen per hectare extra of 200.000 dieselkilometers totaal
Volgens de wet, die zich bedient van het Aerius-model dat wordt onderhouden door het RIVM, mag ten hoogste 0,005 mol stikstof extra neerdalen per hectare per jaar en moet die neerslag worden berekend voor de effecten tijdens en na de realisatie van een project binnen een cirkel van 25 kilometer. Een mol is een chemische eenheid die staat voor een aantal deeltjes of moleculen; 1 mol is gelijk aan 6,022 × 10 deeltjes stikstof. Cumela, de brancheorganisatie voor ondernemers in groen, grond en infrastructuur, maakte plastisch duidelijk hoeveel 0,005 mol/ha is: ongeveer een hondendrol. Zou dus een natuurvergunning nodig zijn voor een hond, dan zou de eigenaar moeten bewijzen dat hij nooit een drol achterlaat in de omgeving van natuur.
Wetenschap krijgt weer een rol in het recht als ze maar 'met de vereiste diepgravendheid' wordt toegepastPorthos stoot meer uit dan die ene drol. Bureau Arcadis berekende de stikstofuitstoot van het project op omliggende Natura 2000-gebieden en constateerde dat die varieert tussen de 0,01 mol en 0,57 mol stikstof per hectare per jaar. Dat zou het equivalent zijn van de uitstoot van een dieselauto waarmee 200.000 kilometer wordt gereden. Die vergelijking werd volgens de pers door 'een woordvoerder' gekozen. Waarom de metafoor van een diesel in de media kwam is onduidelijk, want juist benzineauto's met een katalysator stoten de gewraakte 'boeren'-vorm van een stikstofverbinding - ammoniak - uit. Het zal te maken hebben met het psychologische feit dat diesels - vermoedelijk niet helemaal terecht - een slechte naam hebben. In Cumela-taal gaat het om hectares waar tussen de 2 en 114 drollen op landen.
'Voldaan aan eisen natuurbeschermingsrecht'
Volgens de Raad van State tonen de berekeningen van de neerslag die de Nederlandse regering door Arcadis liet maken aan dat de bouw van Porthos 'de toets der kritiek kan doorstaan'. In het persbericht bij de uitspraak zegt de Raad van State dat het project weliswaar leidt "tot een tijdelijke en beperkte toename van de stikstofuitstoot op delen van de omliggende Natura 2000-gebieden", maar dat de verantwoordelijke ministers op basis van 'objectieve gegevens' hebben aangetoond dat in dit geval is "uitgesloten dat deze natuurgebieden daarvan 'significante gevolgen' ondervinden. De beoordeling van de stikstofgevolgen is bovendien op basis van de juiste uitgangspunten en met 'de vereiste diepgravendheid' verricht. "Er is dus voldaan aan de eisen van het natuurbeschermingsrecht."
MOB noemde in de media het rapport van Arcadis een 'witwasrapport' en zei dat een boerenbouwproject met deze overschrijding van de wettelijke 0,005 mol/ha bij de RvS gesneuveld zou zijn. Johan Vollenbroek zegt in de NRC te vermoeden dat de RvS het belang van CO2-opslag heeft afgewogen tegen de schade van stikstofemissies. Een beetje stikstof op de Nederlandse natuur moet kunnen om extra koolstof uit de atmosfeer weg te houden en het klimaat te sparen in het algemeen belang. Ik vermoed dat Vollenbroek de spijker op zijn kop slaat. De Vogel- en Habitatrichtlijn van de EU waarop onze natuurwetgeving ten aanzien van stikstof is gebaseerd, biedt die ruimte immers nadrukkelijk vanuit overwegingen in het algemeen belang van de samenleving.
'Geen precedent'
MOB vindt dat de RvS de deur open heeft gezet voor een drempelwaarde die, anders dan de rigide 0,005 mol die feitelijk een verbod op meer-neerslag is, tegen de geest van het natuurbeleid indruist. Volgens RvS-bestuursrechter Van Ettekoven hoeft MOB daar niet bang voor te zijn, omdat voor elk individueel bouwproject een aparte ecologische beoordeling moet worden gemaakt. Daarom schept de conclusie dat de stikstofuitstoot tijdens de aanleg van de Porthos-installaties vanwege het tijdelijke karakter geen onoverkomelijke natuurschade veroorzaakt, volgens de RvS geen precedent voor andere bouwprojecten.
De NRC schrijft dat MOB minder verloren heeft dan de bouwwereld denkt, omdat ieder bouwproject uitgebreid en individueel onderzocht moet worden op zijn neerslag en natuurschade.
Daar vergist de krant zich vermoedelijk. De uitspraak raakt wel degelijk aan het hart van de juridische macht die MOB heeft ontwikkeld. Feiten deden er in het stikstof-debat niet meer toe. In de wet is een op onvoldragen wetenschap en gebrekkige meetdata gebaseerd rekenmodel opgenomen dat door de RvS niet terzijde is gezet, maar niet meer als alleenzaligmakend wordt gezien.
Johan Vollenbroek weet waar de achilleshiel in de jurisprudentie zit voor de zaken die MOB tot op heden met twee vingers in de neus kon winnen. Die tijd lijkt voorbijRechtbanken en gerechtshoven
Dat is een doorbraak en mogelijk game changer in het stikstofdossier. Zeker nu duidelijk is geworden dat Rockwool, de grootste uitstoter van ammoniak in Nederland vermoedelijk geen neerslag veroorzaakt op de nabijgelegen natuur; als het bedrijf hogere schoorstenen plaatst zal het vermoedelijk aannemelijk kunnen maken dat het helemaal geen neerslag binnen een straal van 25 kilometer meer zal veroorzaken. Op Schiermonnikoog is inmiddels aangetoond dat de door Aerius berekende neerslag fors is toegenomen terwijl de koeien die natuurschade zouden veroorzaken zijn verdwenen. Dat is een zodanig grote anomalie dat boeren proefprocessen kunnen starten om nieuwe metingen toe te laten in de beoordeling van hun gevallen.
De rechtbanken en gerechtshoven in Nederland zullen zulke feitelijke wetenschap en metingen weer toe moeten laten in hun oordelen nu de RvS heeft geoordeeld dat ook andere beoordelingen dan de 0,005 mol meer-neerslag die tot op heden het enige criterium was een rol mogen spelen in de procesgang. Als zulke zaken uiteindelijk voor de RvS - die alleen oordeelt over de toepassing van het recht - komen, kan die moeilijk oordelen dat preciezere wetenschap alleen kon worden toegelaten in de Porthos-case. Johan Vollenbroek weet waar de achilleshiel in de jurisprudentie zit voor de zaken die MOB tot op heden met twee vingers in de neus kon winnen. Die tijd lijkt voorbij. Wetenschap krijgt weer een rol in het recht als ze maar 'met de vereiste diepgravendheid' wordt toegepast.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Porthos , die van 19 augustus.
De uitspraak van RvS heeft tot gevolg dat er een streep door de stikstofwet kan worden gezet.
Dat klopt
En wat vreselijk is dat. Heel vreselijk.
Dat is een teken van een land in de achteruit stand. Slecht. Heel slecht.
Hendrik, zoveel gelijk als je mag hebben (en dat heb je natuurkundig), in Nederland gaat het gesprek over juridische gedachten over de werkelijkheid.
#34
Dick, er komt geen nieuw hoofdstuk in de geschiedenis van het stikstofdossier. De teerling is al lang geleden geworpen. De introductie van de Harber/Bosch is een zegen en een ramp en dat beide tegelijkertijd. Vertel mij wat al dat gelul over mollen daar aan gaat veranderen en wat de RvS daarin zou kunnen betekenen?