Wat is een Nederlands landschap? Nederland houdt te weinig van zijn landschappen

Soms helpt het om van een afstand naar jezelf te kijken. Van buiten naar binnen. Daaraan moest ik denken toen ik op vakantie door Frankrijk reisde. Langs de Franse autowegen zie je de bekende bruine toeristische informatieborden: volgende afslag voor Parc Asterix, de kathedraal van Chartres, het huis van Jean Monnet.

Opvallend vaak wijzen de borden ook op de regionale trots uit landbouw en visserij: de vissershutten aan de monding van de Loire, de fruitteelt in de Rhonevallei, de geboorteplaats van de Brie de Meaux - landbouw en landschap vallen samen en vinden een plaats in ons hart.

In ons drukbevolkte Nederland zie je hetzelfde maar een beetje anders. Ook bij ons vormden landbouw, visserij en energieproductie ons landschap en onze gemeenschappen. Na een lange week in Brussel of Straatsburg kom ik graag tot rust aan de Reeuwijkse Plassen, vlakbij mijn woonplaats. Eeuwen geleden ontwikkelde zich in dit gebied grootschalige turfwinning, destijds een belangrijke energiebron - hoe actueel in onze tijd waarin we minder afhankelijk willen zijn van Russisch gas en meer zelf zullen moeten produceren, ditmaal uit onder meer wind, zon en geothermie.

De turfwinning is allang voorbij. Tegenwoordig is het een schitterend natuurgebied in elk seizoen. Als je geluk hebt, kun je schaatsen in de winter en in de zomer de boot op. Watervogels die naar het zuiden trekken, vullen de meren in de herfst en in de lente kun je genieten van ijsvogels en koekoeksvogels. Herkauwende koeien kijken rustig toe vanuit de weilanden in de omgeving.

Nee durven zeggen
Ook bij ons kunnen landschap en landbouw niet zonder elkaar. Dat verklaart denk ik mede het brede verzet tegen de beruchte stikstofkaart van Minister Van der Wal. Voor de sector gaat het om de onmogelijke en soms oneerlijke

Ook bij ons kunnen landschap en landbouw niet zonder elkaar

opgave die erachter schuilging, voor de bredere bevolking om de angst dat hun geliefde landschap zou komen te verdwijnen: een volgebouwd Groen Hart, uitgeholde visserijgemeenschappen en geen koeien of schapen meer in het Limburgse heuvelland, mijn tweede thuis als geboren Zuid-Limburgse.

Wat is er dan anders in Nederland? Allereerst natuurlijk het feit dat we een van de dichtstbevolkte landen ter wereld zijn. Om elke hectare wordt gevochten door verschillende belangen. We willen wonen, werken, produceren, recreëren én eten - al komt dat laatste in de discussie te vaak helemaal achteraan.

De afweging van al deze belangen speelde ook in de discussie over de Natuurherstelwet van Eurocommissaris Frans Timmermans in het Europees Parlement het afgelopen jaar. De wet heeft tot doel om de biodiversiteit in Europa te herstellen. Een belangrijk doel want de draagkracht van onze aarde is groter als de biodiversiteit op orde is. Wanneer je echter wetten wilt maken voor de hele Europese Unie, dan moeten deze ook uitvoerbaar zijn in alle 27 lidstaten. En daar schortte het in dit voorstel aan, zeker in dichtbevolkte landen zoals Nederland. En dan moet je - hoe lovenswaardig het doel ook - nee durven zeggen.

Eerlijk kiezen
Wanneer graven en bouwen door het voorgestelde ‘verslechteringsverbod’ onmogelijk worden, dreigen de woningbouw, (hernieuwbare) energievoorziening en innovatie in land- en tuinbouw in gevaar te komen. Zeker in

Ook dat eindresultaat zullen we beoordelen op de vraag of de belangenafweging eerlijk is en de wet werkbaar in Nederland

Nederland, waar we uit eerdere stikstofuitspraken weten dat de rechter de Europese verordening streng zal interpreteren en zelfs een zeer tijdelijke verslechtering geen stand houdt. Dankzij het CDA en onze Europese EVP-fractie is dit verslechteringsverbod geschrapt en is er een noodknop gekomen die de doelen uit de wet buiten werking stelt als voedselprijzen te snel stijgen, de voedselproductie te veel daalt of vergunningsprocedures voor woningen of energie in de knel komen. Of deze verbeteringen standhouden moet blijken in de onderhandelingen tussen het Europees Parlement en de Raad van Milieuministers - ook dat eindresultaat zullen we beoordelen op de vraag of de belangenafweging eerlijk is en de wet werkbaar in Nederland.

Wat in Nederland vooral anders is dan in Frankrijk is de afwezigheid van een gezonde vorm van chauvinisme als het om ons geliefde landschap gaat en de vormen van landbouw die daarbij horen en passen. Het heeft een prijs, die begint bij een eerlijke prijs voor boer, visser en tuinder. Ja, Hollandse kersen zijn duurder dan de Turkse die in plastic dozen in de supermarkt liggen. Maar wie laat de bloesems bloeien in de Betuwe waar we in het voorjaar massaal doorheen wandelen en fietsen?

Over zulke vragen moet de discussie over landbouw en landschap in ons land naar mijn mening gaan. Er is niks mis met het vormgeven van gezond chauvinisme in Nederland en Europa. Als wetgevers, als producenten en als consumenten. Ons landschap en onze landbouw zouden er wel bij varen.