Verkiezingen & jonge boeren Jonge tuinders Stijn Baan & Tom Koot: de markt voor gezond voedsel groeit

1. Wat motiveerde je om tuinder te willen worden en waar lig je nu soms wakker van?
Stijn: Ik kwam pas op mijn veertiende in contact met de tuinbouw, toen wij het bedrijf Koppert Cress overnamen. Het was een dynamisch bedrijf waar geen enkele dag hetzelfde was. Er was veel ruimte voor ondernemerschap en impact. Dat is vandaag de dag nog steeds zo, maar nu op grotere schaal, wat de impact vergroot.

Ik mis het activisme vanuit de tuinbouw. We hebben veel oplossingen voor hedendaagse maatschappelijke problemen, maar we zijn te bescheiden om deze te delen met de maatschappij. Tegelijkertijd mopperen we als men een mening heeft over onze sector.

Tom: De markt voor gezond voedsel groeit en er is voldoende ruimte en areaal om groente op te telen. Het is de vraag wie dit nog gaat doen. Wie springt er nog in het diepe, wie kan teelten en een tuinbouwbedrijf goed laten draaien? Mijn vader heeft altijd tomaten geteeld en het bloed kruipt waar het niet gaan kan. Bij mij begon het te kriebelen, terwijl mijn vader klaar was voor verkoop. Ik werkte bij een groot veredelingsbedrijf en heb daar vanuit veel bedrijven en teelten in Europa en Noord-Amerika bezocht. Een mooie baan en een prachtige ervaring, toch voelde ik dat ik verder moest. Na een aantal gesprekken is er een samenwerking ontstaan met Growers United-lid Floris van der Linden. Samen gaan we de kansen pakken en inspelen op de uitdagingen die voor ons liggen.

Stijn: Er was veel ruimte voor ondernemerschap en impact. Dat is vandaag de dag nog steeds zo, maar nu op grotere schaal, wat de impact vergroot. Tom: Mijn grote motivatie om tuinder te worden zijn de kansen die er liggen om groenten te telen

Ik lig wakker van de oplopende kosten van energie en arbeid en de druk op het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. Dat er iets moet gebeuren en dat we getriggerd moeten worden om het zo goed en zo duurzaam mogelijk te doen, daar sta ik helemaal achter, maar ik hoop dat we de tijd krijgen om het op een goede manier te doen. Duurzaamheid die er op bedrijfsresultaat niet uitkomt, is niet duurzaam. Resultaat is nodig om de volgende stappen te kunnen maken en om te investeren in een zo flexibel en duurzaam mogelijke teelt. De wereldbevolking groeit en heeft behoefte aan gezonde groenten. Er is te weinig land beschikbaar om alles in de open lucht te produceren. De oplossing is duurzaam intensiveren in kassen, waardoor er met weinig areaal veel voedsel geproduceerd kan worden. Hierdoor kunnen gebieden met biodiversiteit zo blijven doordat deze niet gebruikt hoeven worden voor voedselproductie.

Ziekten en plagen op een zo duurzaam mogelijke manier afdoende bestrijden, is een enorme uitdaging. Dat er steeds minder middelen overblijven die we kunnen gebruiken, kan grote gevolgen hebben. Soms moeten we nu juist meer bestrijden doordat goed werkende middelen verdwijnen. Virussen en schimmels slopen de teelten, rupsen zorgen ervoor dat komkommers onverkoopbaar worden, luizen verspreiden virussen, wantsen prikken planten kapot. Als we deze plagen niet onder de knie krijgen, kunnen we met dezelfde input van energie en arbeid minder komkommers produceren.

Stijn: We richten ons op de eindgebruiker, omdat daar de waarde wordt gecreëerd. We maken gezonde marges om onze groei te financieren. Tom: Door met de hele groep hogedraad-komkommers te maken proberen we een constante kwaliteit te maken die in de markt bekend staan als Green Diamonds

2. Hoe zorg je er nu voor dat je meer kunt dan de rekeningen betalen?
Stijn: Onze afzetmarkt is voornamelijk de foodservice. Chefs weten als geen ander waarde te creëren door verschillende ingrediënten te bereiden en te presenteren. We richten ons op de eindgebruiker, omdat daar de waarde wordt gecreëerd. We maken gezonde marges om onze groei te financieren.

Tom: Zorgen dat het bedrijf up-to-date is en de organisatie zo strak en efficiënt mogelijk is. Energie, arbeid, productie en productprijs zijn de belangrijkste factoren om een jaar te laten slagen. Energiemanagement besteden we uit, zij monitoren onze energie 24/7 en zoeken naar kansen om duurzamer en rendabeler te kunnen telen. Arbeid managen door middel van een goed kader en registratiesystemen. Productie maken we optimaal door hard te werken aan plantgezondheid. De plant vrijhouden van ziekte en plagen, altijd eerst biologisch, de juiste hoeveelheid voeding en water geven en de plant netjes bijhouden met arbeid. Voor de productprijs sluit Coöperatie Growers United voor een gedeelte contracten af. Door met de hele groep hogedraad-komkommers te maken proberen we een constante kwaliteit te maken die in de markt bekend staan als Green Diamonds.

3. Welke gevoelens heb je de afgelopen jaren gehad bij de politieke discussie van de afgelopen jaren over natuur en milieu in relatie tot boeren?
Stijn: De tuinbouw ondergaat een duurzame transitie en er zijn veel voorbeelden die de toekomst van de sector illustreren. De politieke focus ligt echter op de veestapel. De tuinbouw maakt deel uit van de landbouw, maar speelt een ander spel. Politiek Den Haag, op fietsafstand van de tuinbouw, lijkt niet te weten wat er hier gebeurt. De wereld kijkt echter naar de Nederlandse tuinbouw voor oplossingen rondom voedselzekerheid en -veiligheid.

Stijn: Je lost de grote uitdagingen van vandaag niet op door je alleen op één issue te focussen. Tom: het gaat over energietransitie, de druk op middelengebruik, loonstijgingen en veredelingsbeslissingen

Tom: Het gevoel dat de keuze is weggenomen bij de ondernemers. Er is gewerkt aan verduurzaming en er zijn investeringen gedaan om klaar te zijn voor de toekomst. Toch zijn er weer nieuwe eisen gesteld en maatregelen genomen die ondernemers hebben moeten doen stoppen. Ondernemers die dag in, dag uit bezig waren met het invullen van behoefte aan voedsel. Ik vind dat er altijd met een helikopterview gekeken moet worden naar problemen. Wat zijn de gevolgen van een standpunt dat je inneemt?

4. Voor welke uitdagingen staat het nieuwe kabinet die jou zullen gaan raken?
Stijn: Je lost de grote uitdagingen van vandaag niet op door je alleen op één issue te focussen. Zonder het grote plaatje te bekijken, maak je geen echte impact. De eiwittransitie heeft niet alleen een duurzame impact, maar bevordert ook de volksgezondheid. De vraag is wat ons dat waard is.

Tom: De energietransitie, de druk op middelengebruik, loonstijgingen en veredelingsbeslissingen.

5. Wat heb je nodig van het nieuwe kabinet om succesvol en door je omgeving en klanten gewaardeerd te kunnen boeren?
Stijn: Het kabinet moet verantwoordelijkheid nemen voor het voedselaanbod in Nederland. Vervuilers en ziekmakers moeten belast worden. We moeten de wetenschap omarmen en naar artsen luisteren. Ons dieet heeft een grote impact op onze ecologische voetafdruk en kan miljarden besparen in de gezondheidszorg. Dit creëert een speelveld waarin ondernemers echt impact kunnen maken.

Tom: Wij willen voorop lopen en zorgen dat wij consumenten kunnen voorzien van gezonde en duurzame producten, onze licence to produce. Druk op de input van energie zal samen moeten gaan met investeringen in flexibiliteit en prijsverhogingen van product. Prijsverhogingen zijn nodig om bij te blijven bij de stijgende energie en loonkosten. Met deze prijsverhoging kunnen telers blijven investeren en doen wat we al jaren doen, inspelen op wat komen gaat en zorgen dat de bedrijven klaar zijn om de komende jaren weer groenten te produceren. Druk op middelengebruik zal hand in hand moeten gaan met veredeling.

Stijn: ik ben erg optimistisch over het nieuwe kabinet, vanwege alle nieuwe jonge stemmers. Tom:We zullen gezamenlijk de uitdagingen aanpakken op het gebied van gewasbescherming, meststoffen, energie en arbeid. Hierbij hebben we wel de tijd nodig om de investeringen te kunnen doen die bijdragen aan duurzamere teelten

De stappen die we maken op resistenties tegen ziekte en plagen gaan veel te langzaam. Als we echt stappen willen maken in het reduceren van input van energie en middelengebruik moet dit sneller gaan. Oplossingen als CRISPR-Cas in de veredeling zijn noodzakelijk om grote stappen te kunnen maken.

6. Welke van die wensen verwacht je dat het nieuwe kabinet niet zal waarmaken?
Stijn: Ik ben erg optimistisch over het nieuwe kabinet, vanwege alle nieuwe jonge stemmers. Tot op heden worden veel van de sociale lasten gedragen door het MKB, waarbij het sentiment is ontstaan dat de grote multinationals niet bijdragen. Het zal een grote uitdaging blijven om deze partijen te behouden in Nederland zodra ze echt “aangepakt” gaan worden. Ik ben er nog niet van overtuigd dat de Nederlandse politiek hier sterk genoeg voor in de schoenen zal staan. De burger zou uiteindelijk moeten gaan stemmen met zijn of haar portemonnee.

Tom: Helaas is mijn verwachting dat het kabinet het totaalplaatje zal blijven missen. Het inzicht dat wij Europa voorzien van mooie gezonde groente op de meest efficiënte en duurzame manier voor mens en milieu. Dat wij in Nederland een voedselproductiekennis hebben om trots op te zijn in elke laag van de keten, van de zaadleveranciers, toeleveranciers van middelen en materialen tot aan de inkopers en verkopers van onze producten. Door onze efficiëntie in de kas, met weinig ruimte veel gezonde producten maken, kan er veel land open blijven voor natuur en biodiversiteit. Dat wij als telers balans brengen op het stroomnet, de tuinbouw is heel flexibel in het gebruik van energie en het eventueel maken en afnemen van stroom. Dit zorgt er voor dat het net in balans komt bij overschotten vanuit zon en wind, of juist een tekort hieraan. Ik ben bang dat het totaal plaatje niet gezien wordt en er te veel ingezoomd wordt op enkele elementen die ons bestaansrecht in twijfel trekken. Elementen waar wij al keihard mee aan de slag zijn om die te verduurzamen!

7. Welke consequenties heeft dat voor jou?
Stijn: We zullen altijd proberen voorop te lopen in onze sector. De urgentie van het klimaatvraagstuk neemt toe, en daarmee neemt de weerstand tegen vooruitgang af. Er is dus geen reden om het rustig aan te doen.

Tom: Dat je altijd het gevoel zal hebben te moeten vechten voor je bestaansrecht. We zullen gezamenlijk de uitdagingen aanpakken op het gebied van gewasbescherming, meststoffen, energie en arbeid. Hierbij hebben we wel de tijd nodig om de investeringen te kunnen doen die bijdragen aan duurzamere teelten.