EU bereikt akkoord over reductie afvalberg

"Voor het eerst in een milieuwetgeving zet de EU doelen uit om het gebruik van verpakkingsmaterialen te verminderen, los van het gebruikte verpakkingsmateriaal," zegt de Belgische Europarlementariër Frédérique Ries tevreden in De Standaard. Vanaf 1 januari zijn eenmalige verpakkingen voor onbewerkte groente en fruit, dranken en sauzen in de horeca verboden, maar ook flesjes voor cosmetica en toiletartikelen (denk aan die miniatuurtjes shampoo en bodylotion in hotels), het plastic om de komkommers of het sealen van koffers op vliegvelden. De nieuwe maatregelen moeten in 2030 resulteren in een 5% lagere berg van plastic afvalberg. In 2035 moet er 10% en in 2040 met 15% af zijn.

Daarnaast mogen webwinkels een product niet meer verzenden als meer dan de helft van de verzenddoos leeg blijft en mogen in voedselverpakkingen geen PFAS meer worden gebruikt. In 2030 moet minstens 10% van alle verpakkingen voor alcoholische en niet-alcoholische dranken (met uitzondering van onder meer melk, wijn, gearomatiseerde wijn en gedistilleerde dranken) herbruikbaar zijn en is het straks verplicht voor bijvoorbeeld koffiekiosken en snackbars consumenten de mogelijkheid te bieden hun eigen verpakking mee te nemen.

Recyclen, hergebruik en statiegeld
In het akkoord is verder vastgelegd dat alle verpakkingen recyclebaar moeten zijn en aan strenge criteria moeten voldoen die via secundaire wetgeving moeten worden vastgesteld. Er zijn uitzonderingen voorzien voor lichtgewicht hout (de camembert-makers halen dus opgelucht adem), kurk, textiel, rubber, keramiek, porselein of was.

Verder zijn er minimumstreefcijfers voor de hoeveelheid gerecycled materiaal in verpakkingen, strengere eisen voor recycleerbaarheid en moet in 2030 90% van de plastic en metalen drankverpakkingen voor eenmalig gebruik met statiegeldsystemen apart worden ingezameld.

Te duur
Vorige maand nog werd bekend dat het recyclen van plastic in Nederland en ook Europa nog lang geen gelopen race is. Zo werd in 2022 meer dan helft van het gebruikte plastic helemaal niet gerecycled, maar gewoon verbrand en gingen zowel het Nederlandse als het Europese Plastic Pact ter ziele. 'Virgin' plastic - nieuw plastic - is te goedkoop en zodat recyclen economisch niet haalbaar is en recyclingbedrijven op de fles gaan.

Papier geen vanzelfsprekend alternatief
Maar ook het vervangen van (virgin) plastic verpakkingsmaterialen door duurzamere alternatieven gaat gepaard met talloze complicaties, signaleerde de Rabobank recent in een rapport.

Waar het Kruidvat trots meldde zijn plastic snoepzakken te vervangen door een duurzamere variant van papier en daarmee 32.000 kilo plastic per jaar te besparen, moesten die nieuwe zakken wel net zoveel snoep kunnen bevatten als de oude en daarmee behoorlijk stevig zijn.

Sinds gisteren ligt bij Albert Heijn Blue Band Roombeter (dit jaar de winnaar van het Gouden Windei) in de schappen - in een innovatieve papieren kuip. Het kostte Blue Band 4 jaar om de plasticvrije, 100% recyclebare (bij het oud papier) boterkuip te ontwikkelen.

En dan nog: de papieren verpakking wordt gemaakt van hout uit verantwoord beheerde bossen die zijn gecertificeerd door het Programme for the Endorsement of Forest Certification (PEFC). Tja, merkt de Rabobank op in ESM: de hoge kosten, milieubelasting van houtkap (voor biomassa) en pulpprocessen en beperkte toepasbaarheid van papieren verpakking maken het bepaald geen makkelijke vervanger van plastic, ook al is het misschien composteerbaar.

Het akkoord moet nu nog formeel bekrachtigd worden in het Europees Parlement en de Lidstaten.