3 min
Sinds een jaar nemen voedingsmiddelenfabrikanten producten terug waarin sporen van ethyleenoxide of een derivaat ervan zijn aangetroffen. Het gas werkt uitstekend tegen bacteriën en schimmels. Probleem is alleen dat het niet alleen alle ongewenste, maar ook gewenst leven doodt. Wat is ethyleenoxide precies en wat is het effect op onze gezondheid?
Ethyleenoxide (EtO) is een ontvlambaar gas met belangrijke industriële toepassingen (plastics, medicijnen). In de VS ligt het onder vuur omdat de fabricage mogelijk gezondheidsgevaren veroorzaakt. In de levensmiddelenindustrie wordt het gebruikt vanwege zijn schimmelwerende en anti-bacteriële werking.
EtO is een effectief en goedkoop middel tegen schimmels zoals aspergillus, bacteriën zoals salmonella, insecten en ander ongewenst leven in onze voedingsmiddelen. Het wordt veel gebruikt in landen met een hoge luchtvochtigheid en een hoge temperatuur die de groei van deze organismen stimuleren. Denk aan India, Turkije en Myanmar, landen waar bijvoorbeeld sesamzaad, kurkuma en Johannesbroodboompitmeel (E410) vandaan komen die zich na verwerking in eindproducten overal in de wereld verspreiden.
Bijkomend voordeel: goedkoper produceren
Gebruik van EtO heeft als bijkomend voordeel dat producenten minder strikt met hygiëne om hoeven te gaan. Omdat grondstoffen voor voeding vrij van schimmels, bacteriën en insecten moeten blijven tijdens verscheping worden ze behandeld met het gas EtO en, hopelijk, goed geseald. Eenmaal op plek van bestemming is het gas afgebroken en zijn de grondstoffen gewoonlijk voldoende besmettingsvrij. Ze zijn dan veilig voor verwerking in levensmiddelen. Dit geldt overigens net zo goed voor biologische eindproducten als voor reguliere.
De lijst voedingsmiddelen waarin we alleen al deze drie eerdergenoemde grondstoffen aantreffen is lang. Het gaat uiteindelijk om duizenden consumentenproducten. Nederland importeert circa 28 miljoen kilo sesamzaad op jaarbasis waarvan zo'n 45 procent uit India komt. Dat lijkt niet veel, maar omdat het uitwaaiert over zoveel eindproducten, krijgen in de rijke wereld grote aantallen consumenten er iets van binnen.
Sesamzaad vinden we in brood, koekjes en in allerlei andere baksels, maar ook in kant en klare maaltijden of als versiering op sushi. Johannesbroodboompitmeel is een bindmiddel in ijs, yoghurt, kaas, sausjes en vele andere producten. Kurkuma wordt in de Oosterse keuken veel gebruikt maar (als kleurstof) ook in de Europese keuken.
Geen cumulatie, wel toxische verbindingen
EtO is een organische gasvormige stof, die bestaat uit een zuurstofatoom en twee koolstofatomen. Het geldt als zeer gevaarlijk: bij kamertemperatuur is het ontvlambaar, bewezen kankerverwekkend, mutageen, irriterend en verdovend. EtO cumuleert niet in ons lichaam, het is na zo'n 1,5 uur al afgebroken. “Dat lijkt een voordeel, maar de keerzijde is dat de zuurstofcomponent van EtO gemakkelijk een oxideverbinding aangaat met een andere molecuulgroep", zegt Martin van den Berg, emeritus hoogleraar in de toxicologie.
Hoe het gebruik van EtO in de levensmiddelenindustrie op de volksgezondheid uitpakt, is onzeker. Het hangt af van de verbindingen die het gas aangaat. Het heeft geen toxische werking als er een derivaat ontstaat dat niet giftig is. Als er wel een nieuwe giftige stof ontstaat, hangt het risico daarvan voor onze gezondheid van de specifieke stof af. In het slechtste geval grijpt EtO in op ons DNA. Bij afbraak in het lichaam kan - in theorie - een enkel molecuul EtO al voldoende zijn om een verandering in het DNA in gang te zetten. Bij een hogere dosis EtO is de kans op mutagene effecten op ons DNA groter, maar dit kan ook gebeuren als we gedurende lange tijd heel kleine doses binnenkrijgen. Als het eenmaal ingrijpt op ons DNA dan kan zich een tumor vormen. Dit is de reden dat we ons niet kunnen permitteren luchtig te doen over sporen van EtO in onze voeding.
Gebruik van EtO is in de EU verboden. Dit geldt niet voor landen, waar we onze grondstoffen vandaan halen. Daarom wordt in de praktijk gewerkt met maximaal toegestane hoeveelheden in een bepaald product (MRL: maximale residulimiet). Voor bijvoorbeeld sesamzaad, waarmee deze voedselcrisis begon, is de toegestane hoeveelheid 0,05 mg per kg. MRL's worden vastgesteld op basis van twee overwegingen: de bescherming van de volksgezondheid en 'goed landbouwkundig gebruik'. Dit laatste betekent dat een producent niet meer mag gebruiken dan voor de bestrijding van een ziekte of plaag strikt noodzakelijk is. Gewoonlijk liggen MRLs in de EU vanuit gezondheidsoogpunt bezien zeer laag. Met andere woorden: er is een ruime marge ingebouwd zodat gezondheidsrisico’s binnen een veilige limiet zijn geborgd.
Vanwege zijn vluchtigheid is de aanwezigheid van EtO lastig aan te tonen in een product. Derivaten, de nieuwe stoffen die ontstaan na binding met EtO, zijn veel makkelijker te detecteren. Zo kun je bewijzen dat er sprake was van het gebruik van EtO. Als het ontstane derivaat niet giftig is, is er strikt genomen vanuit het oogpunt van de volksgezondheid geen reden om deze voedingsmiddelen te vernietigen. In een aantal landen van de EU, waaronder ons land, gebeurt dit nu wel. Over het hoe en waarom binnenkort meer in deel 2.
Dit artikel afdrukken
EtO is een effectief en goedkoop middel tegen schimmels zoals aspergillus, bacteriën zoals salmonella, insecten en ander ongewenst leven in onze voedingsmiddelen. Het wordt veel gebruikt in landen met een hoge luchtvochtigheid en een hoge temperatuur die de groei van deze organismen stimuleren. Denk aan India, Turkije en Myanmar, landen waar bijvoorbeeld sesamzaad, kurkuma en Johannesbroodboompitmeel (E410) vandaan komen die zich na verwerking in eindproducten overal in de wereld verspreiden.
Bijkomend voordeel: goedkoper produceren
Gebruik van EtO heeft als bijkomend voordeel dat producenten minder strikt met hygiëne om hoeven te gaan. Omdat grondstoffen voor voeding vrij van schimmels, bacteriën en insecten moeten blijven tijdens verscheping worden ze behandeld met het gas EtO en, hopelijk, goed geseald. Eenmaal op plek van bestemming is het gas afgebroken en zijn de grondstoffen gewoonlijk voldoende besmettingsvrij. Ze zijn dan veilig voor verwerking in levensmiddelen. Dit geldt overigens net zo goed voor biologische eindproducten als voor reguliere.
De lijst voedingsmiddelen waarin we alleen al deze drie eerdergenoemde grondstoffen aantreffen is lang. Het gaat uiteindelijk om duizenden consumentenproductenUitwaaiering
De lijst voedingsmiddelen waarin we alleen al deze drie eerdergenoemde grondstoffen aantreffen is lang. Het gaat uiteindelijk om duizenden consumentenproducten. Nederland importeert circa 28 miljoen kilo sesamzaad op jaarbasis waarvan zo'n 45 procent uit India komt. Dat lijkt niet veel, maar omdat het uitwaaiert over zoveel eindproducten, krijgen in de rijke wereld grote aantallen consumenten er iets van binnen.
Sesamzaad vinden we in brood, koekjes en in allerlei andere baksels, maar ook in kant en klare maaltijden of als versiering op sushi. Johannesbroodboompitmeel is een bindmiddel in ijs, yoghurt, kaas, sausjes en vele andere producten. Kurkuma wordt in de Oosterse keuken veel gebruikt maar (als kleurstof) ook in de Europese keuken.
Geen cumulatie, wel toxische verbindingen
EtO is een organische gasvormige stof, die bestaat uit een zuurstofatoom en twee koolstofatomen. Het geldt als zeer gevaarlijk: bij kamertemperatuur is het ontvlambaar, bewezen kankerverwekkend, mutageen, irriterend en verdovend. EtO cumuleert niet in ons lichaam, het is na zo'n 1,5 uur al afgebroken. “Dat lijkt een voordeel, maar de keerzijde is dat de zuurstofcomponent van EtO gemakkelijk een oxideverbinding aangaat met een andere molecuulgroep", zegt Martin van den Berg, emeritus hoogleraar in de toxicologie.
Hoe het gebruik van EtO in de levensmiddelenindustrie op de volksgezondheid uitpakt, is onzeker. Het hangt af van de verbindingen die het gas aangaat. Het heeft geen toxische werking als er een derivaat ontstaat dat niet giftig is. Als er wel een nieuwe giftige stof ontstaat, hangt het risico daarvan voor onze gezondheid van de specifieke stof af. In het slechtste geval grijpt EtO in op ons DNA. Bij afbraak in het lichaam kan - in theorie - een enkel molecuul EtO al voldoende zijn om een verandering in het DNA in gang te zetten. Bij een hogere dosis EtO is de kans op mutagene effecten op ons DNA groter, maar dit kan ook gebeuren als we gedurende lange tijd heel kleine doses binnenkrijgen. Als het eenmaal ingrijpt op ons DNA dan kan zich een tumor vormen. Dit is de reden dat we ons niet kunnen permitteren luchtig te doen over sporen van EtO in onze voeding.
Gebruik van EtO is in de EU verboden. Dit geldt niet voor landen, waar we onze grondstoffen vandaan halenMaximale residulimieten
Gebruik van EtO is in de EU verboden. Dit geldt niet voor landen, waar we onze grondstoffen vandaan halen. Daarom wordt in de praktijk gewerkt met maximaal toegestane hoeveelheden in een bepaald product (MRL: maximale residulimiet). Voor bijvoorbeeld sesamzaad, waarmee deze voedselcrisis begon, is de toegestane hoeveelheid 0,05 mg per kg. MRL's worden vastgesteld op basis van twee overwegingen: de bescherming van de volksgezondheid en 'goed landbouwkundig gebruik'. Dit laatste betekent dat een producent niet meer mag gebruiken dan voor de bestrijding van een ziekte of plaag strikt noodzakelijk is. Gewoonlijk liggen MRLs in de EU vanuit gezondheidsoogpunt bezien zeer laag. Met andere woorden: er is een ruime marge ingebouwd zodat gezondheidsrisico’s binnen een veilige limiet zijn geborgd.
Vanwege zijn vluchtigheid is de aanwezigheid van EtO lastig aan te tonen in een product. Derivaten, de nieuwe stoffen die ontstaan na binding met EtO, zijn veel makkelijker te detecteren. Zo kun je bewijzen dat er sprake was van het gebruik van EtO. Als het ontstane derivaat niet giftig is, is er strikt genomen vanuit het oogpunt van de volksgezondheid geen reden om deze voedingsmiddelen te vernietigen. In een aantal landen van de EU, waaronder ons land, gebeurt dit nu wel. Over het hoe en waarom binnenkort meer in deel 2.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 29 januari krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 29 januari krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
#20 ik heb de bron(nen) nu niet paraat, maar bij voorbereiding van dit artikel las ik dat we veel met johannesbroodboompitmeel uit Turkije te maken zouden hebben.
Waar komt Johannesbroodpitmeel vandaan?
Er wordt veel Johannesbroodpitmeel (al of niet geroosterd) aangeboden in China en India, terwijl daar geen Johannesbroodbomen groeien.,'prijs op aanvraag', meestal in het Engels.
De Johannesbroodboom komt veel voor rond de Middellandse zee, Zuid-Afrika, Noord-Amerika, Zuid-Amerika en Australië. Maar wil dat zeggen dat ze voor de wereldmarkt ook aldaar worden gemalen?
Sytske #13, betreft https://www.productwaarschuwing.nl/
Heeft geen enkele status, geen enkele link met NVWA, RIVM of min. van VWS, Economie . . . , staan toevallig een paar producten op die door consumenten zelf zijn aangedragen.
Dick ik zeg nog iets, onze kwaliteit EN voedselveiligheid (=Hygenic factor) is nog hoog, maar er verschijnen barsten. Voldoende geld beschikbaar voor NPD, FS en kwaliteit kan alleen als de producten ook 'duurder' worden. Verder nadruk leggen op de 'rotte appels', no mercy. Kortom, hoofdelijke aansprakelijkheid bij verkeerd gedrag bij bedrijven. De bestuurders zullen het dan wel gaan leren.
"Ik hoor door zijn verhaal ook een beetje heenklinken dat hij vindt dat ook in de EU nog onderscheid te maken valt tussen betrouwbare en minder betrouwbare grondstoffenleveranciers voor spul van hier. "
Klopt, daar ligt een kans. En een verplichting bijna aan de hele sector, om nooit en te nimmer gesjoemel te accepteren. Een voorbeeldje: EU organic heeft in Amerika al meer betekenis dan USA organic. Een oud voorbeeld: lang was de babymelk van RFC in China zeer geliefd.
Simone Hertzberger, dank voor jouw #15 in antwoord op mijn vraag!
Je interactie met Wouter maakt duidelijk waar de actie - volgens Wouter - zit: hij beweert dat inkopers in verre landen beter kunnen uitkijken en daar veiliger waar kunnen inkopen als ze dat willen. Dat zou incidenten schelen.
Ik hoor door zijn verhaal ook een beetje heenklinken dat hij vindt dat ook in de EU nog onderscheid te maken valt tussen betrouwbare en minder betrouwbare grondstoffenleveranciers voor spul van hier. Maar dat is een ander onderwerp.