NVWA laat sesamzaad met kankerverwekkende stof per direct…

Ethyleenoxide geldt als ontvlambaar toxisch en kankerverwekkend. De stof mag slechts zeer beperkt in levensmiddelen voorkomen. De NVWA heeft importeurs, handelaren, verwerkers en eindverkopers zoals supermarkten, fast food restaurants, bakkers en broodjeszaken gevraagd producten met het verontreinigde zaad uit de winkels te halen en te vernietigen.

Het ingrijpen leidt tot een behoorlijke voedselverspilling. Het betreft honderden producten, variërend van vele broodproducten tot sushi, kaasstengels, oliën en maaltijden. In veel van die producten is het in kleine hoeveelheden verwerkt, zodat het uitwaaierende effect groot is.

De NVWA vraagt de bedrijven niet, zoals bijvoorbeeld rond de fipronil-eieren, om consumenten de producten terug te laten brengen als ze die reeds in huis hebben.

Voorraden zaad of producten waarin het verwerkt is, mogen niet meer verwerkt worden. Ze moeten eerst getest worden op de aanwezigheid van ethyleenoxide. Mocht de stof worden aangetroffen, dan mogen de partijen en verwerkte producten niet worden afgewaardeerd tot diervoeders. Het is dan ook verboden om het zaad of producten waarin het is gebruikt, te verwerken in bijvoorbeeld varkens- en kippenvoer zoals in de Nederlandse veevoerindustrie gebruikelijk is om voedselverspilling tegen te gaan.

Reden voor de actie is het overschrijden van de residulimiet. Europese regelgeving bepaalt dat de maximum residulimiet (MRL) voor ethyleenoxide in sesamzaad op 0,05 mg/kg ligt. Partijen zaad van drie Indiase firma's blijken die grenswaarde te overschrijden. Ethyleenoxide wordt in India gebruikt om sesamzaad te ontsmetten.

De FAVV en NVWA kunnen niet nalaten op te treden omdat ze handhavers zijn en de wet niet maken. Maar is dergelijke regelgeving nog van deze tijd?

België ging voor
De Belgische voedselveiligheidsautoriteit FAVV trad reeds in de derde week van september op tegen vervuild sesamzaad en maakte direct een lijst bekend van geblokkeerde producten.

De FAVV verklaarde dat er geen gevaar is voor de volksgezondheid. Dat treedt pas op als mensen grote hoeveelheden van het zaad eten. Zulke hoeveelheden eet niemand in een normaal voedingspatroon en zelfs extreme eters zullen moeite hebben om de gevarenzone te bereiken. Niettemin droeg ook de FAVV bedrijven op het zaad en de broodproducten waarin het is verwerkt te vernietigen. Om verdere voedselverspilling tegen te gaan, draagt de NVWA bedrijven op hun voedselveiligheidsprotocollen voor wat betreft de ingangscontrole op sesamzaad aan te scherpen.

Onethisch?
Na het paardenvleesschandaal en de fipronilaffaire die in beide gevallen tot de vernietiging van grote hoeveelheden voedsel hebben geleid, terwijl volgens inhoudelijk deskundigen de volksgezondheid redelijkerwijs niet of nauwelijks in gevaar was, stelt zich ook na deze actie de vraag in hoeverre geringe toxicologische risico's voedselverspilling ethisch rechtvaardigen. Regelgeving vereist het; de FAVV en NVWA kunnen niet nalaten op te treden omdat ze handhavers zijn en de wet niet maken. Maar is dergelijke regelgeving nog van deze tijd? We realiseren ons inmiddels dat voedsel schaars is omdat de productie ervan milieu en klimaat per definitie schaden. Daarom kan het als onethisch worden beschouwd om partijen te vernietigen als er goede redenen zijn om aan te nemen dat er een uitzondering op de regels gemaakt kan worden. Uiteraard is aanscherping van de ingangscontroles een goede zaak die producenten dwingt tot schonere en veiligere productiepraktijken.

UPDATE, 17u35

Het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL), de brancheorganisatie van supermarktorganisaties, brengt zojuist het volgende persbericht uit:

Supermarkten halen deel van producten met sesam uit de schappen

Een aantal partijen sesam van drie producenten uit India blijkt resten van ethyleenoxide te kunnen bevatten. Deze stof is in de EU niet toegestaan. De NVWA verplicht bedrijven daarom uit voorzorg alle producten met sesam van de betreffende producenten of sesam waarvan de herkomst nog onduidelijk is, uit de schappen te halen.

De NVWA concludeert dat consumptie van producten met de betreffende sesam geen acuut risico voor de gezondheid oplevert, maar sluit een verhoogd risico op de langere termijn niet uit. Een actuele lijst met producten die mogelijk sesam met resten ethyleenoxide bevatten, is zo snel mogelijk te vinden op de websites van de supermarkten. Consumenten die deze producten in huis hebben, kunnen ze thuis weggooien of terugbrengen naar de winkel.

Sesam wordt in honderden producten verwerkt, zoals in brood en crackers, bepaalde salades en oosterse producten. Deze worden uit de schappen gehaald en waar mogelijk vervangen door producten zonder sesam of producten die zijn getest op ethyleenoxide. Dit kan betekenen dat bepaalde producten tijdelijk niet beschikbaar zijn. Fabrikanten en supermarkten werken er hard aan om de schappen snel weer te vullen met producten die aan alle normen voldoen.