Vast voor 15-25 jaar
Jonge boeren hebben in het verleden een stroom van onsamenhangende maatregelen over hun ouders uitgerold zien worden. Ze vrezen dat hun productiekosten boven die van hun Europese collega's uitstijgen als het nieuwe kabinet geen duidelijke keuzen maakt over de landbouw die Nederland wil en vragen zich af: moeten we wel doorgaan en kunnen onze ouders niet beter de boel maar gewoon verkopen? Een jonge boer die de tent van zijn ouders overneemt, maakt een keuze van vele miljoenen die gefinancierd moeten worden. De jonge boer of boerin die daar voor kiest, vernieuwt het bedrijf en zit met zijn of haar keuzen voor de komende 15-25 jaar vast in een wereld die snel verandert en een politieke wereld die steeds van gedachten wisselt. Dat maakt een vergissing een duur risico.
Volgens Frans Timmermans kunnen de stikstofdoelen die Rutte IV voor 2030 wilde halen van tafel. Ook zei hij dat koeien niet het echte milieuprobleem zijn; dat zijn de varkens volgens hem. Omtzigt telde daar de kalverhouderij bij opNSC: grondgebonden agenda
Toen Rutte IV viel, leek het politieke midden verdwenen. Het land leek verdeeld in links-progressief, rechts-conservatief en - rechts daar weer van - rechts-populistisch. De vanuit boerenzorgen ontstane BBB leek een tijdje het nieuwe conservatieve CDA rechts van het midden. De partij leek even groot te worden en pal te staan voor boeren. Inmiddels is NSC de partij die het nieuwe midden belichaamt en - zoals de peilingen nu aan lijken te geven - vermoedelijk de leidende partij zal worden bij de verkiezingen. Meer en meer wordt duidelijk dat NSC een grondgebonden agenda heeft. Die is gunstig voor koeienboeren boven de grote rivieren, maar ongunstig voor de varkenshouderij, de pluimveehouderij en de Brabantse melkveehouderij. Dat zijn vormen van veehouderij die veel voer uit andere landen importeren om hun dieren te voeden en daarom als niet-grondgebonden gelden: hun dieren vreten van grond elders.
Hoewel boeren nauwelijks op de verkiezingsagenda staan, was er gisteravond nog net iets over landbouw te horen in het traditionele RTL-lijsttrekkersdebat met de drie grootste partijen. Het stikstofvraagstuk - een lokaal milieuvraagstuk - bleek door RTL ingedeeld bij klimaat. Namens GroenLinks/PvdA zei Frans Timmermans dat de stikstofdoelen die Rutte IV voor 2030 wilde halen wat hem betreft van tafel kunnen. Timmermans heeft gesproken met jonge boeren en geconstateerd dat ze willen bewegen naar een manier van boeren die de natuur herstelt. Kennelijk was die wil genoeg om de 2030-knoet op te bergen, waar VVD-minister Van der Wal en coalitiepartner D66 niet vanaf wilden en waar Rutte IV ook bijna over was gevallen.
En nu is ook PvdA/GroenLinks niet langer voor stikstof halvering in 2030… #rtldebat Wow! ???????? https://t.co/4ABDqFW82Y
— Tijs van den Brink (@TijsvandenBrink) November 5, 2023
Namens de VVD zei Dilan Yeşilgöz dat de krimp van de veestapel geen doel op zichzelf is. Volgens Timmermans is het dat wel omdat er ruimte moet worden gemaakt voor jonge boeren die door willen. Krimp maakt hen het leiden van een rendabel bedrijf een stuk gemakkelijker dan met z'n allen een boel dure techniek toepassen.
Volgens Omtzigt en zijn NSC zal krimp een gevolg zijn van beleid dat straks niet meer op modellen gebaseerd moet zijn en waarin ook meteen waterkwaliteit moet worden meegenomen. Timmermans zei dat de koeien - die onder Rutte IV het grootste probleem waren geworden - niet het echte probleem zijn. Dat is de intensieve houderij van varkens en kippen, waarvan hij de eerste soort als het grootste probleem noemde. Omtzigt voegde aan dat probleem de kalverhouderij toe. Hoe deze uitspraken zich straks in het beleid van een nieuw kabinet vertalen, is nog erg onduidelijk. Ambtenaren bereiden op dit moment met hun demissionaire ministers nog beleid voor, maar hebben natuurlijk straks te maken met een - zoals het in Haagse taal heet - nieuwe politieke realiteit te maken.
De aanpak van de waterkwaliteit zal ook voor de akkerbouw grote consequenties hebbenHet nagesprek over het RTL-debat bij dezelfde zender maakte duidelijk dat Omtzigts NSC door de kijkers als de duidelijke winnaar en extra stemmentrekker van het debat uit de bus kwam.
Voor boeren wordt het met dit volledig vernieuwde politieke landschap afwachten. De partij van Omtzigt zet een stop op de grotere stallen in de intensieve veehouderij en wil meteen de waterkwaliteit aanpakken. Die laatste maatregel heeft ook voor de akkerbouw grote consequenties. Progressieve partijen zien akkerbouw nu nog als plantaardig en dus goed. Wie de acties van NGO's tegen pesticiden volgt, snapt meteen dat ook op dat gebied een strijd te leveren valt. Die zal met name op het gebied van waterkwaliteit zijn beslag krijgen, voorspellen ook de algemene media inmiddels al geruime tijd. Na het stikstofdossier volgt immers het waterdossier in de vorm van de Kaderrichtlijn Water. Met de uitvoering daarvan hebben voorgaande kabinetten lang getreuzeld, maar het komende zal wetgeving en maatregelen moeten formuleren en die handhaven.
Ouwehand op bezoek in #Enschede: ‘Drastische keuzes nodig voor de regio en de Rabobank moet betalen’//Willen jonge boeren nog boer worden? #Twente @estherouwehand @foodlog_nl Broers Grobben van melkveebedrijf naar #sojamelk https://t.co/OQ9Ck7ZxjK
— Herman Pronk (@HermansHoning) November 6, 2023
Op 4 juni krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Zowel NSC als Timmermans richten zich op krimp van de varkens-, pluimvee- en kalverhouderij. De melkveehouderij hoeft veel minder te krimpen.
Dat spreekt mij wel aan, maar de eerlijkheid gebied te zeggen dat koeien de meeste ammoniak en methaan produceren. Daar moet wel wat aan gebeuren.
Doorgaans zetten CDA en SGP zich het meest in voor de varkens- en de kippenhouderij, maar het CDA staat op zwaar verlies, dus de krimp zou wel eens fors kunnen worden.
Het is een koerswijziging van jewelste ten opzichte van Rutte IV en de processen van MOB tegen de melkveehouderij. Het feit dat geen krant het heeft opgemerkt, laat vermoedelijk zien hoe weinig de landbouw nog altijd op de politieke agenda staat (al zou je dat niet zeggen).
Hoe dan ook: de koeienboeren zijn weer aan de winnende hand in het mestdossier met GL/PvdA en NSC. Van GL-zijde is het nieuws. Ze krijgen hun oude voorkeurspositie weer terug.
Harm Evert Waalkens, hoe bekijk jij dit als oud-PvdA Kamerlid?
Er nog wel een tegenkracht: NSC heeft straks nog steeds geen enkele zetel in de Eerste Kamer maar de BBB is daar de grootste. En Caroline heeft gewerkt voor een blad van varkenshouders.....
Rationeel is het niet allemaal wat ik de partijen hoor roepen.
Varkens zijn duurzaam mits binnen (geen emissies), vooral voer uit resten, mestvergisting (geen methaan emissies) en digistaat (verwerkt) terug naar het land. Ruimtegebruik is heel klein, en zo hoort dat bij een dicht bevolkt landje.
Koeien zijn duurzaam mits bewerkt gras eters, focus op reductie ammoniak ligt (voer, etc.) en er niet teveel zijn (want emissies van methaan). Ruimtegebruik van een extensieve veehouderij is groot (voordeel: boer kan landschap beheren).
Kippen zijn duurzaam vanwege hun relatief efficiënte conversie.
Verbod, of reductie zonder aan de consumptie kant sleutelel is onzinnig (is mijn mening). En aan plant-based werken is prima, maar dan niet alleen 'boeren en gewassen'. Kortom, dit hele dossier vraagt visie op inhoud.
Ook de nieuwe partijen zijn er nog niet!
In de tot nu toe gehouden verkiezingsdebatten is landbouw vrijwel niet aan de orde geweest. Voor de landbouw hoef je van een nieuw kabinet weinig te verwachten. Bovendien hebben jonge boeren lange termijn visies nodig. De korte termijn visies van vandaag de dag zijn niet toereikend voor jonge boeren.