EtO is een effectief en goedkoop middel tegen schimmels zoals aspergillus, bacteriën zoals salmonella, insecten en ander ongewenst leven in onze voedingsmiddelen. Het wordt veel gebruikt in landen met een hoge luchtvochtigheid en een hoge temperatuur die de groei van deze organismen stimuleren. Denk aan India, Turkije en Myanmar, landen waar bijvoorbeeld sesamzaad, kurkuma en Johannesbroodboompitmeel (E410) vandaan komen die zich na verwerking in eindproducten overal in de wereld verspreiden.
Bijkomend voordeel: goedkoper produceren
Gebruik van EtO heeft als bijkomend voordeel dat producenten minder strikt met hygiëne om hoeven te gaan. Omdat grondstoffen voor voeding vrij van schimmels, bacteriën en insecten moeten blijven tijdens verscheping worden ze behandeld met het gas EtO en, hopelijk, goed geseald. Eenmaal op plek van bestemming is het gas afgebroken en zijn de grondstoffen gewoonlijk voldoende besmettingsvrij. Ze zijn dan veilig voor verwerking in levensmiddelen. Dit geldt overigens net zo goed voor biologische eindproducten als voor reguliere.
De lijst voedingsmiddelen waarin we alleen al deze drie eerdergenoemde grondstoffen aantreffen is lang. Het gaat uiteindelijk om duizenden consumentenproductenUitwaaiering
De lijst voedingsmiddelen waarin we alleen al deze drie eerdergenoemde grondstoffen aantreffen is lang. Het gaat uiteindelijk om duizenden consumentenproducten. Nederland importeert circa 28 miljoen kilo sesamzaad op jaarbasis waarvan zo'n 45 procent uit India komt. Dat lijkt niet veel, maar omdat het uitwaaiert over zoveel eindproducten, krijgen in de rijke wereld grote aantallen consumenten er iets van binnen.
Sesamzaad vinden we in brood, koekjes en in allerlei andere baksels, maar ook in kant en klare maaltijden of als versiering op sushi. Johannesbroodboompitmeel is een bindmiddel in ijs, yoghurt, kaas, sausjes en vele andere producten. Kurkuma wordt in de Oosterse keuken veel gebruikt maar (als kleurstof) ook in de Europese keuken.
Geen cumulatie, wel toxische verbindingen
EtO is een organische gasvormige stof, die bestaat uit een zuurstofatoom en twee koolstofatomen. Het geldt als zeer gevaarlijk: bij kamertemperatuur is het ontvlambaar, bewezen kankerverwekkend, mutageen, irriterend en verdovend. EtO cumuleert niet in ons lichaam, het is na zo'n 1,5 uur al afgebroken. “Dat lijkt een voordeel, maar de keerzijde is dat de zuurstofcomponent van EtO gemakkelijk een oxideverbinding aangaat met een andere molecuulgroep", zegt Martin van den Berg, emeritus hoogleraar in de toxicologie.
Hoe het gebruik van EtO in de levensmiddelenindustrie op de volksgezondheid uitpakt, is onzeker. Het hangt af van de verbindingen die het gas aangaat. Het heeft geen toxische werking als er een derivaat ontstaat dat niet giftig is. Als er wel een nieuwe giftige stof ontstaat, hangt het risico daarvan voor onze gezondheid van de specifieke stof af. In het slechtste geval grijpt EtO in op ons DNA. Bij afbraak in het lichaam kan - in theorie - een enkel molecuul EtO al voldoende zijn om een verandering in het DNA in gang te zetten. Bij een hogere dosis EtO is de kans op mutagene effecten op ons DNA groter, maar dit kan ook gebeuren als we gedurende lange tijd heel kleine doses binnenkrijgen. Als het eenmaal ingrijpt op ons DNA dan kan zich een tumor vormen. Dit is de reden dat we ons niet kunnen permitteren luchtig te doen over sporen van EtO in onze voeding.
Gebruik van EtO is in de EU verboden. Dit geldt niet voor landen, waar we onze grondstoffen vandaan halenMaximale residulimieten
Gebruik van EtO is in de EU verboden. Dit geldt niet voor landen, waar we onze grondstoffen vandaan halen. Daarom wordt in de praktijk gewerkt met maximaal toegestane hoeveelheden in een bepaald product (MRL: maximale residulimiet). Voor bijvoorbeeld sesamzaad, waarmee deze voedselcrisis begon, is de toegestane hoeveelheid 0,05 mg per kg. MRL's worden vastgesteld op basis van twee overwegingen: de bescherming van de volksgezondheid en 'goed landbouwkundig gebruik'. Dit laatste betekent dat een producent niet meer mag gebruiken dan voor de bestrijding van een ziekte of plaag strikt noodzakelijk is. Gewoonlijk liggen MRLs in de EU vanuit gezondheidsoogpunt bezien zeer laag. Met andere woorden: er is een ruime marge ingebouwd zodat gezondheidsrisico’s binnen een veilige limiet zijn geborgd.
Vanwege zijn vluchtigheid is de aanwezigheid van EtO lastig aan te tonen in een product. Derivaten, de nieuwe stoffen die ontstaan na binding met EtO, zijn veel makkelijker te detecteren. Zo kun je bewijzen dat er sprake was van het gebruik van EtO. Als het ontstane derivaat niet giftig is, is er strikt genomen vanuit het oogpunt van de volksgezondheid geen reden om deze voedingsmiddelen te vernietigen. In een aantal landen van de EU, waaronder ons land, gebeurt dit nu wel. Over het hoe en waarom binnenkort meer in deel 2.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Zo te lezen is het goed dat hier de Nederlandse boeren oprotten kun we een hoop rommel en gif binnenhalen voor de d66ers en de veganist
Ethyleenoxide - etheenoxide is de betere naam - is een non-issue in de EU. Verboden.
Wouter, ik begrijp je reactie niet. Waarom is er dan zoveel over te doen? Toen ik dit stuk publiceerde werden supermarkten daar bepaald niet blij van, kan ik je vertellen. De schappen moesten leeg. En nog steeds.
Kees in #1 vindt het wel degelijk een issue vanwege de importen die niet aan zijn nationale productie-eisen voldoen.
Terecht, het is een verboden stof. En dat supermarkten (of in inkopers) nog in klassieke valkuilen stappen om dat ze denken dat er ergens een centje goedkoper ingekocht kan worden, dat is het echte verhaal lijkt me. Gerommel met eten in Azie is schering en inslag, maar dat onze Europese inkopers nog zo stom zijn (of gierig) om daar in te trappen is triest. Neen, niet het verboden stofje is het verhaal.
Wouter, ik ben het met je eens dat je de inkopers het verwijt van een te beperkte kwaliteitscontrole mag maken, maar het verstandig en beperkt gebruik van etheenoxide (of fosfine) beschermt de grondstof tegen bederf en gaat zo verspilling tegen. Voordeel van gebruik van deze gassen is dat ze vanzelf vervliegen als de verpakking (of het schip) opengaat.