3 min
Papieren drinkrietjes, herbruikbare zakjes om je groenten in te doen, statiegeld op kleine flesjes. En, sinds juli van dit jaar, betalen voor de verpakking van je maaltijdsalade of portie friet. In Nederland zijn we er inmiddels aan gewend. Hoe zit het in de rest van Europa? Vandaag: Frankrijk.
Sinds juli 2021 is in Europa de Single Use Plastics Directive (SUPD) van kracht, schreven we in het startartikel van deze serie. In Nederland kregen we vanaf 1 januari 2016 te maken met het verbod op het verstrekken van gratis plastic tasjes voor eenmalig gebruik. In 2020 volgde statiegeld op kleine flesjes. De zakjesmaatregel leidde tot 80% minder weggegeven zakjes. Hetzelfde percentage werd gehaald voor flesjes met statiegeld.
De Europese SUP-richtlijn geeft de Europese lidstaten de vrijheid zelf de meest geëigende maatregelen te nemen en die in de nationale wet- en regelgeving op te nemen. In Nederland ging dat 'meestribbelend' in zijn werk. Na het verbod op tasjes kwam het statiegeld op kleine flesjes, dat in april 2023 werd gevolgd door statiegeld op blikjes. Sinds 1 juli van dit jaar, is de SUP-heffing op verpakkingen voor eenmalig gebruik van kracht. De overheid is niet tevreden over het resultaat op blik en de heffing op plastic-verpakkingen lijkt een gedrocht. Publiek, bedrijven en overheid morren.
Frankrijk: 'loi Anti-gaspillage'
Net als Nederland verbood Frankrijk in 2016 dunne plastic tasjes in de supermarkten en kondigde het land, als eerste ter wereld, ook meteen aan dat plastic bekers, bordjes en bestek vanaf 2020 taboe zouden zijn.
In 2020 publiceerde Frankrijk de wet 'Anti-gaspillage' die een strikte aanpak definieert waarmee het land in 2040 'verpakkingsplasticvrij' moet zijn. Om daar te komen zet Frankrijk in op een strategie met 3 R-en: Réduction, Réemploi en Recyclage, ofwel minder, hergebruik en recycling van plastic.
Decreet op decreet
Frankrijk verbood daarom met ingang van 2021 inderdaad alle plastic drinkrietjes, wegwerpbestek, vochtige doekjes, deksels op meeneembekers en warmhouddozen voor afhaalmaaltijden. In 2022 verdwenen de plastic verpakkingen van minder dan 1,5 kilo voor groente en fruit (met een aantal uitzonderingen) en mogen consumenten een eigen zakje of bakje vullen. Met ingang van dit jaar moeten fastfoodrestaurants hun serviesgoed afwassen en opnieuw gebruiken.
Op de markt
Wat merken verkopers, supermarkten en consumenten in de praktijk van de Franse invulling van de Europese richtlijn? We vroegen het op de markt in Saint-Chinian in de zuidelijke provincie Hérault. Marktkooplieden grijpen er zonder enige aarzeling naar de dunne plastic zakjes om er hun waren in mee te geven. Van de kaas tot de vis en de groente, en of je nou zelf al zo'n leuke Franse boodschappenmand hebt of niet. Op mijn vraag of dat wel mag, moet de ambachtelijke nougat-verkoper Youness Boukersi een beetje lachen. "Het is de gemeente die het bepaalt", zegt hij. "Hier in het achterland maalt er niemand om. In de toeristensteden zoals Agde geef ik mijn nougat netjes in een papieren tasje mee, daar moet dat nou eenmaal."
Naar de Super U en Carrefour
In supermarkten valt op dat de verpakkingen om groente en fruit vaker van karton en papier zijn, groente wordt 'en vrac' (los) verkocht en de netjes om avocado's, citroenen en sinaasappels zijn van geweven afbreekbaar materiaal. Het wegwerpbestek is verdwenen. Er is geen plastic vork of rietje meer te zien. Afwasbaar, herbruikbaar of andere materialen (roestvrijstaal) zijn het nieuwe normaal.
Supermarktmanager Alban Barthez laat zien hoe zijn Super U in Thézan-lès-Béziers met verpakkingsplastic omgaat. Achter de supermarkt staan grote containerpersen. Karton gaat in de ene, verpakkingsplastic en krimpfolie van de pallets in de andere, kratjes wordt verzameld en het restafval gaat weer in een andere perscontainer. "Alle verpakkingsplastic persen we samen en gaat terug naar het distributiecentrum, dat het verder verwerkt," zegt Barthez. "Alleen het echte restafval gaat samengeperst naar de stort in Béziers." Naar de stort? Wordt dat niet verbrand? "Nee, ik geloof niet dat ze dat daar doen."
"Denk maar niet dat een statiegeldsysteem zoals dat van jullie enige kans van slagen zou hebben bij ons," zeggen de hoofdcassière en beveiliger bij de Carrefour in Bédarieux in koor. "Dat zit niet in onze cultuur!" Ook op glazen bierflesjes heeft in Frankrijk nog nooit statiegeld gezeten. Die gooi je in het land van de Eiffeltoren en de grote natuurparken gewoon in de glasbak. Toch is het voor de meeste Fransen al moeilijk genoeg om afval thuis te scheiden (zie het tekstblok hieronder), laat staan dat ze de discipline zouden hebben om flessen op te sparen en terug naar de winkel te brengen. De beveiligingsman wijst me op de bakken die vooraan in de winkel staan voor batterijen en lampen. Het is het einde van de dag. Beide bakken puilen uit. Met allerlei plastic zakken, verpakkingen, flesjes en blikjes. Of er ook nog een lamp in zit, zal de Fransen blijkbaar worst zijn.
Dit artikel afdrukken
De Europese SUP-richtlijn geeft de Europese lidstaten de vrijheid zelf de meest geëigende maatregelen te nemen en die in de nationale wet- en regelgeving op te nemen. In Nederland ging dat 'meestribbelend' in zijn werk. Na het verbod op tasjes kwam het statiegeld op kleine flesjes, dat in april 2023 werd gevolgd door statiegeld op blikjes. Sinds 1 juli van dit jaar, is de SUP-heffing op verpakkingen voor eenmalig gebruik van kracht. De overheid is niet tevreden over het resultaat op blik en de heffing op plastic-verpakkingen lijkt een gedrocht. Publiek, bedrijven en overheid morren.
Frankrijk: 'loi Anti-gaspillage'
Net als Nederland verbood Frankrijk in 2016 dunne plastic tasjes in de supermarkten en kondigde het land, als eerste ter wereld, ook meteen aan dat plastic bekers, bordjes en bestek vanaf 2020 taboe zouden zijn.
In 2020 publiceerde Frankrijk de wet 'Anti-gaspillage' die een strikte aanpak definieert waarmee het land in 2040 'verpakkingsplasticvrij' moet zijn. Om daar te komen zet Frankrijk in op een strategie met 3 R-en: Réduction, Réemploi en Recyclage, ofwel minder, hergebruik en recycling van plastic.
Decreet op decreet
Frankrijk verbood daarom met ingang van 2021 inderdaad alle plastic drinkrietjes, wegwerpbestek, vochtige doekjes, deksels op meeneembekers en warmhouddozen voor afhaalmaaltijden. In 2022 verdwenen de plastic verpakkingen van minder dan 1,5 kilo voor groente en fruit (met een aantal uitzonderingen) en mogen consumenten een eigen zakje of bakje vullen. Met ingang van dit jaar moeten fastfoodrestaurants hun serviesgoed afwassen en opnieuw gebruiken.
Op de markt
Wat merken verkopers, supermarkten en consumenten in de praktijk van de Franse invulling van de Europese richtlijn? We vroegen het op de markt in Saint-Chinian in de zuidelijke provincie Hérault. Marktkooplieden grijpen er zonder enige aarzeling naar de dunne plastic zakjes om er hun waren in mee te geven. Van de kaas tot de vis en de groente, en of je nou zelf al zo'n leuke Franse boodschappenmand hebt of niet. Op mijn vraag of dat wel mag, moet de ambachtelijke nougat-verkoper Youness Boukersi een beetje lachen. "Het is de gemeente die het bepaalt", zegt hij. "Hier in het achterland maalt er niemand om. In de toeristensteden zoals Agde geef ik mijn nougat netjes in een papieren tasje mee, daar moet dat nou eenmaal."
Naar de Super U en Carrefour
In supermarkten valt op dat de verpakkingen om groente en fruit vaker van karton en papier zijn, groente wordt 'en vrac' (los) verkocht en de netjes om avocado's, citroenen en sinaasappels zijn van geweven afbreekbaar materiaal. Het wegwerpbestek is verdwenen. Er is geen plastic vork of rietje meer te zien. Afwasbaar, herbruikbaar of andere materialen (roestvrijstaal) zijn het nieuwe normaal.
Supermarktmanager Alban Barthez laat zien hoe zijn Super U in Thézan-lès-Béziers met verpakkingsplastic omgaat. Achter de supermarkt staan grote containerpersen. Karton gaat in de ene, verpakkingsplastic en krimpfolie van de pallets in de andere, kratjes wordt verzameld en het restafval gaat weer in een andere perscontainer. "Alle verpakkingsplastic persen we samen en gaat terug naar het distributiecentrum, dat het verder verwerkt," zegt Barthez. "Alleen het echte restafval gaat samengeperst naar de stort in Béziers." Naar de stort? Wordt dat niet verbrand? "Nee, ik geloof niet dat ze dat daar doen."
Denk maar niet dat een statiegeldsysteem zoals dat van jullie enige kans van slagen zou hebben bij ons. Dat zit niet in onze cultuur!Geen statiegeld
"Denk maar niet dat een statiegeldsysteem zoals dat van jullie enige kans van slagen zou hebben bij ons," zeggen de hoofdcassière en beveiliger bij de Carrefour in Bédarieux in koor. "Dat zit niet in onze cultuur!" Ook op glazen bierflesjes heeft in Frankrijk nog nooit statiegeld gezeten. Die gooi je in het land van de Eiffeltoren en de grote natuurparken gewoon in de glasbak. Toch is het voor de meeste Fransen al moeilijk genoeg om afval thuis te scheiden (zie het tekstblok hieronder), laat staan dat ze de discipline zouden hebben om flessen op te sparen en terug naar de winkel te brengen. De beveiligingsman wijst me op de bakken die vooraan in de winkel staan voor batterijen en lampen. Het is het einde van de dag. Beide bakken puilen uit. Met allerlei plastic zakken, verpakkingen, flesjes en blikjes. Of er ook nog een lamp in zit, zal de Fransen blijkbaar worst zijn.
'Station de tri'
Opvallend voor wie de Nederlandse situatie gewend is: bij de supermarkt staan geen glasbakken en statiegeldautomaten. Dat is in Frankrijk dan ook de verantwoordelijkheid van de consument. In vrijwel ieder dorp staat een 'station de tri', verschillende afvalbakken voor verschillende verpakkingen. Glas gaat in de glasbak, maar alle andere verpakkingen, blik, plastic flessen (schoonmaakmiddelen), drankpakken en ook papier en karton gaan in een andere. Voor groenafval- en keukenafval is geen aparte bak; dat gaat gewoon bij het restafval. Thuis scheid je niet, dat doet een Fransman bij de bak of hij noemt alles restafval en dan gaat het gewoon in één grote zak in de container met restafval.
Station de tri in een klein Frans dorp (Vieussan, Hérault), via Google Maps
Opvallend voor wie de Nederlandse situatie gewend is: bij de supermarkt staan geen glasbakken en statiegeldautomaten. Dat is in Frankrijk dan ook de verantwoordelijkheid van de consument. In vrijwel ieder dorp staat een 'station de tri', verschillende afvalbakken voor verschillende verpakkingen. Glas gaat in de glasbak, maar alle andere verpakkingen, blik, plastic flessen (schoonmaakmiddelen), drankpakken en ook papier en karton gaan in een andere. Voor groenafval- en keukenafval is geen aparte bak; dat gaat gewoon bij het restafval. Thuis scheid je niet, dat doet een Fransman bij de bak of hij noemt alles restafval en dan gaat het gewoon in één grote zak in de container met restafval.
Station de tri in een klein Frans dorp (Vieussan, Hérault), via Google Maps
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
#7 Cécile:
Geen idee wat de evolutie van ons huishoudelijk afval is. Elke week wordt of de ene of de andere container opgehaald.
Sinds kort moet er voor elke lichting betaald worden dus sinds een paar maanden let ik erop of de container vol is of niet en wel of niet langs de kant van de weg gezet moet worden.
Voor wat betreft het scheiden van boerderijafval zijn daar in de loop der jaren steeds meer regels/maatregelen voor gekomen:
• Landbouwplastic kan eens per jaar naar een verzamelpunt gebracht worden. (Mag niet meer ter plekke verbrand worden).
• Lege bidons moeten door de verkopende partij weer worden ingenomen.
• Afgewerkte olie kan eens in het jaar naar een verzamelpunt gebracht worden waarbij je als bewijs een monsterpotje met een stickertje krijgt.
• Voor medisch afval (naalden, injectiebuisjes, lege flacons, etc.) zijn er tegenwoordig ook aparte afvalcontainers die ook weer eens in het jaar worden ingezameld. (Niet bij de veearts maar op een parkeerplaats in een wat groter dorp).
Wanneer je één van die inzameldagen mist dan heb je pech en blijf je een jaar langer met het afval zitten tenzij je met het afval een departement verder wilt rijden.
Dit afval kun je niet kwijt bij de dichtstbijzijnde dechetterie
#6 Cécile, "Dat er toezicht is op wat je erin stopt en dat je er zelfs een aanmaning (!) voor krijgt bij foutief gebruik is voor mij een verrassing, voor Frankrijk en de hierboven verwoorde houding."
Dat klopt, maar het lijkt mij incidenteel. Bij ons werd er op een 'stil' punt (waar die alcoholisten ook hun glas dumpten) vanalles in de containers gedumpt, lukraak, tot aan bankstellen en complete huisraad aan toe (ik vond het altijd interessant om daar de afvaltoerist uit te hangen...beetje stiekum, om opzien te vermijden); de gemeente heeft toen op dat punt de containers verwijderd, op de glasbak na.
Verder denk ik dat de vermeende toename van afval bij ons ook veroorzaakt kan zijn door Amazon en Shein met hun verpakkingen; mijn zoon bestelt nogal wat aan kleding en dergelijke, en dat wordt vaak verpakt in te grote dozen, één en ander nog eens gelardeerd met veel plastic. Het afval van supermarkten en elders lijkt bij ons niet verminderd.
Mijn vrouw wil van dat plastic af; we kopen daarom wel eens bij de bioboer, maar moeten daarvoor omrijden, met navenante CO2-uitstoot tot gevolg; bio blijft ook minder lang goed, maar is wel beter van smaak (vruchten worden 'a point' geplukt, en het spul groeit anders met bio, minder "gehaast" en dergelijke).
De super blijf als formule onverslaanbaar.
Intrigerend, ellen-maureen colpa en Frank Eric van der Meer. Ik vermoed dat het niet alleen per departement maar ook per gemeente in Frankrijk anders geregeld is. In de Hérault zie je in de kleine dorpjes overal dit soort containers (de middelste is de glasbak), in grotere plaatsen zijn er (2) afvalbakken per huishouden die wekelijks opgehaald worden.
Dat er toezicht is op wat je erin stopt en dat je er zelfs een aanmaning (!) voor krijgt bij foutief gebruik is voor mij een verrassing, voor Frankrijk en de hierboven verwoorde houding.
Merken jullie een verschuiving in wat je in de afvalbakken stopt, door minder verpakkingsplastic of andere materialen?
#4 Frank Eric:
Bij ons staat de glasbak 100 meter van ons huis, 3 km van het dorp. Met die herrie valt het best mee. Wij denken dat die bak zover van het dorp staat zodat alcoholisten zo anoniem mogelijk van hun flessen af kunnen komen ;-)
Probleem is dat er ook mensen zijn die op die plek anoniem ander afval dumpen. Zo is er iemand die er steevast koffiefilters naast de glasbak dumpt (die wij dan maar weer op onze composthoop gooien).
Iemand anders komt ook van zijn slachtafval af wanneer hij zijn glas wegbrengt. Onze honden zijn er gek op. Wij wat minder.
#2 Wouter: Op het platteland valt het reuze mee met vervuilde bermen. In de bermen van onze weilanden langs wegen vinden we heel af en toe een leeg blikje bier (nooit frisdrank!) of plastic resten van een lunchpakket.
Wanneer rond de wat grotere dorpskern de bermen worden gemaaid loopt een gemeentewerker de bermen na om het zichtbaar geworden afval te verwijderen. Hoe dichter bevolkt, hoe meer vervuiling en hoe beter de regelgeving maatregelen moeten zijn, denk ik.
#3 Bij ons in de Lot staan overal in het achterland de twee vertrouwde containers, één voor restafval, één voor blik/plastic/karton, papier. Buiten de dorpjes staat dan ook nog ergens een glasbak (herrie...dus iets buiten het dorp; soms wordt er een kerkpleintje mee ontheiligd of een begraafplaats). Lekker makkelijk vind ik. Wij scheiden bij ons dan nog het GFT....veel fruitvliegjes en wespen tot gevolg, maar op de gistende resten zitten ook vlinders.
In de Hérault is dat anders, daar zie je die gemeenschappelijke containers niet; in Clermont-l'Hérault moet je daarvoor naar de parking van de hyper-U om de drie scheidingen te doen, en leegt de vuilniswagen de twee glico's (restafval cq recylebaar), wat ik er zo van begrepen heb. De tarieven schijnen ook anders te liggen, in de Hérault duurder dan bij ons.
In de supers heb ik eigenlijk nog niks gemerkt van minder plastic en verpakkingsmateriaal, bij ons thuis lijkt de trend zelfs omgekeerd voor wat wij bij 'recyclebaar' doen: steeds voller.
#2 Je vindt hier geen snippertje afval in de natuur (wél kogelhulzen (misschien rapen ze die nu op), want de jacht...tja, die is heilig..en ook wat lood nog van vroeger), en er is ook geen stikstofprobleem met die paar boeren (dwz lage puntdruk) en het geringe aantal bewoners (NOx).
In zuidelijker Frankrijk vind je vaak plastic en dergelijke in de natuur, soms tot hoog in de bomen (heb daar twee jaar lang een verwaaide ballon gezien); dat komt door de mistral/tramontane, een harde wind (vaak meerdere dagen continu) die jouw netjes gerangschikte spullen compleet kan 'uitwaaien'.