Zijn alcoholvrije dranken gezonder dan alcoholische dranken?

Ongeveer 7% van de Nederlanders boven de 18 jaar drinkt te veel alcohol. Dit betekent meer dan 21 glazen alcohol per week voor mannen en meer dan 14 glazen voor vrouwen¹. De Gezondheidsraad adviseert om niet meer dan één glas alcohol per dag te drinken om chronische ziektes zoals hart- en vaatziektes, leveraandoeningen en kanker te voorkomen².

Volgens de WHO veroorzaakt alcoholmisbruik jaarlijks wereldwijd ongeveer 3 miljoen doden en is het verantwoordelijk voor 5,1% van de wereldwijde ziektelast. De WHO heeft daarom de alcoholindustrie aangemoedigd om het publiek tot een lagere inname van alcohol aan te zetten. Dat kan door prijsverhogingen, maar dat leidt tot lagere omzetten. Een andere manier is niet de omzet te verlagen en de prijs te verhogen, maar het ontwikkelen en de promotie van alcoholvrije dranken³.

Alcoholvrij gezonder?
Of alcoholvrije dranken ‘gezond’ zijn hangt af waarmee je ze vergelijkt. Vergelijk je ze met alcoholische dranken, dan zijn alcoholvrije dranken gezonder. Wie alcoholvrij drinkt, vermijdt het risico op hart- en vaatziektes, leveraandoeningen en bepaalde kankers. Je wordt er bovendien minder snel dik van.

Of alcoholvrije dranken ‘gezond’ zijn hangt af waarmee je ze vergelijkt

Alcohol is energierijk; 1 gram ethanol (pure alcohol) bevat 7,1 kilocalorieën. Eiwitten en koolhydraten bevatten 4 kcal per gram. Alleen vet bevat meer calorieën dan alcohol, namelijk 9 kcal per gram. In alcoholvrije dranken zit geen alcohol. Daarom bevatten ze meestal minder calorieën dan alcoholische. Alcoholisch bier bevat gemiddeld 45 kcal per 100 ml, terwijl alcoholvrij bier gemiddeld 26 kcal per 100 ml bevat. Wijn met alcohol bevat gemiddeld 89 kcal per 100 ml, terwijl alcoholvrije wijn gemiddeld 18 kcal per 100 ml telt⁴.

Drankjes als Radlers zijn een minder goed idee. Het zijn mixen van alcoholvrij bier en limonade. Door hun suikergehalte van 8,3% bevatten ze bijna evenveel calorieën als bier met alcohol (40 kcal t.o.v. 45 kcal)⁴.

Ondanks dat alcoholvrije dranken minder calorieën bevatten dan hun alcoholische variant, bevatten ze vaak wel meer koolhydraten, met name in de vorm van suikers. Daarom worden alcoholvrije dranken in de NEVO-tabellen onder de voedingsgroep frisdrank geplaatst. Koolhydraten en suikers verhogen het risico op overgewicht en diabetes type 2. Alcoholvrije dranken zijn dus vanwege hun suikergehalte ongeschikt voor mensen met diabetes type 2⁴. Niettemin spannen frisdranken de kroon voor wat betreft hun gehalte aan suikers ten opzichte van alcoholvrije dranken. Frisdranken (10,4g) en sappen (9,5g) bevatten meer suikers dan alcoholvrij bier (6,1g) en alcoholvrije wijn (5,3g). Alleen in light frisdranken zitten geen suikers.⁵

In vergelijking met water, thee of koffie zijn alcoholvrije dranken niet de gezondste keuze. Alcoholvrije dranken kunnen, net zoals alcoholische dranken en frisdranken, zuren bevatten, bijvoorbeeld door toevoeging van vruchtensap of voedingszuren zoals citroenzuur. Zuren tasten het tandglazuur aan en kunnen leiden tot tanderosie en de vorming van gaatjes⁴.

Het meest verstandige is helemaal geen alcohol als je zwanger bent, 0.0% kan je dus zonder problemen drinken.

Zwangere vrouwen
Of alcoholvrije dranken ook gezond zijn voor het ongeboren kind hangt af van het soort alcoholvrije drank. Zwangere vrouwen drinken tegenwoordig vaak alcoholvrij om ‘veilig’ mee te doen met de groep, maar sommige alcoholvrije dranken bevatten toch een klein beetje alcohol. Eva Ehrlich, wetenschappelijk medewerker van het Trimbos Instituut, vertelt: “Het meest verstandige is helemaal geen alcohol binnen te krijgen als je zwanger bent. 0.0% kan je zonder problemen drinken, want daar zit helemaal geen alcohol in. Als je een keer een alcoholvrij glaasje van 0.1% drinkt is dat niet meteen iets om je enorm zorgen om te maken, maar het beste is natuurlijk gewoon van niet. Ook in vruchtensappen en rijp fruit kan wat alcohol zitten door gisting, maar dat is ook niet zo’n probleem. Alcoholarm bier (tot 1.2%) kun je beter laten staan.”

Polyfenolen
Alcoholvrije dranken brengen in verhouding tot alcoholische dranken nog meer goeds. Naast alcohol bevatten bier en wijn ook bioactieve stoffen, zoals polyfenolen en flavonoïden, die een positieve bijdrage kunnen leveren aan de gezondheid. Huib Stam schreef er onlangs een artikel over. Polyfenolen hebben in mensen een ontstekingsremmende werking en bieden daarmee een bescherming tegen bacteriële infecties en verminderen het risico op hart- en vaatziektes. Bovendien kunnen de polyfenolen bescherming bieden tegen het ontstaan van kanker. Alcoholvrij bier en wijn bevatten ook polyfenolen en flavonoïden^{6,7,8,9,10,11}. Alcoholvrij bier en wijn kunnen daarom de gezondheidsvoordelen van bier en wijn bieden, zonder de negatieve bijwerkingen van alcohol. Er is zelfs een onderzoek dat concludeert dat alcoholvrij bier een beter effect heeft op cardiovasculaire biomarkers dan alcoholisch bier⁹.

Meer aandacht
De aandacht voor de ongezonde effecten van alcohol is gegroeid. Acties zoals Dry January spelen daar een belangrijke rol in. Toch wordt het gevaar van alcohol nog flink onderschat. Ehrlich: “Wij weten uit onderzoek dat heel veel mensen weten dat alcohol slecht is voor je lever en dat je Korsakov kan krijgen van veel en lang drinken, maar dat alcohol de kans op heel veel verschillende soorten kanker vergroot en dat alcohol eigenlijk voor bijna al je organen slecht is, dat weten heel veel mensen niet.”

Of mensen voor alcoholvrij kiezen vanwege de gezondheidseffecten is daarom lastig om te zeggen. Er zijn studies die aantonen dat mensen hun keuze voor eten en drinken over het algemeen baseren op de korte termijneffecten, zoals smaak en plezier. Gezondheid is een lange termijneffect, waar je niet meteen de gevolgen van ziet¹². Er is nog geen enkele studie gedaan die 1-op-1 aantoont dat de stijging van de keuze voor alcoholvrije dranken ook leidt tot een daling van de keuze voor alcoholhoudende dranken.

Referenties

1. de Hollander, E., Hupkens, C., van Dorsselaar, S., Wendel-Vos, W., Kemler, E., de Graaf, H., Stafleu, A., Hosper, K., Tak, N., van Rossum, C., Vermey, K., & Hiemstra, M. (2022). De Leefstijlmonitor: Cijfers voor gezondheidsbeleid. TSG - Tijdschrift Voor Gezondheidswetenschappen, 100(3), 98–106. https://doi.org/10.1007/S12508-022-00349-8
2. Gezondheidsraad. (2015). Richtlijnen goede voeding 2015 | Advies | Gezondheidsraad. https://www.gezondheidsraad.nl/binaries/gezondheidsraad/documenten/adviezen/2015/11/04/richtlijnen-goede-voeding-2015/201524_Richtlijnen+goede+voeding+2015.pdf
3. World Health Organisation. (2010). Global strategy to reduce the harmful use of alcohol. https://www.who.int/publications/i/item/9789241599931
4. Voedingscentrum. (n.d.). Alcoholvrije dranken. https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/alcoholvrije-dranken.aspx
5. NEVO-online versie 2016/5.0, RIVM, Bilthoven, https://nevo-online.rivm.nl/.
6. Biasi, F., Deiana, M., Guina, T., Gamba, P., Leonarduzzi, G., & Poli, G. (2014). Wine consumption and intestinal redox homeostasis. Redox Biology, 2(1), 795–802. https://doi.org/10.1016/J.REDOX.2014.06.008
7. Chiva-Blanch, G., Condines, X., Magraner, E., Roth, I., Valderas-Martínez, P., Arranz, S., Casas, R., Martínez-Huélamo, M., Vallverdú-Queralt, A., Quifer-Rada, P., Lamuela-Raventos, R. M., & Estruch, R. (2014). The non-alcoholic fraction of beer increases stromal cell derived factor 1 and the number of circulating endothelial progenitor cells in high cardiovascular risk subjects: a randomized clinical trial. Atherosclerosis, 233(2), 518–524. https://doi.org/10.1016/J.ATHEROSCLEROSIS.2013.12.048
8. Sabetta, W., Centrone, M., D’agostino, M., Difonzo, G., Mansi, L., Tricarico, G., Venerito, P., Picardi, E., Ceci, L. R., Tamma, G., Caponio, F., Montemurro, C., & Volpicella, M. (2022). “Good Wine Makes Good Blood”: An Integrated Approach to Characterize Autochthonous Apulian Grapevines as Promising Candidates for Healthy Wines. International Journal of Biological Sciences, 18(7), 2851–2866. https://doi.org/10.7150/IJBS.70287
9. Sancén, M., Léniz, A., Macarulla, M. T., González, M., Milton-Laskibar, I., & Portillo, M. P. (2022). Features of Non-Alcoholic Beer on Cardiovascular Biomarkers. Can It Be a Substitute for Conventional Beer? Nutrients, 15(1). https://doi.org/10.3390/NU15010173
10. Sánchez-Muniz, F. J., Macho-González, A., Garcimartin, A., Santos-López, J. A., Benedi, J., Bastida, S., & Gonzsez-Munoz, M. J. (2019). The Nutritional Components of Beer and Its Relationship with Neurodegeneration and Alzheimer’s Disease. Nutrients, 11(7). https://doi.org/10.3390/NU11071558
11. Trius-Soler, M., Vilas-Franquesa, A., Tresserra-Rimbau, A., Sasot, G., Storniolo, C. E., Estruch, R., & Lamuela-Raventós, R. M. (2020). Effects of the Non-Alcoholic Fraction of Beer on Abdominal Fat, Osteoporosis, and Body Hydration in Women. Molecules (Basel, Switzerland), 25(17). https://doi.org/10.3390/MOLECULES25173910
12. Gillebaart, M., Schneider, I. K., & De Ridder, D. T. D. (2016). Effects of Trait Self-Control on Response Conflict About Healthy and Unhealthy Food. Journal of Personality, 84(6), 789–798. https://doi.org/10.1111/JOPY.12219