Geen bier en wijn meer bij de supermarkt

Een greep uit de aanbevelingen: maak ongezond eten duurder en gezond eten goedkoper, laat de industrie meer verantwoordelijkheid dragen in plaats van de consument, voer een wettelijke minimum eenheidsprijs in voor alcohol en verkoop het alleen nog maar via slijters.

Eind 2018 sloot de nu demissionair staatssecretaris Paul Blokhuis van Volksgezondheid het Nationaal Preventieakkoord met 70 sociale partners. De ambitie is dat in 2040 het niveau van overgewicht weer op dat van 1996 moet zitten. Nog maar 38% van de volwassenen mag in 2040 te zwaar zijn tegen de huidige 50%.

Het pakket aan maatregelen van 2018, voornamelijk vrijblijvende afspraken, zijn waarschijnlijk onvoldoende om deze ambities te halen, berekende het RIVM al voordat de handtekeningen onder het akkoord stonden.

De coronacrisis heeft tot gevolg dat veel afspraken (nog) niet van de grond komen, schrijft de NRC, terwijl diezelfde pandemie de noodzaak om in aktie te komen juist benadrukt. Op verzoek van Blokhuis kwam het RIVM met voorstellen voor aanvullende maatregelen. Op zijn vraag kwamen 44 experts op het gebied van voeding en leefstijl met verschillende lijstjes aanvullende maatregelen. Het RIVM stelde op basis daarvan een top 10 maatregelen voor overgewicht en eentje voor problematisch alcoholgebruik samen. De top 10 maatregelen voor overgewicht zijn:

1. Gezonde voeding wordt goedkoper, door bijvoorbeeld geen btw op Schijf van Vijf-producten te heffen.


2. Het aantal verkooppunten van fastfood wordt binnen gemeenten verminderd. Daarnaast mogen gemeenten fastfoodgelegenheden verbieden.


3. De suikertaks wordt ingevoerd op frisdrank en andere producten met toegevoegde suikers.


4. Het aandeel Schijf van Vijf producten in reclame-uitingen wordt verhoogd en marketing van producten buiten de Schijf van Vijf wordt verboden (ook in supermarkten).


5. Water wordt overal (in restaurants en kantines) gratis geserveerd.


6. Er komt een verbod op snoepautomaten in publieke plekken zoals (hoge) scholen, universiteiten en ziekenhuizen.


7. Het beweeggedeelte van de Gecombineerde Leefstijl Interventie (GLI) wordt voor iedereen gefinancierd, in elk geval voor mensen met een minimum inkomen.


8. ‘True pricing’ wordt toegepast, dit betekent dat kosten voor gezondheid en milieu in de prijs van voeding worden doorberekend.


9. Er wordt belasting geheven op ultra-bewerkt voedsel.


10. Er worden afspraken gemaakt over het voedingsaanbod op de werkplek met werkgevers volgens de richtlijnen van het Voedingscentrum.

Het zijn maatregelen die ook de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving toejuicht in een woensdag verschenen rapport. Nieuw zijn ze dus niet. Wel is voor het eerst door zo veel wetenschappers en deskundigen van gezondheidsorganisaties een ranglijst gemaakt, schrijft Martine Kamsma in de NRC. De experts vergeleken de maatregelen met wat er in de wetenschappelijke literatuur te vinden is. Het Voedingscentrum ziet ook de noodzaak om dit soort maatregelen snel door te voeren en roept het kabinet op om aan de slag te gaan met deze maatregelen.

Geen bier en wijn meer bij de supermarkt
Staatssecretaris Blokhuis zegt in een reactie in de NRC dat hij even moet wennen aan sommige voorstellen, “zoals het weghalen van alcohol uit de supermarkt” (volgens één van de voorstellen van het RIVM moet je voor wijn en bier weer naar de slijter). Een aantal maatregelen zou hij graag snel ingevoerd zien worden, zoals een minimumprijs op alcohol en lagere btw op groente en fruit. “En een suikertaks is tot nu toe niet gelukt, maar ik denk dat de vraag ernaar alleen maar prominenter wordt.”

Het RIVM rekende niet door hoeveel gezonder Nederlanders van de maatregelen kunnen worden en of ze financieel, praktisch en juridisch haalbaar zijn.