Lees ook
Microplastics zijn stukjes plastic met een grootte van 1 - 5 millimeter, al hangt het er wel van af aan wie je het vraagt, want onderzoekers gebruiken verschillende definities. Wanneer microplastics uiteenvallen tot nog kleinere deeltjes, krijg je nanoplastics met afmetingen van 1-1000 nanometer. Ter vergelijking: een mensenhaar is 80.000 nanometer dik.

Ze zitten overal en komen regelmatig in het nieuws. Zo vallen ze in Auckland (en elders) uit de lucht, baleinwalvissen krijgen er tienduizenden van binnen bij elke hap, en ze komen voor in de wortels, bast en bladeren van bomen.

Rioolwater bevat microplastics
Geen wonder dus dat in rioolwater microplastics voorkomen afkomstig van bijvoorbeeld kledingvezels, bandenslijpsel, en schuur- en scrubmiddelen. Uit Nederlands onderzoek blijkt dat rioolwaterzuiveringsinstallaties 76 - 99% van de meetbare microplastics verwijderen, met name tijdens de bezinkingsstappen. Dit is belangrijk omdat je zo voorkomt dat microplastics in oppervlaktewater terecht komen.

Bij het bezinken komen de microplastics in het slib terecht, een modderige (en stinkende) substantie die we in Nederland voornamelijk verbranden. Sinds 1995 is het uitrijden van rioolslib in Nederland verboden, net als storten en lozen.

Hier verbranden we rioolslib, elders rijden ze het uit
Jaarlijks produceert Nederland 40.000 vrachtwagens vol zuiveringsslib. Wij vinden het duurzamer om het slib te verbranden en daar energie mee op te wekken, dan het uit te rijden op boerenland waarbij broeikasgassen vrijkomen. Wat ook meespeelt, is dat we in Nederland al genoeg mest van dieren hebben.

Andere Europese landen (vooral Frankrijk en Zuid-Europese landen) en de Verenigde Staten gebruiken het slib wel op akkers, omdat het rijk is aan nutriënten zoals stikstof en fosfor. De EU stelt eisen aan de mate van vervuiling van het slib, maar niet aan de aanwezigheid van microplastics. De microplastics die in de rioolwaterzuivering uit het water zijn gehaald, komen zo alsnog op het land terecht. Naast microplastics kunnen in het slib ook andere vervelende stofjes zitten: in Amerika is mogelijk zo'n 20 miljoen hectare akkerland verontreinigd door met PFAS besmet rioolslib dat als meststof is gebruikt.

Tienduizenden tonnen microplastics op landbouwgrond
Elk jaar produceert Europa zo’n 8 à 10 miljoen ton rioolslib. Zo’n 40% daarvan komt op landbouwgrond terecht. Dat betekent zo tussen de 31.000 en 42.000 ton microplastics op de Europese landbouwgronden.

Maar de microplastics blijven daar niet, als het regent gaan ze via het grondwater naar rivieren, zeeën en oceanen. Met als gevolg nog meer plastic in de oceanen.

Dat zou kunnen betekenen dat je liever geen Franse wortels of appelen meer wilt eten, nu je dit hebt gelezen
Plantenwortels nemen microplastics op
Microplastics uit ons afvalwater vinden dus via het rioolslib hun weg naar Europese akkers, maar betekent dat ook dat ze ín landbouwgewassen terecht komen? Op de akker vervalt het plastic tot steeds kleinere deeltjes en hoe kleiner het plastic, hoe beter plantenwortels de deeltjes op kunnen nemen via kleine openingen in de wortel. Al is ook bewezen dat planten grotere deeltjes plastic kunnen opnemen.

Vooral wortelgroenten kunnen veel plastic bevatten. Het meeste plastic blijft namelijk achter in de wortels, slechts een klein deel gaat omhoog door de steel. Een studie uit 2020 liet zien dat er micro- en nanoplastics in fruit en groente zitten. Van het onderzochte fruit bevatten appels de meeste plastics, van de groenten de wortelen.

Dat zou kunnen betekenen dat je liever geen Franse wortels of appelen meer wilt eten, nu je dit hebt gelezen.

Mensen nemen ook microplastics op
Wat gebeurt er als een mens de microplastics uit groente en fruit binnenkrijgt? Waarschijnlijk vindt er geen vertering plaats van plastic in ons maag- darmsysteem. Of plastic in de darmen opgenomen wordt, hangt af van het formaat van het deeltje. Deeltjes die niet opgenomen worden kunnen alsnog voor schade zorgen door onze darmcellen te verstoren, het weefsel te irriteren en/of giftige stoffen af te geven. Er is in ieder geval al plastic in ons bloed gevonden, maar of dat tot gezondheidsproblemen leidt, is nog steeds niet duidelijk.

De vraag is of het verantwoord is om rioolslib als groeimiddel te gebruiken terwijl we weten dat er microplastics in zitten en dat planten die plastics uit de grond kunnen opnemen. Slib verbieden kan als nadeel hebben dat boeren overstappen van een circulair afvalproduct op kunstmest. Er is ook wat voor te zeggen om de hoeveelheid microplastics in rioolslib goed te monitoren en de ergste uitwassen aan te pakken. Het kan bijvoorbeeld helpen om vetten en oliën (die veel microplastics bevatten) bij de afvalwaterzuivering te scheiden van het rioolslib en te gebruiken als biobrandstof. De beruchte nanoplastics houd je er wellicht niet mee uit de omloop.
Dit artikel afdrukken