Voor het eerst is in kaart gebracht in welke mate Europa vervuild is door per- en polyfluoralkylstoffen (PFAS), een familie van giftige verbindingen die in een groot aantal producten en toepassingen worden gebruikt. Dankzij een ongekende samenvoeging van gegevens biedt de 'Forever Pollution Map' inzicht in de 'hotspots' en tot nu toe onbekende locaties van productie, gebruik en vervuiling door de 'forever chemicals'. Vooral in Vlaanderen is 'geen wit plekje meer te vinden'.
In Duitsland en Frankrijk begint het publiek pas nu in te zien hoe groot het gevaar van PFAS is
"In Europa maken elf bedrijven in zeventien fabrieken PFAS. De Dordtse fabriek van de Amerikaanse multinational Chemours is de enige producent in Nederland. Zes fabrieken bevinden zich in Duitsland, vijf in Frankrijk, drie in het Verenigd Koninkrijk, een in Italië en een in België," somt de NRC droog op. Maar die paar bedrijven hebben een enorme vervuilingsimpact. Die werd in kaart gebracht door een internationaal onderzoekscollectief van 17 media, waaronder Le Monde. De resultaten zijn, onder meer via Le Monde, te bekijken op de 'Forever Pollution Map'.
232 gebruikers, 2.100 hot spots, 17.000 verontreinigde lokaties en meer
De kaart laat onder meer de PFAS-productiefabrieken zien, waaronder Chemours in Dordrechts en 3M in het Belgische Zwijndrecht. Maar ook de 232 PFAS-gebruikers, die de stoffen gebruiken voor de productie van 'hoogwaardige' kunststoffen, verf en vernis, pesticiden, waterdicht textiel en andere chemicaliën. En de meer dan 17.000 locaties waar verontreiniging is vastgesteld door metingen in water, bodem of levende organismen. Plus de 2.100 'hot spots', waar de concentratie PFAS een niveau bereikt dat deskundigen als gevaarlijk voor de gezondheid beschouwen (100 ng/l). En dan zijn er ook nog 21.500 sites vermoedelijk besmet met PFAS, waar vroeger of nu nog industriële activiteiten van vervuilende PFAS-gebruikers gedocumenteerd zijn. Denk bijvoorbeeld aan militaire bases die grote gebruikers zijn van blusschuim, dat PFAS bevat.
Dat alles zou nog maar het "het tipje van de ijsberg" zijn, aldus Le Monde.
Vlaanderen rood door textiel en petrochemie
Opvallend is de situatie in Vlaanderen. Vlaanderen kleurt helemaal rood op de Europese PFAS-kaart én België wordt door de onderzoekers omschreven als “plaats met de hoogste verontreinigingsniveaus”, aldus The Guardian. In de omgeving van 3M in Zwijndrecht zou een concentratie van 73 miljoen nanogram per liter in het grondwater zijn gemeten.
Maar dat beeld is wel enigszins te nuanceren, zegt Andy Pieters, woordvoerder van Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir, in het Nieuwsblad. "Vlaanderen is een industriële hotspot waar niet alleen de petrochemie maar ook de textielindustrie sterk staat. Twee sectoren die nog veel PFAS gebruiken. Je ziet hetzelfde in de industriële gebieden in het Verenigd Koninkrijk en het Duitse Noordrijn-Westfalen. Ook zij kleuren vrijwel geheel rood.”
Meten mede oorzaak beeld
Bovendien meten de Vlamingen meer, als gevolg van de 3M-crisis, zodat alle vervuilde sites stelselmatig zijn geïnventariseerd. "En al die rode stipjes in Vlaanderen omvatten ook de 800 oefenterreinen van de brandweer, die werken met PFAS-houdend schuim. Bijna nergens anders werden die ook in kaart gebracht.” Dat klopt. Kijk je de verantwoording van de dataverzameling er op na (29 pagina's), dan staat daar dat "er geen uitgebreide databank van brandweeropleidingsplaatsen in Europa bestaat. "Wij hebben echter 1.096 locaties voor brandweertraining opgenomen die door de autoriteiten in Vlaanderen (België) worden vermeld,
Zweden en Noorwegen, en enkele toevallige vondsten."
Vlamingen hoeven zich niet direct ongerust te maken over de mogelijke gezondheidsrisico's. "Uit metingen van PFAS in het bloed blijkt dat gemiddelde Vlaamse adolescenten vergelijkbare gehaltes in het bloed hebben als leeftijdsgenoten in Europa,” aldus Ann Heylens, woordvoerder van de Vlaamse PFAS-coördinator Hans Reynders.
De NRC legt de vinger op een zere plek. In Nederland en België is de PFAS-problematiek al wel redelijk bekend bij het grote publiek, dankzij de Chemours en 3M-schandalen. Maar in Duitsland en Frankrijk begint het publiek pas nu in te zien hoe groot het gevaar van PFAS is. Dat resulteert mogelijk in meer steun voor het onlangs mede door Nederland ingediende voorstel om PFAS op Europees niveau te verbieden.
232 gebruikers, 2.100 hot spots, 17.000 verontreinigde lokaties en meer
De kaart laat onder meer de PFAS-productiefabrieken zien, waaronder Chemours in Dordrechts en 3M in het Belgische Zwijndrecht. Maar ook de 232 PFAS-gebruikers, die de stoffen gebruiken voor de productie van 'hoogwaardige' kunststoffen, verf en vernis, pesticiden, waterdicht textiel en andere chemicaliën. En de meer dan 17.000 locaties waar verontreiniging is vastgesteld door metingen in water, bodem of levende organismen. Plus de 2.100 'hot spots', waar de concentratie PFAS een niveau bereikt dat deskundigen als gevaarlijk voor de gezondheid beschouwen (100 ng/l). En dan zijn er ook nog 21.500 sites vermoedelijk besmet met PFAS, waar vroeger of nu nog industriële activiteiten van vervuilende PFAS-gebruikers gedocumenteerd zijn. Denk bijvoorbeeld aan militaire bases die grote gebruikers zijn van blusschuim, dat PFAS bevat.
Dat alles zou nog maar het "het tipje van de ijsberg" zijn, aldus Le Monde.
Vlaanderen rood door textiel en petrochemie
Opvallend is de situatie in Vlaanderen. Vlaanderen kleurt helemaal rood op de Europese PFAS-kaart én België wordt door de onderzoekers omschreven als “plaats met de hoogste verontreinigingsniveaus”, aldus The Guardian. In de omgeving van 3M in Zwijndrecht zou een concentratie van 73 miljoen nanogram per liter in het grondwater zijn gemeten.
Maar dat beeld is wel enigszins te nuanceren, zegt Andy Pieters, woordvoerder van Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir, in het Nieuwsblad. "Vlaanderen is een industriële hotspot waar niet alleen de petrochemie maar ook de textielindustrie sterk staat. Twee sectoren die nog veel PFAS gebruiken. Je ziet hetzelfde in de industriële gebieden in het Verenigd Koninkrijk en het Duitse Noordrijn-Westfalen. Ook zij kleuren vrijwel geheel rood.”
Meten mede oorzaak beeld
Bovendien meten de Vlamingen meer, als gevolg van de 3M-crisis, zodat alle vervuilde sites stelselmatig zijn geïnventariseerd. "En al die rode stipjes in Vlaanderen omvatten ook de 800 oefenterreinen van de brandweer, die werken met PFAS-houdend schuim. Bijna nergens anders werden die ook in kaart gebracht.” Dat klopt. Kijk je de verantwoording van de dataverzameling er op na (29 pagina's), dan staat daar dat "er geen uitgebreide databank van brandweeropleidingsplaatsen in Europa bestaat. "Wij hebben echter 1.096 locaties voor brandweertraining opgenomen die door de autoriteiten in Vlaanderen (België) worden vermeld,
Zweden en Noorwegen, en enkele toevallige vondsten."
Vlamingen hoeven zich niet direct ongerust te maken over de mogelijke gezondheidsrisico's. "Uit metingen van PFAS in het bloed blijkt dat gemiddelde Vlaamse adolescenten vergelijkbare gehaltes in het bloed hebben als leeftijdsgenoten in Europa,” aldus Ann Heylens, woordvoerder van de Vlaamse PFAS-coördinator Hans Reynders.
De NRC legt de vinger op een zere plek. In Nederland en België is de PFAS-problematiek al wel redelijk bekend bij het grote publiek, dankzij de Chemours en 3M-schandalen. Maar in Duitsland en Frankrijk begint het publiek pas nu in te zien hoe groot het gevaar van PFAS is. Dat resulteert mogelijk in meer steun voor het onlangs mede door Nederland ingediende voorstel om PFAS op Europees niveau te verbieden.
