Het gaat om aardappelen, uien, spruiten, peren, tomaten, melk en varkensvlees. Over de periode 2017-2019 vergeleek de ACM de marge-verdeling in de keten voor gangbare en biologische producten. De autoriteit constateert dat de handel en detailhandel keurig betalen voor de meerkosten, maar dat groei van de markt ondenkbaar is omdat het huidige productieaandeel van biologisch in Nederland (4,4%) niet kan doorgroeien tot de volgens de EU Green Deal gewenste 25%. Nederland loopt achter in biologische consumptie en zal achter blijven lopen omdat de consument niet meer geld voor biologisch over heeft.

Het is opmerkelijk dat de ACM de facto voorstelt om schaarste te creëren opdat duurzame producten duurder verkocht kunnen worden
De ACM vreest dan ook prijsbederf als meer boeren biologisch gaan telen. Dat leidt overaanbod. De sector zelf reguleert nu het aanbod streng. Bestuursvoorzitter Martijn Snoep van de ACM ziet geen reden om in te grijpen. In de Volkskrant zegt hij vanmorgen: "Voordat we ingrijpen, vragen we ons [...] altijd af: wat zou voor de maatschappij goed zijn? We zijn nog niet overtuigd dat het helpt als we nu iets doen aan die wachtlijsten." De krant opende het artikel waarin Snoep wordt geïnterviewd met de opmerking dat boeren niet naar de supermarkten moeten kijken om meer geld te krijgen voor hun verduurzamingsinspanning, maar naar hun eindklanten, consumenten.

In verschillende Europese landen, waaronder Nederland, geldt als beleid dat de meerkosten van verduurzaming van voedsel door de consument betaald moeten worden. Maar die vertikt het dus, constateert de Autoriteit. Daarmee stelt zich een nieuw dilemma voor beleidsmakers: moet de overheid via de belasting verduurzaming bekostigen of wil ze onduurzaam aanbod verbieden om zo de consument te dwingen om alleen nog duurder voedsel te kopen.

De ACM denkt dat een mix van maatregelen vraag en duurzaam aanbod op elkaar kan afstemmen. De vraag moet gestimuleerd worden door middel van campagnes. Omdat dat onvoldoende zal blijken is intra-Europese samenwerking op duurzaamheidsnormen gewenst. Daarnaast moeten productiebeperkende maatregelen worden genomen. Daarmee bedoelt de ACM afspraken tussen boeren en de keten tot aan de detaillist om zonder overproductie die tot prijsdruk leidt een onderscheidend en meteen ook duurzaam product te maken. Boeren die niet duurzaam kunnen of willen werken zouden uitgekocht of zelfs onteigent kunnen worden. Deze maatregelen gaan in de richting van het gedwongen duurder maken van voedsel en hebben, schrijft de ACM, "uiteraard ingrijpende gevolgen voor de sector die nader moeten worden onderzocht".
De ACM verzuimt na te laten welke minimumeisen voor duurzaamheid zij zich voorstelt of hoe die moeten worden bepaald. Voorlopig blijft dan ook duidelijk welke bedrijven uit de markt zouden moeten verdwijnen. Opmerkelijk is echter dat de ACM de facto voorstelt om schaarste te creëren opdat duurzame producten duurder verkocht kunnen worden. De mededingingsautoriteit heeft tot taak om in de gaten te houden dat er voldoende concurrentie is om de prijzen voor consumenten zo laag mogelijk te houden.

In mei 2015 liet Irene van der Marel, echtgenote van de bekende biologische boer Jan Dirk van de Voort uit Lunteren, op NPO1 uit haar mond vallen dat consumenten klootzakken zijn. Heel Nederland viel over een gangbare boer die in een Zembla-uitzending duidelijk maakte dat boeren een kwestie van goed aan marges rekenen is, omdat boeren die dat niet doen het niet redden. Van der Marel nam het voor hem op en deed haar uitspraak. Het leidde destijds tot een draad van 168 reacties waarin Jan Peter van Doorn als eerste opmerkte: "Helemaal eens met Irene: De consument is een klootzak. Hij/zij brandt hoorns weg, laat koeien niet meer buiten, scheidt kalfjes van hun moeder, ziet de koe als machine en brengt haar naar de slachtbank als ze niet meer functioneert. Het wordt de hoogste tijd dat we de consument gaan aanklagen."

De consument is altijd de bottleneck en beleidsmakers verwachten dat bedrijven ervoor zorgen dat ze hen toch verleiden. Nu dat onvoldoende snel gaat (of niet kan lukken, zoals de ACM de facto zegt), geven milieuorganisaties er de voorkeur aan niet de consument, maar bijvoorbeeld Shell en Rabobank aan te klagen.
Dit artikel afdrukken