Uitspraak tegen Shell maakt iedere grote CO2-uitstoter kwetsbaar voor klimaatprocessen

In een opmerkelijk vonnis oordeelde de rechtbank in Den Haag dat het olie- en gasbedrijf Shell en zijn toeleveranciers hun emissies vanaf 2030 met 45% moeten hebben gereduceerd ten opzichte van het niveau van 2019, conform het Parijse klimaatakkoord van 2015.

Volgens de rechtbank is Shells doelstelling om zijn emissies met 20% te verminderen onvoldoende ambitieus omdat het bedrijf tot de grootste klimaatveranderaars behoort. De rechtbank bleek ongevoelig voor het argument dat 'Parijs' een akkoord tussen landen is.

Volgens Friends of the Earth/Milieudefensie zal de beperkte ambitie van Shell het halen van de doelstellingen van 'Parijs' - de opwarming van de aarde tegen het einde van de eeuw beperken tot 1,5 graad Celsius - onhaalbaar maken. De rechtbank gaat mee in die gedachte en vindt dat Shell zich moet houden aan de afspraak tussen landen dat een nettovermindering van 45% in 2030 noodzakelijk is om de opwarming van de aarde te beperken. "Dit geldt voor de hele wereld, dus ook voor Shell", aldus de rechter. De uitspraak is met onmiddellijke ingang van kracht. Shell kondigde aan in beroep te gaan.

Als de zaak ook in hoger beroep houdt, opent de uitspraak de weg voor een golf van rechtszaken tegen grote olie-, gas- en kolenmaatschappijen maar ook grote energieverbruikers zoals bijvoorbeeld Hoogovens of bedrijven die verantwoordelijk zijn voor de snelle groei van energievretende datacenters. De rechtbank van Den Haag schiep een belangrijk precedent door te oordelen dat ook individuele bedrijven - en niet alleen staten - zich aan de doelstellingen van Parijs moet houden. "Tot nu toe was het onmogelijk om bedrijven ter verantwoording te roepen", zegt Peer de Rijk, senior beleidsmedewerker van Friends of the Earth/Milieudefensie, die het initiatief nam tot de dagvaarding tegen Shell. "Dit zal enorme gevolgen hebben."

Roger Cox, advocaat van Friends of the Earth/Milieudefensie, noemde de uitspraak "een keerpunt in de geschiedenis. Deze zaak is uniek omdat het de eerste keer is dat een rechter een groot vervuilend bedrijf opdraagt zich aan het Klimaatakkoord van Parijs te houden."

Zoals de Nederlandse milieu-NGO MOB op het gebied van stikstofuitstoot individuele bedrijven weet te raken, kunnen nu ook klimaat-NGO's bedrijven via de rechter hardhandig en direct aanpakken. Klimaat NGO Urgenda won als eerste een klimaatproces tegen de Nederlandse staat en zette daarmee overheid en parlement in hun hemd, maar kan daar bestens hoge boetegelden mee binnenhalen. Friends of the Earth/Milieudefensie zette de volgende stap: bedrijven platleggen, dan wel dwingen hun bedrijfsvoering zeer ingrijpend te veranderen. Als het oordeel standhoudt, zal de wereld binnen relatief korte tijd kunnen leren of duurzame energie voldoende ontwikkeld is om aan de toenemende energievraag van de moderne wereld te voldoen zonder fossiele brandstoffen. In zijn boek Growth wees de Tsjechisch-Canadese energie- en landbouwexpert Vaclav Smil op de volgens hem onhaalbare uitdaging als de mensheid niet kiest voor snelle negatieve groei.

“This is a monumental victory for our planet, for our children and a big leap towards a liveable future. The judge has left no room for doubt: #Shell is causing dangerous #climate change and must stop its destructive behaviour now." - @DonaldPols https://t.co/qkMPjDfQPI

— Friends of the Earth Europe #BlackLivesMatter (@foeeurope) May 26, 2021