‘Shell-zaak dreigt voor Rabobank’, maar dat zal wel loslopen

Aan het Financieele Dagblad bevestigde de milieuorganisatie dat Rabobank 'zeer hoog' op de lijst staat. De organisatie onderzoekt bovendien of individuele bestuursleden van ondernemingen als Rabobank persoonlijk aansprakelijk kunnen worden gesteld voor klimaatschade door hun bedrijf.

Dossiers tegen zo'n zestig bedrijven zijn in voorbereiding. Een dertigtal daarvan ontvangt na de jaarwisseling 'een laatste waarschuwing', zegt directeur Donald Pols tegen de krant. Na Oud & Nieuw krijgen ze een aangetekende brief, met de eis en een ultimatum om aan het klimaatakkoord van Parijs te voldoen. Als bedrijven die zich daar niet aan houden, neemt Milieudefensie zich voor hen te dagvaarden. De grootste spelers worden het eerst op het schavot gehesen.

Inmiddels wordt ook academisch geaccepteerd dat de landbouw CO₂ uit de zogeheten omzet opneemt in plaats van slechts nieuwe fossiele uitstoot toe te voegen

Afgelopen weekend meldde het Financieele Dagblad dat een juridische procedure tegen de bank niet veel kans maakt, maar dat een Raad van Bestuurslid duurzaamheid een aantal jaren geleden nog maar onzin vond. Na de uitbreiding van de melkveehouderij die eerst tot een fosfaat- en later tot de huidige stikstofcrisis leidde, zou de bank tot inkeer zijn gekomen en wel 'groen' zijn gaan denken.

Geen wetenschappelijke grond
Net als in het geval van Urgenda geldt ook in dit geval dat NGO Milieudefensie inhoudelijk te weinig deskundig blijkt. Qua CO₂-uitstoot is juist de landbouw in Nederland geëxcuseerd. De landbouw in ons land stoot per eenheid product relatief weinig CO₂ uit zodat minder productie hier en meer elders een nadelig effect heeft op de wereld als geheel. Daar komt bij dat de case tegen de CO₂ van de landbouw verzwakt wordt omdat inmiddels ook academisch wordt geaccepteerd dat de landbouw CO₂ uit de zogeheten omzet gebruikt in plaats van slechts nieuwe fossiele uitstoot toe te voegen. Dat is immers een agrobiologische evidentie: plantjes gebruiken CO₂ om te groeien. Zuivel- en biefstukoptimisme is overdreven omdat niet al die koolstof meteen weer wordt opgenomen en omdat ongebreidelde dierhouderij een aantasting van de biodiversiteit tot gevolg heeft. Een op CO₂ gebouwde zaak mist echter op wetenschappelijke gronden zijn punt.

Politieke rol en ongemak rechter
Sinds de Urgenda-zaak tegen de Staat der Nederlanden, die internationaal navolging kreeg, is kritiek te horen op de oordelen van rechters in klimaat- en milieuprocessen tegen overheden en individuele grote bedrijven. De rechter zou met zijn oordeel op de stoel van de politiek gaan zitten. In dat licht gaf de rechter van de rechtbank Midden-Nederland onlangs een opmerkelijke toelichting bij zijn oordeel over een aantal stikstofzaken tegen de provinciale overheid van Utrecht. Zolang de politiek verzuimt duidelijk beleid en daarmee corresponderende regels te maken, is de rechterlijke macht gedwongen te oordelen, ook in afwezigheid van een regelgevend kader of zelfs maar politieke consensus die de rechter een denkrichting kan bieden bij zijn wetstoepassing. De rechter gaf daarmee aan zich ongemakkelijk te voelen, maar zijn taak als rechtsprekende macht uit te moeten voeren. In het geval van klimaatzaken heeft de rechter zich nog nooit zo uitgelaten.