4 min
De verkiezingsuitslag met 37 zetels voor PVV, een lang niet zo groot NSC en een BBB dat maar een beetje groter is dan het gekortwiekte CDA, heeft vriend en vijand van die partijen verrast. De gevolgen voor het stikstofbeleid kunnen groot zijn. Het klimaatbeleid zal zeker niet versnellen. Tenzij het voor de hand liggende kabinet van PVV, VVD en NSC er niet zal komen. Die kans is niet zo klein als velen vandaag vermoedelijk denken.
Maurice de Hond zei het vorige week heel duidelijk: Wilders wordt niet de grootste als hij zegt dat hij premier wil worden. Hij kreeg ongelijk.
Sinds gisteren is duidelijk geworden dat Nederland nadrukkelijk is verrechtst. D66, SP, PvdD, CU en Volt krompen met 25 zetels. GroenLinks-PvdA kreeg er maar 8 bij en groeide van 17 naar 25 stemmen. Middenpartij CDA verloor 10 zetels; De VVD verloor 10 zetels. Dit betekent een verschuiving van 37 zetels van midden- of progressieve partijen naar andere, waaronder in hoofdzaak de rechtsere of nadrukkelijk rechtse partijen.
Sint Pieter toch niet vertrouwd
Wilders' PVV groeide met 20 zetels tot 37 volgens de laatste prognoses en slaagde erin om ook JA21 en FvD-stemmers onder zijn vlag te halen. Wilders slaagde erin een machtsblok van rechts te maken en de VVD op rechts lek te schieten. Timmermans slaagde er niet in om met het nieuwe midden van NSC gemene zaak te maken. Nederland wil geen links en strafte NSC voor zijn te vroege piek zonder weerwoord op wat de partij nu werkelijk gaat doen als Omtzigts team werkelijk gaat regeren.
De krachten die aan het werk zijn analyseerde ik eerder dit jaar al eens op basis van het begrip risk society waar onze samenleving nog altijd niet mee kan omgaan. Een tweede analyse maakte ik op basis van de moderne mobiele kansrijke 'anywhere', de elite die naar elders kan om beter te leven, en de kansarme aan zijn plek gebonden 'somewhere'. De somewhere maakte de Brexit mogelijk en in Nederland de PVV van deze omvang. Opvallend was dat op 21 november de middelbare schooljeugd die doorgaans wat progressiever stemt dan hun ouders en grootouders, dit keer massaal PVV en Forum stemde. Het volk is bang verworvenheden te verliezen en zijn jeugd werd beïnvloed door reels op sociale media.
Hoe gaat het kabinet eruit zien? De meest logische combinatie met 80 zetels is die van PVV, VVD en NSC. BBB is er niet bij nodig. Het lijkt logisch dat in zo'n combinatie NSC de boerenminister levert. Die zal een beetje progressief zijn in die zin dat NSC niet van intensieve dierhouderij houdt en ook wil werken aan meer inkomensgelijkheid. En tevens een beetje conservatief omdat die partij door de rekenmodellen waarop het stikstofbeleid is gebaseerd heen prikt en het huidige beleid afwijst omdat het onwerkbaar is. Het afzwakken van het klimaatdossier kan radicaler uitpakken omdat de PVV een tamme ambitie om koolstofemissies af te bouwen al veel vindt en zeker niet wil versnellen.
Als die combinatie niet lukt, wat te verwachten is omdat Nederland uiteindelijk niet van extremen houdt als het er op aankomt, is NSC opnieuw de spil. NSC kan regeren met VVD, GL-PvdA en een realistisch geworden D66 in een zakenkabinet dat Nederland progressief maar met oog voor de boze burger regeert. In dat geval zal het stikstofbeleid - gedacht vanuit de opstelling van D66 tot op heden - mogelijk een breekpunt blijven. Maar links heeft geen alternatief en zal bijtrekken in de vorm van een Real Politik. Wel zal het langer duren en het zal pas geprobeerd worden als het rechtse kabinet echt niet levensvatbaar blijkt. Met de politieke kracht van dat feit waar nog aan gewerkt moet worden, kan NSC verder aan de slag. Eerst gaat de politiek nu dus de opties over rechts verkennen. NSC's baas Omtzigt verklaarde zich daar dan ook al toe bereid, al zei hij eerder de PVV uit te sluiten.
Op landbouw zal een rechtse combinatie niet alle milieu-opgaven overboord zetten omdat NSC dat niet zal toestaan en voor de landbouw een grondgebonden en dus 'linkse' grondhouding heeft. Wel zullen over links de bestaande problemen langer voortbestaan voor ze kunnen worden opgelost, zeker nu de groener dan GroenLinkse Tjeerd de Groot namens D66 vermoedelijk toch in de Kamer kan blijven. NSC houdt immers niet van rekenmodellen en zet het stikstofbeleid dat daarop gebaseerd is bij het oud vuil.
Uiteindelijk denk ik toch dat een combinatie van VVD met GL-PvdA goede kansen heeft omdat de VVD niet lekker zit tussen PVV en NSC. Het zou een volstrekt kleurloze partij worden. In een breed Nederlands kabinet met links, rechts en midden zullen de liberalen dat niet zijn en moeten ze juist hun rechtse kleur steeds laten zien. Ze kunnen dan Wilders' geluid vanuit de Kamer inbrengen en daarmee hun rol als redelijk liberaal-rechts bevestigen. Tegelijk kan dat stel bij elkaar eindelijk eens de zorgen van burgers in Nederland aanpakken zonder elkaar vliegen af te vangen.
Dit artikel afdrukken
Sinds gisteren is duidelijk geworden dat Nederland nadrukkelijk is verrechtst. D66, SP, PvdD, CU en Volt krompen met 25 zetels. GroenLinks-PvdA kreeg er maar 8 bij en groeide van 17 naar 25 stemmen. Middenpartij CDA verloor 10 zetels; De VVD verloor 10 zetels. Dit betekent een verschuiving van 37 zetels van midden- of progressieve partijen naar andere, waaronder in hoofdzaak de rechtsere of nadrukkelijk rechtse partijen.
Sint Pieter toch niet vertrouwd
Wilders' PVV groeide met 20 zetels tot 37 volgens de laatste prognoses en slaagde erin om ook JA21 en FvD-stemmers onder zijn vlag te halen. Wilders slaagde erin een machtsblok van rechts te maken en de VVD op rechts lek te schieten. Timmermans slaagde er niet in om met het nieuwe midden van NSC gemene zaak te maken. Nederland wil geen links en strafte NSC voor zijn te vroege piek zonder weerwoord op wat de partij nu werkelijk gaat doen als Omtzigts team werkelijk gaat regeren.
Wilders slaagde erin een machtsblok van rechts te maken en de VVD op rechts lek te schieten. Timmermans slaagde er niet in om met het nieuwe midden van NSC gemene zaak te makenOndanks het nieuwe midden dat NSC en BBB leken te zijn, ontaardde de campagne uiteindelijk in een strijd tussen progressief en sterk conservatief. Waarom laat zich raden: het volk is ontevreden over wonen en migratie en vermoedelijk de progressieve politiek waarvan het wel de kosten maar niet de baten ziet. Daarom vertrouwde het zelfs Sint Pieter niet om de problemen in een mate van redelijkheid op te lossen. Daarom draaide het spel uiteindelijk uit op een tweestrijd tussen Timmermans' GroenLinks-PvdA versus Wilders' PVV met de VVD en een afgeslankte NSC daartussen. PVV won die strijd glansrijk omdat het rechtse ongenoegen duidelijk groter is dan het linkse.
De krachten die aan het werk zijn analyseerde ik eerder dit jaar al eens op basis van het begrip risk society waar onze samenleving nog altijd niet mee kan omgaan. Een tweede analyse maakte ik op basis van de moderne mobiele kansrijke 'anywhere', de elite die naar elders kan om beter te leven, en de kansarme aan zijn plek gebonden 'somewhere'. De somewhere maakte de Brexit mogelijk en in Nederland de PVV van deze omvang. Opvallend was dat op 21 november de middelbare schooljeugd die doorgaans wat progressiever stemt dan hun ouders en grootouders, dit keer massaal PVV en Forum stemde. Het volk is bang verworvenheden te verliezen en zijn jeugd werd beïnvloed door reels op sociale media.
Uiteindelijk heeft een combinatie van VVD met GL-PvdA goede kansen omdat de VVD niet lekker zit tussen PVV en NSC. Het zou een volstrekt kleurloze partij wordenNSC is de spil
Hoe gaat het kabinet eruit zien? De meest logische combinatie met 80 zetels is die van PVV, VVD en NSC. BBB is er niet bij nodig. Het lijkt logisch dat in zo'n combinatie NSC de boerenminister levert. Die zal een beetje progressief zijn in die zin dat NSC niet van intensieve dierhouderij houdt en ook wil werken aan meer inkomensgelijkheid. En tevens een beetje conservatief omdat die partij door de rekenmodellen waarop het stikstofbeleid is gebaseerd heen prikt en het huidige beleid afwijst omdat het onwerkbaar is. Het afzwakken van het klimaatdossier kan radicaler uitpakken omdat de PVV een tamme ambitie om koolstofemissies af te bouwen al veel vindt en zeker niet wil versnellen.
Als die combinatie niet lukt, wat te verwachten is omdat Nederland uiteindelijk niet van extremen houdt als het er op aankomt, is NSC opnieuw de spil. NSC kan regeren met VVD, GL-PvdA en een realistisch geworden D66 in een zakenkabinet dat Nederland progressief maar met oog voor de boze burger regeert. In dat geval zal het stikstofbeleid - gedacht vanuit de opstelling van D66 tot op heden - mogelijk een breekpunt blijven. Maar links heeft geen alternatief en zal bijtrekken in de vorm van een Real Politik. Wel zal het langer duren en het zal pas geprobeerd worden als het rechtse kabinet echt niet levensvatbaar blijkt. Met de politieke kracht van dat feit waar nog aan gewerkt moet worden, kan NSC verder aan de slag. Eerst gaat de politiek nu dus de opties over rechts verkennen. NSC's baas Omtzigt verklaarde zich daar dan ook al toe bereid, al zei hij eerder de PVV uit te sluiten.
Merkwaardig dat Omtzigt z'n standpunt tegen de PVV direct lijkt in te slikken, nadat hij keer op keer herhaalde niet met Wilders in een coalitie te gaan zitten. Krijgen we nu een PVV-VVD-NSC-BBB coalitie?
— Simon van Teutem (@S_VanTeutem) November 22, 2023
Op landbouw zal een rechtse combinatie niet alle milieu-opgaven overboord zetten omdat NSC dat niet zal toestaan en voor de landbouw een grondgebonden en dus 'linkse' grondhouding heeft. Wel zullen over links de bestaande problemen langer voortbestaan voor ze kunnen worden opgelost, zeker nu de groener dan GroenLinkse Tjeerd de Groot namens D66 vermoedelijk toch in de Kamer kan blijven. NSC houdt immers niet van rekenmodellen en zet het stikstofbeleid dat daarop gebaseerd is bij het oud vuil.
Uiteindelijk denk ik toch dat een combinatie van VVD met GL-PvdA goede kansen heeft omdat de VVD niet lekker zit tussen PVV en NSC. Het zou een volstrekt kleurloze partij worden. In een breed Nederlands kabinet met links, rechts en midden zullen de liberalen dat niet zijn en moeten ze juist hun rechtse kleur steeds laten zien. Ze kunnen dan Wilders' geluid vanuit de Kamer inbrengen en daarmee hun rol als redelijk liberaal-rechts bevestigen. Tegelijk kan dat stel bij elkaar eindelijk eens de zorgen van burgers in Nederland aanpakken zonder elkaar vliegen af te vangen.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Een boeiende analyse in de Groene: de democratie en vooruitgang worden niet versterkt door deelname van vergaand rechts aan de macht.
En dat is in zekere zin ook intuïtief logisch: als progressief geen oplossingen heeft, dan trekt het volk zich naar zijn stam. In dat opzicht kan het ook een cultuur-pessimistische analyse zijn: we zitten (tijdelijk?) zonder oplossingen.
Dick Veerman #101 het is alsof we naar een slechte aflevering van 'First Dates' zitten te kijken. Daar blijken partijen elkaar ook zelden te vinden en of duurt de liefde zelden langer dan een tweede date. Laten we maar even rustig afwachten en niet teveel speculeren over de toekomst....
Het jongste nieuws: PVV, VVD en BBB gaan praten over de vorming van een (gedoog)kabinet.
Als het er komt, zou het dan lang zitten? Of zal het parlement de rol van regering overnemen?
Het is altijd aardig om te kijken in de wereld wat er nog meer gebeurt. Er waren afgelopen jaar ook verkiezingen in Thailand, die een onverwachte grote winnaar hadden met de 'Move Forward Party', die pleitte voor minder invloed van het leger en het koningshuis. Dat is een taboe daar.
De verontwaardiging over de uitslag was groot bij de hoofstedelijke elite en de ambtenaren. Wat volgde was een heksenjacht op de partijleider Pita en het ging vooral over staatsrechtelijke problemen en de bedreiging die Pita was. Uiteindelijk werd er een coalitie gevormd zonder Move Forward Party.
Een lang verhaal kort: Wilders zal nu geen premier worden, want het mandaat is niet groot genoeg. De kans is vrij groot dat bij de volgende verkiezingen het mandaat groter zal worden voor zowel Pita als Wilders.
#97 Ultra korte memorie. De toeslagenaffaire is maar één ultiem voorbeeld van institutionele grondrechten schending. De pleerolletjes van de door Wilders verslagenen zijn dan ook leeg.