Brood met minder van het kankerverwekkende stofje acrylamide, dankzij speciaal graan. Dat kan prima, mits je geen problemen hebt met het gebruik van de genetische 'knipschaar' CRISPR-Cas9. Britse onderzoekers hebben met deze techniek gene-edited tarwe ontwikkeld die broodbakkers blij en consumenten gezonder zou kunnen gaan maken. De resultaten uit een experiment waarbij de tarwe onder de open lucht geteeld werd, stemmen hoopvol.
Acrylamide ontstaat onder andere bij broodbakken. Het is kankerverwekkend en daarom legt de overheid richtlijnen op voor gehaltes in voeding. Volgens de onderzoekers kunnen voedselbedrijven met hun speciale tarwe aan acrylamideregelgeving voldoen zonder kostbare veranderingen aan productielijnen of verminderingen in productkwaliteit.
Professor Nigel Halford, die de studie leidde, legt uit dat Europese wetgeving uit 2018 fabrikanten verplicht om maatregelen te nemen om de acrylamide in hun producten onder bepaalde niveau’s te houden. Deze maand zou de EU zelfs met een intentieverklaring komen om maximale niveau’s te introduceren voor producten zoals brood en ontbijtgranen.
Minder acrylamide is minder lekker
Voor de consument is het natuurlijk fijn om minder van het kankerverwekkende stofje binnen te krijgen. Al is wel de vraag of de productkwaliteit echt hetzelfde blijft. Bleek gefrituurde friet of chips met minder acrylamide smaken toch echt anders dan de goudbruine variant. Kan de bakker van tarwemeel met minder acrylamide net zulk lekker brood bakken als van zijn gebruikelijke meel?
Dankzij aangepaste tarwe gehalveerde hoeveelheid acrylamide
De gene-edited tarwe van de Britse onderzoekers blijkt na malen en bakken tot wel 45% minder acrylamide te bevatten.
Hoe hebben de onderzoekers dat voor elkaar gekregen?
De hitte in een oven zet het aminozuur (een bouwsteen voor eiwitten) asparagine om in het kankerverwekkende acrylamide. Dus dachten de onderzoekers, we willen minder asparagine in tarwe. Daarvoor zetten ze met behulp van CRISPR-Cas9 het gen TaASN2 uit. Dat genetisch stukje materiaal produceert de moleculaire machine die op zijn beurt weer asparagine produceert. Minder asparagineproductie is minder asparagine in bijvoorbeeld brooddeeg en dat betekent minder productie van acrylamide.
Praktijktest op een boerenveld
Een leuk idee in theorie, maar hoe doet de tarwe het in de praktijk? Testen in kassen waren al succesvol, maar de tarwe moest zich nog wel ‘in het wild’ bewijzen. De veldtest met de gene-edited tarwe was de eerste in Europa met genetisch gemodificeerde tarwe.
Regelgevers zijn aan zet
Strenge regelgeving voor genetisch gemodificeerde gewassen kan nog roet in het eten gooien. In Engeland wordt gewerkt aan de Genetic Technology (Precision Breeding) Bill, een wet die gene-editing voor voedselgewassen mogelijk moet maken.
De wet is bijna door het parlement en regelt de toegestane genetische ingrepen in gewassen en dieren die ook natuurlijk of door traditionele veredelmethodes hadden kunnen ontstaan. In de Europese Unie is gene-editing nog niet toegestaan, alhoewel Brussel wel heroverweegt om CRISPR-gewassen toe te laten.
Zelfs bij goedkeuring door overheden zal het nog 5 tot 10 jaar duren voordat veredelaars de nieuwe tarwe doorontwikkeld hebben tot een commerciële variant. Het duurt dus even voor het minder kankerverwekkende brood in de winkel ligt. Tot die tijd, kunnen we ons ook bedenken dat het risico misschien best meevalt.
Dit artikel afdrukken
Professor Nigel Halford, die de studie leidde, legt uit dat Europese wetgeving uit 2018 fabrikanten verplicht om maatregelen te nemen om de acrylamide in hun producten onder bepaalde niveau’s te houden. Deze maand zou de EU zelfs met een intentieverklaring komen om maximale niveau’s te introduceren voor producten zoals brood en ontbijtgranen.
Minder acrylamide is minder lekker
Voor de consument is het natuurlijk fijn om minder van het kankerverwekkende stofje binnen te krijgen. Al is wel de vraag of de productkwaliteit echt hetzelfde blijft. Bleek gefrituurde friet of chips met minder acrylamide smaken toch echt anders dan de goudbruine variant. Kan de bakker van tarwemeel met minder acrylamide net zulk lekker brood bakken als van zijn gebruikelijke meel?
Dankzij aangepaste tarwe gehalveerde hoeveelheid acrylamide
De gene-edited tarwe van de Britse onderzoekers blijkt na malen en bakken tot wel 45% minder acrylamide te bevatten.
Hoe hebben de onderzoekers dat voor elkaar gekregen?
De hitte in een oven zet het aminozuur (een bouwsteen voor eiwitten) asparagine om in het kankerverwekkende acrylamide. Dus dachten de onderzoekers, we willen minder asparagine in tarwe. Daarvoor zetten ze met behulp van CRISPR-Cas9 het gen TaASN2 uit. Dat genetisch stukje materiaal produceert de moleculaire machine die op zijn beurt weer asparagine produceert. Minder asparagineproductie is minder asparagine in bijvoorbeeld brooddeeg en dat betekent minder productie van acrylamide.
Praktijktest op een boerenveld
Een leuk idee in theorie, maar hoe doet de tarwe het in de praktijk? Testen in kassen waren al succesvol, maar de tarwe moest zich nog wel ‘in het wild’ bewijzen. De veldtest met de gene-edited tarwe was de eerste in Europa met genetisch gemodificeerde tarwe.
Geen verschil in opbrengst en eiwithoeveelheidIn het veldonderzoek bleek dat de concentratie asparagine in de gene-edited gewassen tot wel twee keer zo laag was als in de Cadenza-variant, een niet gemodificeerde wintertarwe. Er was geen verschil in opbrengst en eiwithoeveelheid.
Regelgevers zijn aan zet
Strenge regelgeving voor genetisch gemodificeerde gewassen kan nog roet in het eten gooien. In Engeland wordt gewerkt aan de Genetic Technology (Precision Breeding) Bill, een wet die gene-editing voor voedselgewassen mogelijk moet maken.
De wet is bijna door het parlement en regelt de toegestane genetische ingrepen in gewassen en dieren die ook natuurlijk of door traditionele veredelmethodes hadden kunnen ontstaan. In de Europese Unie is gene-editing nog niet toegestaan, alhoewel Brussel wel heroverweegt om CRISPR-gewassen toe te laten.
Zelfs bij goedkeuring door overheden zal het nog 5 tot 10 jaar duren voordat veredelaars de nieuwe tarwe doorontwikkeld hebben tot een commerciële variant. Het duurt dus even voor het minder kankerverwekkende brood in de winkel ligt. Tot die tijd, kunnen we ons ook bedenken dat het risico misschien best meevalt.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Gelukkig eet ik vrijwel geen brood...........
Met alle beloften die worden gedaan rond het gebruik van gene editing zou je bijna gaan denken dat we niet meer zonder kunnen. Bewuste communicatiestrategie van voorstanders van deze techniek, vaak onderzoekers die hier hun brood mee verdienen? Of past het gewoon in de algemene trend dat de PR-afdelingen van onderzoeksinstellingen berichten over het onderzoek zwaar aanzetten met positieve claims omdat de instelling nu eenmaal haar onderzoek moet verkopen?
Inhoudelijk heb ik moeite met de discussie over gene-editing omdat belangrijke, en met het oog op risico's relevante nuanceringen ontbreken. Gene-editing is namelijk een platformtechnologie is die je op heel veel manieren kan toepassen. Je kunt er een enkele puntmutatie mee aanbrengen waardoor, bijvoorbeeld, de activiteit van een specifiek gen dat in de soort aanwezig is te remmen. Maar je kunt met gene-editing ook meerdere mutaties aanbrengen om een compleet nieuwe metabole route in een organisme tot stand te brengen. Je kunt gene-editing ook gebruiken om nieuw genetisch materiaal toe te voegen. Dezelfde techniek, maar toepasbaar met zeer uiteenlopende resultaten, en ook met uiteenlopende onzekerheden over neveneffecten en risico's: Zo wil je weten hoe een plant op zo'n nieuwe metabole route reageert, in het lab en in uiteenlopende veldomstandigheden, voordat ze op de markt wordt gebracht.
Om die reden pleit ik voor een meer productgerichte benadering in het risicobeleid.
In Trouw kanttekeningen bij Crispr-Cas: "Knippen in DNA van planten maakt de problemen alleen maar groter".
Log in of maak een account aan, je hoeft geen abonnee te zijn.
Bij welke bakker zijn de broden zo zwart als op de foto?
Verbied in ieder geval het toevoegen van donker geroosterd moutmeel aan brood om te suggereren dat het een gezonder, soms zwart-bruin 'oerbrood' is.
Eh, hoeveel van 'ons dagelijkse kankerverwekkend brood' mag je volgens EFSA per dag per kilo lichaamsgewicht nuttigen om geen hoger risico op kanker te krijgen?
Niet nog verder veredelen.
We moeten eerder teruggrijpen naar minder veredelde granen. Uit de hedendaagse granen zijn de carotenen verwijderd, het magnesium en zink gehalte sterk teruggelopen en is het gehalte aan harde gluten verhoogd. Bovendien is de wereldbevolking nu afhankelijk van een beperkt aantal graansoorten, inmiddels 'zwakke broeders' hetgeen zorgen baart.