Wil je liever een gevaccineerde of een gemanipuleerde kip?

Franse pluimveehouders hingen deze week de vlag uit. Voor het eerst in 5 jaar verwachten ze weer wat meer foie gras te kunnen produceren voor de feestdagen. Frankrijk besloot namelijk zijn eenden en ganzen te vaccineren tegen vogelgriep. Daarvoor kocht de Franse staat ruim 60 miljoen vaccins in.

Dat is best een pittige beslissing, want veel landen zijn helemaal niet dol op vlees(producten) van gevaccineerde dieren. Of het nu een vaccin is tegen de vogelgriep, de varkenspest of de q-koorts. In Nederland zijn we nog maar net met een vogelgriepvaccin-proef begonnen. In het vlees van een ingeënt dier zitten immers altijd nog virusdeeltjes, en controles kunnen geen onderscheid maken tussen vaccinrestjes zijn of de aanwezigheid van de echte ziekteverwekker. Daarom houdt Japan, de grootste afnemer van de culinaire specialiteit, de grenzen vooralsnog dicht voor Franse foie gras.

Crispr-cas
Dat moet toch anders kunnen, dacht een team Britse wetenschappers onder leiding van Alewo Idoko-Akoh. Sinds een aantal jaren beschikken we immers over de genetische 'knip'-techniek Crispr-Cas, waarmee heel gericht DNA aangepast kan worden.

De onderzoekers gingen aan de slag met het kippeneiwit ANP32A. Alle vogelgriepvirusvarianten gebruiken dat eiwit om zich te vermenigvuldigen in kippencellen. Een simpel knipje in twee aminozuren van ANP32A bleek te voorkomen dat het virus zich kon vermenigvuldigen in de cellen. Zo gezegd, zo gedaan, en vervolgens broedden de onderzoekers 10 kippen uit met hun zo bewerkte eieren. De genetische aanpassingen bleken geen negatieve effecten te hebben op de gezondheid van de kippen, die tijdens de tweejarige onderzoeksperiode ook gewoon eieren legden. Er waren geen aanwijzingen dat hun aangepaste DNA enige invloed op hun gezondheid of welzijn had.

Eentje besmet
De 10 kippen werden blootgesteld aan een natuurlijke dosis van het H9N2-subtype van vogelgriep, dat een mildere ziekte veroorzaakt dan H5N1. Als controlegroep werden 10 'gewone' kippen aan diezelfde dosis blootgesteld. Wat bleek: alle niet-bewerkte kippen raakten besmet, maar van de 10 bewerkte kippen maar eentje. Vervolgproeven met een veel hogere dosis en verfijning met nog 2 verwante eiwitten (ANP32B en ANP32E) resulteerden in het voorkomen van volledige virusvermenigvuldiging. "We zijn van plan om kippen genetisch te bewerken op alle drie die genen, wat naar onze mening nodig zal zijn om vogels volledig resistent te maken tegen vogelgriep", zegt Idoko-Akoh in New Scientist.

Maar voor het zover is, zal nog wel even duren. Twintig jaar, schat Idoko-Akoh. Er zijn namelijk nogal wat obstakels te overwinnen voordat zulke vogelgriepbestendige kippen breed op de markt kunnen worden gebracht. Om te beginnen is de gen-technologie nogal duur. Dat kan een probleem vormen voor minder rijke markten als Afrika en Azië, aldus Idoko-Ako. Juist daar bestaat echter grootste risico op vogelgriep bestaat. Maar een nog veel groter probleem zal waarschijnlijk het overtuigen van de consument zijn. In hoeverre mensen het acceptabel vinden om (eieren van) genetisch veranderde kippen te eten, zal nog moeten blijken.

Het onderzoek is verschenen in Nature Communications.