2 min
En ineens slaat de paniek (weer) toe onder vogeldeskundigen. Het hoogpathogene vogelgriepvirus H5N1 heeft de Galapagos-eilanden bereikt. Dat is niet alleen slecht nieuws voor de zeldzame vogelsoorten die daar leven, maar kan ook een voorbode zijn voor een oversteek van het virus naar Antarctica. Daar leven miljoenen pinguïns.
Vogelgriep is een verzamelnaam voor verschillende varianten van griepvirussen bij vogels. Tussen oktober 2021 en september 2022 kampte de wereld met een ongekende uitbraak van de hoogpathogene vogelgriepvariant H5N1. In 37 landen werd het virus vastgesteld. Wereldwijd werden honderden miljoenen kippen, kalkoenen en eenden geruimd. Ook onder wilde watervogels vielen duizenden slachtoffers. Was de vogelgriep eerder in Nederland een 'seizoensziekte' die met wilde trekvogels meekwam, inmiddels woekert de ziekte het hele jaar door.
Hoewel de Nederlandse pluimveehouderij er inmiddels in slaagt zich redelijk te beschermen tegen de vogelgriep - in Nederland is de ophokplicht opgeheven en worden bij een nieuwe uitbraak minder bedrijven geruimd -gaat het wilde vogels minder goed af. Deze zomer stierven duizenden kokmeeuwen, zwartkopmeeuwen, visdiefjes en grote sternen. Ook bleek bij een nieuwe uitbraak in Biddinghuizen in juli jl. sprake van een nieuwe virusvariant.
Veldproef vaccinaties
Opgetogen zijn de Nederlandse pluimveehouders dan ook over de eerste veldproef met vaccinaties, die vorige week van start ging. In de proef hebben 1.800 eendagskuikens een prik gekregen (en een controlegroep van 600 geen) met óf het vaccin van Ceva Santé Animale of het vaccin van Boehringer Ingelheim. De vierde groep van 600 krijgt op een leeftijd van twaalf weken nog een tweede vaccinatie. De hoop is dat de vaccins levenslang bescherming bieden tegen H5-vogelgriepvirussen, zegt Sjaak de Wit, hoogleraar pluimveegezondheidszorg aan de Universiteit Utrecht. De proef duurt tot in het derde kwartaal van 2025, maar minister van LNV Piet Adema wil in het eerste kwartaal al beginnen met inenten. Dat zal dan alleen gelden voor pluimvee waarvan de producten bestemd zijn voor de Nederlandse markt, schrijft Nieuwe Oogst, omdat het regelen van de markttoegang voor producten van gevaccineerd pluimvee in Europees verband meer tijd vergt. Nederlandse retailorganisaties hebben al aangegeven open te staan voor ingeënte producten.
Afgelopen juni constateerde de Algemene Rekenkamer dat de kosten om de vogelgriep te beperken, onbeheersbaar stijgen. Tussen 2015 en 2021 bedroegen de kosten van preventie en bestrijding zo'n €10 miljoen per jaar. In 2022 alleen al was dit €55 miljoen. Daar zijn de kosten van handelsbeperkingen en verlies van productiecapaciteit nog niet bij meegerekend.
Geen wonder dus dat in mei jl. Brazilië acuut de veterinaire noodtoestand uitriep toen daar de eerste 8 officieel bevestigde gevallen van vogelgriep werden gemeld. Brazilië is de grootste exporteur van kippenvlees ter wereld (met een exportwaarde van €9 miljard in 2022), en vreesde handelsbeperkingen, aldus het Financieele Dagblad. Met strikte maatregelen is de ziekte onder pluimvee wel in de hand te houden. Maar voor wilde vogels is het een ander verhaal. De Nederlandse viroloog Thijs Kuiken schreef recent met andere experts een rapport over vogelgriep in Zuid-Amerika. Het kreeg weinig weerklank in de media. Wat dat betreft is hij bijna blij met het feit dat het virus nu de Galapagos-eilanden heeft bereikt en daarmee wereldaandacht krijgt. Het virus raast immers al maanden door Zuid-Amerika.
"Alleen al in Chili en Peru hebben de autoriteiten 500.000 dode dieren geteld," zegt Kuiken in het AD. "Zeer vermoedelijk hebben wilde vogels vanuit Zuid-Amerika het virus meegenomen, niet elke vogel wordt ernstig ziek en een afstand van 1000 kilometer is goed te overbruggen."
Antarctica
Volgens Kuiken kunnen we erop wachten dat het vogelgriepvirus overspringt naar Antarctica. Bijna cynisch zegt hij "als filmpjes van massaal stervende pinguïns straks onze Instagram-tijdlijnen bereiken, beseffen we eindelijk hoe groot dit probleem is." Want groot is het. Waar in Nederland dode vogels in het wild snel worden opgeruimd, is dat op Antarctica niet te doen. Daar woont alleen een handjevol wetenschappers die er onderzoek doen.
Het leidt tot speculatie bij WUR-vogelonderzoeker Mardik Leopold. Hij fantaseert bij Nieuwsuur hardop over een revolutionaire vaccinatiestrategie: met een soort sproeivliegtuig over natuurgebieden vliegen om een vaccin over pinguïns uit te storten.
Dit artikel afdrukken
Hoewel de Nederlandse pluimveehouderij er inmiddels in slaagt zich redelijk te beschermen tegen de vogelgriep - in Nederland is de ophokplicht opgeheven en worden bij een nieuwe uitbraak minder bedrijven geruimd -gaat het wilde vogels minder goed af. Deze zomer stierven duizenden kokmeeuwen, zwartkopmeeuwen, visdiefjes en grote sternen. Ook bleek bij een nieuwe uitbraak in Biddinghuizen in juli jl. sprake van een nieuwe virusvariant.
Veldproef vaccinaties
Opgetogen zijn de Nederlandse pluimveehouders dan ook over de eerste veldproef met vaccinaties, die vorige week van start ging. In de proef hebben 1.800 eendagskuikens een prik gekregen (en een controlegroep van 600 geen) met óf het vaccin van Ceva Santé Animale of het vaccin van Boehringer Ingelheim. De vierde groep van 600 krijgt op een leeftijd van twaalf weken nog een tweede vaccinatie. De hoop is dat de vaccins levenslang bescherming bieden tegen H5-vogelgriepvirussen, zegt Sjaak de Wit, hoogleraar pluimveegezondheidszorg aan de Universiteit Utrecht. De proef duurt tot in het derde kwartaal van 2025, maar minister van LNV Piet Adema wil in het eerste kwartaal al beginnen met inenten. Dat zal dan alleen gelden voor pluimvee waarvan de producten bestemd zijn voor de Nederlandse markt, schrijft Nieuwe Oogst, omdat het regelen van de markttoegang voor producten van gevaccineerd pluimvee in Europees verband meer tijd vergt. Nederlandse retailorganisaties hebben al aangegeven open te staan voor ingeënte producten.
Afgelopen juni constateerde de Algemene Rekenkamer dat de kosten om de vogelgriep te beperken, onbeheersbaar stijgen. Tussen 2015 en 2021 bedroegen de kosten van preventie en bestrijding zo'n €10 miljoen per jaar. In 2022 alleen al was dit €55 miljoen. Daar zijn de kosten van handelsbeperkingen en verlies van productiecapaciteit nog niet bij meegerekend.
Als filmpjes van massaal stervende pinguïns straks onze Instagram-tijdlijnen bereiken, beseffen we eindelijk hoe groot dit probleem isNoodtoestand
Geen wonder dus dat in mei jl. Brazilië acuut de veterinaire noodtoestand uitriep toen daar de eerste 8 officieel bevestigde gevallen van vogelgriep werden gemeld. Brazilië is de grootste exporteur van kippenvlees ter wereld (met een exportwaarde van €9 miljard in 2022), en vreesde handelsbeperkingen, aldus het Financieele Dagblad. Met strikte maatregelen is de ziekte onder pluimvee wel in de hand te houden. Maar voor wilde vogels is het een ander verhaal. De Nederlandse viroloog Thijs Kuiken schreef recent met andere experts een rapport over vogelgriep in Zuid-Amerika. Het kreeg weinig weerklank in de media. Wat dat betreft is hij bijna blij met het feit dat het virus nu de Galapagos-eilanden heeft bereikt en daarmee wereldaandacht krijgt. Het virus raast immers al maanden door Zuid-Amerika.
"Alleen al in Chili en Peru hebben de autoriteiten 500.000 dode dieren geteld," zegt Kuiken in het AD. "Zeer vermoedelijk hebben wilde vogels vanuit Zuid-Amerika het virus meegenomen, niet elke vogel wordt ernstig ziek en een afstand van 1000 kilometer is goed te overbruggen."
Antarctica
Volgens Kuiken kunnen we erop wachten dat het vogelgriepvirus overspringt naar Antarctica. Bijna cynisch zegt hij "als filmpjes van massaal stervende pinguïns straks onze Instagram-tijdlijnen bereiken, beseffen we eindelijk hoe groot dit probleem is." Want groot is het. Waar in Nederland dode vogels in het wild snel worden opgeruimd, is dat op Antarctica niet te doen. Daar woont alleen een handjevol wetenschappers die er onderzoek doen.
Het leidt tot speculatie bij WUR-vogelonderzoeker Mardik Leopold. Hij fantaseert bij Nieuwsuur hardop over een revolutionaire vaccinatiestrategie: met een soort sproeivliegtuig over natuurgebieden vliegen om een vaccin over pinguïns uit te storten.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 januari krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 januari krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Ziedaar wat een door de mens in gang gezet virus kan doen, met andere door de mens in gang gezette ontwikkelingen als klimaatverandering en vervuiling. Wat er niet aan kip eten kleeft.
Wat vogeldeskundigen al vreesden en verwachtten: de vogelgriep heeft Antarctica bereikt.
Onderzoekers van de British Antarctic Survey (BAS) hebben monsters genomen van vogels op Bird Island toen ze daar onverklaarde sterfgevallen aantroffen. Bird Island is een van 's werelds rijkste locaties voor wilde dieren, de thuisbasis van veel bedreigde vogelsoorten, 50.000 broedende pinguïnparen en 65.000 zogende pelsrobben.
Volgens Meagan Dewar, de voorzitter van het Antarctische Wildlife Health Network zou de ziekte kunnen leiden tot "catastrofale mislukking van de voortplanting" in de regio, met een "verwoestende impact op veel diersoorten", schrijft The Guardian.
De hierboven al aangehaalde Nederlandse expert Thijs Kuiken in de NRC: "Het was te verwachten dat het virus Antarctica zou bereiken. Maar als het dan inderdaad gebeurt, dan is dat toch een schok. Echt heel erg.”
#4 Nou dan moet dit je als muziek in de oren klinken Dick: nieuwe vaccins voor niet bestaande ziekten. Klinisch onderzoek in vroeg stadium is volop aan de gang, misschien is er nog een plaatsje over voor je als extra testvrijwilliger. Hoe meer subjects, des te betrouwbaarder de conclusies.
Frank Eric #6, Ik ben absoluut tegen het vaccineren van wild, maar ga je gang en vergeet vooral de trekvogels niet te vaccineren voor hun vertrek.
Omdat we het klimaat al hebben verpest, de rest dan maar kunstmatig in stand houden?
Ook daar ben ik op tegen. De miljoenen planten en dieren zijn continu bezig een nieuw evenwicht te verkrijgen, en dat lukt altijd ook al gaat daar meestal een lange tijd overheen. Die samenhang hebben we niet onder controle ook al denken wij (piep)kleine stukjes daarvan in kaart te hebben gebracht. Kunstmatig ingrijpen is een extra verstoring en maakt het de natuur nog moeilijker.
#1 Joep, "als dat er maar voldoende zijn."
Daar zit 't 'm in. Als je klimaatverandering erbij ziet, met veranderend verslechterend biotoop, wat veel beesten kwetsbaarder maakt,.....dan kan zo'n vogelgriep de genadeslag betekenen. Dag vogels....
Las toch laatst dat kolonies keizerpinguins geen jongen meer hadden door veranderend klimaat. Vogelgriepje erbij, tel uit je 'winst'.
Misschien is vaccineren dan zo slecht nog niet, we hebben al het klimaat verpest, dan de rest maar kunstmatig in stand houden.
Insane solution in an insane world.
#2 , #4 en #5 : "drijfzand": over long-covid van eva meijer .