3 min
UPFs zijn in de pers zo langzamerhand de duivel in ons voedsel. De drieletterige afkorting staat voor Ultra Processed Foods, voedsel dat gemaakt is door grote machines in fabrieken van uit elkaar getrokken en weer in elkaar gezette grondstoffen. Zulk ultrabewerkt voedsel zou slecht zijn voor je gezondheid. Hoewel we niet weten waarom, zou het ons risico op kanker en vroegtijdig overlijden verhogen. Niettemin wisten Amerikaanse onderzoekers een gezond dieet samen te stellen met ultrabewerkte voedingsproducten. Maar het pleidooi voor UPFs rammelt. Een bewijs op papier is nog geen bewijs in de praktijk.
De onderzoekers zijn afkomstig van een aantal Amerikaanse onderzoeksinstellingen en het ministerie van landbouw. Volgens de kritische Amerikaanse Foodpolitics professor Marion Nestle zijn ze op de hand van de lobby van de levensmiddelenindustrie. Ze deden een onderzoek op basis van definities.
Vanachter hun bureau vergeleken de onderzoekers tabellen met elkaar. Ze keken of ze konden bewijzen dat consumenten via UPFs dagelijks genoeg macro- (koolhydraten, vetten en eiwitten) en micronutriënten (van magnesium tot selenium en ijzer) in de door voedingsrichtlijnen als gezond gedefinieerd verhoudingen uit verschillende productgroepen binnen kunnen krijgen. Ze zetten de ingrediëntendeclaraties in hun spreadsheets en gingen op zoek naar nutriëntrijke maar zogeheten ultrabewerkte voedingsmiddelen. Om hun denkbeeldige consumenten niet te dik te laten worden, beperkten ze de energie-inname tot 2.000 kcal per dag. Ze wisten een menu voor een week samen te stellen waarmee ze 86 punten scoorden op de maximaal te behalen 100 voor een gezonde inname van voedingsstoffen. Zeg maar een 8,6 dus. Dat is niet verkeerd. Klaar is Kees, zou je zeggen.
De in Brazilië ontwikkelde NOVA-classificatie deelt voedingsproducten in naar hun mate van bewerking. De indeling kent onbewerkt of minimaal bewerkt voedsel (bijvoorbeeld verse groente, fruit en eieren, maar ook honing - een door bijen geconcentreerd levensmiddel), eenvoudig bewerkt voedsel (bijvoorbeeld olijfolie of producten uit de eigen keuken), bewerkt voedsel (bijvoorbeeld brood, kaas en tonijn uit blik) en sterkt bewerkt voedsel (bijvoorbeeld koek, diepvriesmaaltijden, hamburgers, chocola en frisdrank - producten die je thuis niet kunt maken zoals je ze in de supermarkt koopt). De gewraakte UPFs zitten altijd in die laatste categorie.
Op basis van de Healthy Eating Index (HEI), de Amerikaanse richtlijnen voor een gezond voedingspatroon, stelden de onderzoekers een weekmenu samen. De HEI is gebaseerd op een consensus in de voedingswetenschap over de stoffen en producten uit levensmiddelencategorieën die je moet binnenkrijgen om gezond te eten. Het weekmenu dat de onderzoekers bij elkaar zochten om zoveel mogelijk aan de richtlijnen te voldoen, bestond voor 91% uit UPFs. Het laatste stukje tot de 100% kregen ze kennelijk niet vol. Niettemin haalden ze er de al genoemde 8,6 mee binnen, een meer dan heel dikke voldoende. De weg naar de 9 of 10 werd vermoedelijk het meest geblokkeerd door een teveel aan zout en te weinig volkoren graanproducten. Het zout kan er door herformulering van de recepturen wellicht nog uit worden gehaald. Voor het geraffineerde graan ligt dat in een Amerikaans menu mogelijk wat lastiger.
Geen praktijkonderzoek
Wie van de definities van de HEI uitgaat, kan zich gedwongen voelen om UPFs gezond te noemen. Toch is dat niet zo'n onontkoombare conclusie.
Het meest verwonderlijke is dat de gezondheid van het menu niet op mensen is getest, schrijft meesteronderzoeker van praktijkstudies Kevin Hall op Twitter. Hij deed een wereldberoemd geworden onderzoek naar UPFs. Een groep mensen kreeg eerst twee weken ultrabewerkt eten (ook volgens de NOVA-classificatie) voorgeschoteld en daarna twee weken onbewerkt eten. Daarna keerde hij de groepen om. De twee voedingspatronen waren precies gelijk: net zoveel suiker, vet, vezels, etc. Het enige verschil was de mate van bewerking. Het resultaat was onbetwijfelbaar: mensen werden dikker van ultrabewerkt voedsel. Waarom weten we niet, dat het zo is wel. Daar bestaat sinds het Hall-experiment geen twijfel meer over.
Niet voor niets wees Hall dan ook op de echte lakmoestest voor de desk research van de onderzoekers die Marion Nestle neerzette als handlangers van de industrie: doe gewoon een test in de praktijk, net zoals hij die zelf had opgezet.
Het 'gezonde' UPF-menu voldoet aan de voedingsrichtlijnen, zegt Hall fijntjes, maar die houden geen rekening met de effecten van de bewerkingen van voedsel. Het 'bewijs' dat je ook met UPFs gezond kunt eten, zegt waarschijnlijk dan ook meer over de beperkingen van de huidige voedingsrichtlijnen dan over de gezondheid van ultrabewerkt voedsel.
Wetenschappelijke instanties vinden het nog te vroeg om een uitspraak te doen over de ongezondheid van UPFs zegt Nestle. Een officieel volksgezondheidsadvies laat dus nog even op zich wachten.
Dit artikel afdrukken
Vanachter hun bureau vergeleken de onderzoekers tabellen met elkaar. Ze keken of ze konden bewijzen dat consumenten via UPFs dagelijks genoeg macro- (koolhydraten, vetten en eiwitten) en micronutriënten (van magnesium tot selenium en ijzer) in de door voedingsrichtlijnen als gezond gedefinieerd verhoudingen uit verschillende productgroepen binnen kunnen krijgen. Ze zetten de ingrediëntendeclaraties in hun spreadsheets en gingen op zoek naar nutriëntrijke maar zogeheten ultrabewerkte voedingsmiddelen. Om hun denkbeeldige consumenten niet te dik te laten worden, beperkten ze de energie-inname tot 2.000 kcal per dag. Ze wisten een menu voor een week samen te stellen waarmee ze 86 punten scoorden op de maximaal te behalen 100 voor een gezonde inname van voedingsstoffen. Zeg maar een 8,6 dus. Dat is niet verkeerd. Klaar is Kees, zou je zeggen.
Het 'bewijs' dat je ook met UPFs gezond kunt eten, zegt waarschijnlijk meer over de beperkingen van de huidige voedingsrichtlijnen dan over de gezondheid van ultrabewerkt voedsel.NOVA
De in Brazilië ontwikkelde NOVA-classificatie deelt voedingsproducten in naar hun mate van bewerking. De indeling kent onbewerkt of minimaal bewerkt voedsel (bijvoorbeeld verse groente, fruit en eieren, maar ook honing - een door bijen geconcentreerd levensmiddel), eenvoudig bewerkt voedsel (bijvoorbeeld olijfolie of producten uit de eigen keuken), bewerkt voedsel (bijvoorbeeld brood, kaas en tonijn uit blik) en sterkt bewerkt voedsel (bijvoorbeeld koek, diepvriesmaaltijden, hamburgers, chocola en frisdrank - producten die je thuis niet kunt maken zoals je ze in de supermarkt koopt). De gewraakte UPFs zitten altijd in die laatste categorie.
Op basis van de Healthy Eating Index (HEI), de Amerikaanse richtlijnen voor een gezond voedingspatroon, stelden de onderzoekers een weekmenu samen. De HEI is gebaseerd op een consensus in de voedingswetenschap over de stoffen en producten uit levensmiddelencategorieën die je moet binnenkrijgen om gezond te eten. Het weekmenu dat de onderzoekers bij elkaar zochten om zoveel mogelijk aan de richtlijnen te voldoen, bestond voor 91% uit UPFs. Het laatste stukje tot de 100% kregen ze kennelijk niet vol. Niettemin haalden ze er de al genoemde 8,6 mee binnen, een meer dan heel dikke voldoende. De weg naar de 9 of 10 werd vermoedelijk het meest geblokkeerd door een teveel aan zout en te weinig volkoren graanproducten. Het zout kan er door herformulering van de recepturen wellicht nog uit worden gehaald. Voor het geraffineerde graan ligt dat in een Amerikaans menu mogelijk wat lastiger.
Geen praktijkonderzoek
Wie van de definities van de HEI uitgaat, kan zich gedwongen voelen om UPFs gezond te noemen. Toch is dat niet zo'n onontkoombare conclusie.
Het meest verwonderlijke is dat de gezondheid van het menu niet op mensen is getest, schrijft meesteronderzoeker van praktijkstudies Kevin Hall op Twitter. Hij deed een wereldberoemd geworden onderzoek naar UPFs. Een groep mensen kreeg eerst twee weken ultrabewerkt eten (ook volgens de NOVA-classificatie) voorgeschoteld en daarna twee weken onbewerkt eten. Daarna keerde hij de groepen om. De twee voedingspatronen waren precies gelijk: net zoveel suiker, vet, vezels, etc. Het enige verschil was de mate van bewerking. Het resultaat was onbetwijfelbaar: mensen werden dikker van ultrabewerkt voedsel. Waarom weten we niet, dat het zo is wel. Daar bestaat sinds het Hall-experiment geen twijfel meer over.
Niet voor niets wees Hall dan ook op de echte lakmoestest voor de desk research van de onderzoekers die Marion Nestle neerzette als handlangers van de industrie: doe gewoon een test in de praktijk, net zoals hij die zelf had opgezet.
Like I said when the paper was published, I think this may tell us more about the limitations of current dietary guidelines and the associated Healthy Eating Index (HEI) than it tells us about the healthiness of diets high in ultra-processed foods! https://t.co/YIa9Mrtj7V
— Kevin Hall (@KevinH_PhD) July 12, 2023
Het 'gezonde' UPF-menu voldoet aan de voedingsrichtlijnen, zegt Hall fijntjes, maar die houden geen rekening met de effecten van de bewerkingen van voedsel. Het 'bewijs' dat je ook met UPFs gezond kunt eten, zegt waarschijnlijk dan ook meer over de beperkingen van de huidige voedingsrichtlijnen dan over de gezondheid van ultrabewerkt voedsel.
Wetenschappelijke instanties vinden het nog te vroeg om een uitspraak te doen over de ongezondheid van UPFs zegt Nestle. Een officieel volksgezondheidsadvies laat dus nog even op zich wachten.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Of zoals een bekende Nederlandse voedings prof zei bij zijn afscheid: We weten er in feite nog niets van af.
Als je de ingewanden van de gemiddelde zware Nederlander bekijkt, zit er overal een laag vit vet om heen, toch laten de tight junctions nog steeds meer door. en de persoon wordt nog steeds dikker.
Heeft wat er in vitro aangetoond wordt wel iets te maken met in vivo?
Heb 100-en RCT's bestudeerd en steeds weer op nieuw geconstateerd dat zelden de 'controls' gelden voor alles wat de zaak op losse schroeven zou kunnen zetten.
Verzadigd vet is zo'n voorbeeld. Zelden wordt onderscheid gemaakt tussen verzadigd vet van gras gevoerd en graan gevoerd.
Zelfde geldt voor eieren. Lutein komt maar in geringe mate voor in dooier van graan gevoerde kippen.
Misschien zijn we veel meer vegetariër dan we denken,alleen laten we de dieren het eerst omzetten.
Hoe ik denk mag bekend zijn.
Er is geen 1:1 relatie tussen processing (verwerking) en gezondheid (van producten).
Een leuk toeval. Er is zojuist ook een studie uit over de NOVA-classificatie die laat zien dat die vooral gebaseerd is op intuïtie en is ontworpen tegen de levensmiddelenindustrie. Op Foodnavigator wordt de studie besproken met als conclusie dat NOVA niet helpt om ons voedsel gezonder te maken omdat het de nadruk legt op ingrediënten en niet op voedselpatronen. Daar zou Nutri-Score weer beter in zijn. En daar zijn Nederlandse voedseldeskundigen nogal massaal tegen.
Voedingsleer blijft een bijzonder vak. Mogelijk laat het vooral zien hoezeer gevoelens en intuïties een rol spelen in wetenschap.
Hall deed tenminste echt onderzoek dat een bewijs opleverde. We weten alleen niet wat het betekent.