9 min
Cornelis Mosselman teelt wortels. Hij hield 100.000 kilo biologische wortels over. Geen handelaar, winkelier of supermarkt die ze wilde kopen. Ze zagen er namelijk een beetje anders uit dan wij consumenten gewend zijn. No Waste Army schoot te hulp en zette een actie op. Via de social media kon het publiek meehelpen om de wortels te redden. De kranten pakten de actie breed op. Sympathiebetuigingen volgden. Insiders reageren minder enthousiast.
No Waste Army wist 100.000 kilo wortels van Mosselman te redden. 10.000 kilo ging in de maaltijdboxen van No Waste Army en 25 à 30 partijen hebben zich gemeld om een deel van de wortels af te nemen. De rest van de wortels gaat naar de voedselbank middels een crowdfundingsactie. Wie €5 doneert, geeft 5 kilo aan mensen die geen wortels kunnen betalen. Het klinkt supersympathiek. Dat geluid komt ook terug op sociale media: “wat goed”, “super” en “wat mooi”.
15% overproductie
“We hebben met zijn allen een te hoge standaard gecreëerd”, legt oprichter van No Waste Army Thibaud van der Steen uit. “In de supermarkten liggen alleen nog maar rechte wortels in de schappen. Consumenten zijn hieraan gewend geraakt en geven nu de voorkeur aan een rechte wortel boven een kromme. Ook de verwerkers zijn er op ingesteld. Als de wortel niet de juiste vorm heeft, past hij niet door machines of in de zakjes van de supermarkt. Dit heeft geleid tot een standaard overproductie van gemiddeld 15% per boer. Dat is in feite allemaal voedselverspilling.”
No Waste Army ziet liever niet dat de kromme wortels verdwijnen in bijvoorbeeld de buitenbeentjes van de Albert Heijn. “Die buitenbeentjes dragen niet bij aan het imago van de kromme wortel. De kromme wortel wordt met de buitenbeentjes neergezet als anders, terwijl dat niet het geval is. De kromme wortel hoort gewoon in hetzelfde schap als de rechte wortel. Zeker als we meer over willen naar biologisch is dat belangrijk. Afwijkende vormen komen immers vaker voor bij biologische producten.”
Tot zover klinkt het verhaal als een klok. No Waste Army’s oplossing lijkt helder: als supermarkten alle oogst afnemen, kan iedere boer afschalen. Dat leidt tot minder milieu-impact, minder uitstoot, minder kosten en meer geld voor de boer.
Prijsbederf
Biologische tuinder Jopie Duijnhouwer is daar niet van onder de indruk. “Boeren willen niet afschalen, omdat ze geen risico willen nemen. Precies de juiste hoeveelheid leveren is onmogelijk. Bovendien wil je als boer altijd een kleine voorraad hebben, want voor jou tientallen anderen. Als een leverancier vraagt of je meer ijsbergsla kan leveren, dan wil je dat kunnen.”
Ecologische barsten
Onderploegen is nog beter voor de bodem ook, legt agrobioloog Henk Breman uit. “Alle nutriënten die je in eerste instantie uit de bodem haalt, stop je nu weer terug, samen met de organische stof van die wortels. Dat draagt bij aan het op peil houden van de kwaliteit van de bodem. De nutriënten in de bodem zullen niet volledig terugkomen op het oude niveau en daardoor bemesting overbodig maken, maar alle kleine beetjes helpen. Voor die 100.000 kilo wortels gaat het alleen aan stikstof al om minstens 160 kilo.” En als dat niet de beste oplossing is "omdat de wortels al van je bedrijf af zijn, geef ze dan aan de koeien. Dan heb je tenminste nog wat aan de mest", vult Duijnhouwer Breman aan.
Er zitten barsten in de schijnbaar ijzersterke reddingscase. Via social media creëert No Waste Army kunstmatig een vraag naar wortels die er eigenlijk niet is. Dat doen ze knap door op precies de goeie knopjes van onze emoties te drukken. De gevoelens van zonde en zieligheid wekken onze barmhartigheid. Want ieder weldenkend mens is tegen voedselverspilling en het is zielig voor de boer die biologisch teelt zoals beleidsmakers dat willen maar daar niet voor beloond wordt.
Macro-economisch moet je geen wortels op de markt willen brengen die geen klant wil hebben. Dat leidt tot overaanbod en drukt de prijzen. En dat is slecht voor de sector als geheel. Toch willen individuele telers hun voorraad kwijt. Dat geldt vooral voor telers die zonder contract werken. Zij nemen het risico dat ze een slechte prijs vangen en proberen de blaren zo goed mogelijk op te vangen door hun oogst desnoods met verlies te verkopen. Mosselman heeft echter wel een contract. Nog gekker wordt het verhaal als we horen dat telers van wortels in 2023 heel erg blij waren met de prima prijs van €0,50 per kilo. De donatie aan de Voedselbank moest Mosselman €1 per kilo opleveren. Een euro per kilo is een wel heel flink boven de markt liggende prijs, laat Jopie Duijnhouwer ons weten. De 'donatie' levert goed geld op, een knap resultaat van een social media actie om onverkoopbaar product toch tot waarde te brengen.
Vaste contracten
“Contracten zijn inderdaad belangrijk”, zegt ook Richard Schouten, directeur public affairs van het GroentenFruit Huis, de brancheorganisatie van bedrijven die groenten en fruit verhandelen naar eindverkopers zoals supermarkten en groenteboeren. “Telers met een vaste afnemer kunnen hun groente en fruit meestal nog wel kwijt, maar telers in de losse markt hebben het vaak moeilijker. Zo was er een aantal jaar geleden een pruimenteler die een actie opzette op social media omdat hij zijn te kleine pruimen niet kwijt kon. Hij zette er groot bij: ‘de verwerkers willen geen kleine pruimen’. Wat die teler er niet bij zei, was dat telers met een vast contract hun te kleine pruimen prima kwijt konden bij de verwerkende industrie.”
Over die 15% overproductie zegt Schouten: “Tja, je kunt het overproduceren noemen, maar zo’n boer heeft gewoon een aantal hectare die hij kan vullen en dat doet hij dan ook gewoon. Dat heeft ertoe geleid dat we in Nederland en geheel Europa voldoende aanbod aan groente en fruit hebben. Daar hebben we de consument mee verwend. Die kan altijd het mooiste exemplaar kiezen.”
Wortels van Boer Cornelis, No Waste Army
Kwaliteitsklassen
Groenten moeten volgens Europese richtlijnen aan bepaalde handelsnormen voldoen. Groenten en fruit vallen in Europa onder klasse 1 of 2. Klasse 1 is de groente en fruit dat je in de supermarkt ziet liggen. In de handelsnormen staat heel uitgebreid beschreven wat wel en niet is toegestaan in klasse 1 en 2. Zo moet een komkommer in klasse 1 ongeveer 40 centimeter zijn en ongeveer 400 gram wegen en helemaal recht zijn. Klasse 2 groente en fruit wordt verwerkt in soepen, sauzen en voorgesneden groenten. “Heel af en toe zie je de klasse 2 ook in de supermarkt liggen; dat gebeurt als het aanbod krap is en de prijzen hoog zijn. De buitenbeentjes zijn daar eigenlijk een goed voorbeeld van. Maar onder die naam nemen de producten in populariteit af. Ik zie ze zelf in ieder geval niet meer liggen in de schappen. Het is een moeilijke markt, waar je als boer beter niet op kunt focussen”, zegt Schouten.
“Die buitenbeentjes zijn vooral een marketingconcept”, legt supermarktkenner Bart Fischer uit. “Het was een manier van de supermarkt om een goed imago te creëren.” Maar ironisch genoeg zijn ook die buitenbeentjes ten onder gegaan aan de overproductie. "De schapruimte die je vult met de buitenbeentjes kan je ook vullen met een gaaf product, waar er genoeg van is. Blijkbaar waren die buitenbeentjes minder interessant dan het gave product, want ze zijn uit de supermarkt verdwenen.”
Wortelgate
Voedselverspilling stuit ons als consumenten tegen de borst, maar in de bestaande markt is het juist niet gunstig om die verspilling tegen te gaan door de 'mislukte' producten alsnog op de markt te brengen. Wie een product waar geen vraag naar is toch geforceerd op de markt wil brengen, drukt de prijzen. Vanuit het oogpunt van bodemvruchtbaarheid kun je beter je overtollige groenten onderploegen of aan de koeien laten voeren. De markt lost het risico op overaanbod op met contracten. Werk je als boer zonder contract, dan neem je risico. Je risico als biologische boer is afgedekt door betere inkoopprijzen.
Te concluderen valt dat No Waste Army zichzelf terecht zo noemt. Het is geen Salvation Army dat groenten redt, maar activisme voor een wereld waarin geen waste meer ontstaat en onderwijl wortels die buiten de eerste klasse vallen toch goed betaald weet te krijgen. Het pleidooi van de organisatie om kromme, rechte en wortels met wat plekjes door elkaar in de schappen te leggen, zou uitstekend werken in een krappe markt. Daarin is voedsel duurder, een reden om er zuiniger mee om te gaan en minder te verspillen. Maar zo werkt onze welvarende markt niet.
Het redden van groenten kwam de afgelopen jaren in zwang op social media. Ook Foodlog heeft er vaker over geschreven: de pruimen van boer Kees, die Richard Schouten al even aanstipte, of de gerimpelde tomaatjes van Jos.
We zijn ons bewuster van voedselverspilling en een groep consumenten wil daarom zo veel mogelijk groente en fruit redden. Telers spelen het spel mee. Niet onterecht. Maar ook Toine Timmermans, directeur van de Stichting Samen tegen Voedselverspilling, legt ons uit dat telers zélf het klassensysteem hebben gecreëerd. "Zo kon de boer een betere prijs krijgen voor zijn betere producten. Minder goede producten worden zo tegen een lagere prijs verkocht, goede producten tegen een hoge prijs. Tegenwoordig vinden de minder goede producten via de handel altijd wel een weg, maar wel voor een lagere prijs. Ben je het als boer niet eens met die prijs, dan kun je naar een hogere prijs streven. Dat kan onder meer zoals boer Cornelis dat deed via social media." Timmermans liet zich al eerder horen op NPORadio 1 horen over wat we misschien wortelgate moeten noemen.
Dit artikel afdrukken
15% overproductie
“We hebben met zijn allen een te hoge standaard gecreëerd”, legt oprichter van No Waste Army Thibaud van der Steen uit. “In de supermarkten liggen alleen nog maar rechte wortels in de schappen. Consumenten zijn hieraan gewend geraakt en geven nu de voorkeur aan een rechte wortel boven een kromme. Ook de verwerkers zijn er op ingesteld. Als de wortel niet de juiste vorm heeft, past hij niet door machines of in de zakjes van de supermarkt. Dit heeft geleid tot een standaard overproductie van gemiddeld 15% per boer. Dat is in feite allemaal voedselverspilling.”
No Waste Army ziet liever niet dat de kromme wortels verdwijnen in bijvoorbeeld de buitenbeentjes van de Albert Heijn. “Die buitenbeentjes dragen niet bij aan het imago van de kromme wortel. De kromme wortel wordt met de buitenbeentjes neergezet als anders, terwijl dat niet het geval is. De kromme wortel hoort gewoon in hetzelfde schap als de rechte wortel. Zeker als we meer over willen naar biologisch is dat belangrijk. Afwijkende vormen komen immers vaker voor bij biologische producten.”
Tot zover klinkt het verhaal als een klok. No Waste Army’s oplossing lijkt helder: als supermarkten alle oogst afnemen, kan iedere boer afschalen. Dat leidt tot minder milieu-impact, minder uitstoot, minder kosten en meer geld voor de boer.
Prijsbederf
Biologische tuinder Jopie Duijnhouwer is daar niet van onder de indruk. “Boeren willen niet afschalen, omdat ze geen risico willen nemen. Precies de juiste hoeveelheid leveren is onmogelijk. Bovendien wil je als boer altijd een kleine voorraad hebben, want voor jou tientallen anderen. Als een leverancier vraagt of je meer ijsbergsla kan leveren, dan wil je dat kunnen.”
Als je het overgebleven voedsel op de markt brengt, druk je de prijzen, want er komt meer aanbod terwijl de vraag hetzelfde blijftVoor wortels is dat wel een stuk lastiger, beaamt Jopie. “In tegenstelling tot bijvoorbeeld sla, oogst je wortelen in één keer. Als je ze dan niet kwijtraakt, is dat zuur”. Jopie teelt bladgroenten en ploegt zijn overtollige groenten altijd onder. “Als je het overgebleven voedsel op de markt brengt, bederf je de prijzen, want er komt meer aanbod terwijl de vraag hetzelfde blijft. Hoewel de individuele boer dan wel zijn geld krijgt, is de lagere prijs voor de andere boeren minder gunstig. Het is beter om in het contract met een inkoper duidelijk vast te leggen waar de oogst heen gaat als die wordt afgekeurd.”
Ecologische barsten
Onderploegen is nog beter voor de bodem ook, legt agrobioloog Henk Breman uit. “Alle nutriënten die je in eerste instantie uit de bodem haalt, stop je nu weer terug, samen met de organische stof van die wortels. Dat draagt bij aan het op peil houden van de kwaliteit van de bodem. De nutriënten in de bodem zullen niet volledig terugkomen op het oude niveau en daardoor bemesting overbodig maken, maar alle kleine beetjes helpen. Voor die 100.000 kilo wortels gaat het alleen aan stikstof al om minstens 160 kilo.” En als dat niet de beste oplossing is "omdat de wortels al van je bedrijf af zijn, geef ze dan aan de koeien. Dan heb je tenminste nog wat aan de mest", vult Duijnhouwer Breman aan.
Er zitten barsten in de schijnbaar ijzersterke reddingscase. Via social media creëert No Waste Army kunstmatig een vraag naar wortels die er eigenlijk niet is. Dat doen ze knap door op precies de goeie knopjes van onze emoties te drukken. De gevoelens van zonde en zieligheid wekken onze barmhartigheid. Want ieder weldenkend mens is tegen voedselverspilling en het is zielig voor de boer die biologisch teelt zoals beleidsmakers dat willen maar daar niet voor beloond wordt.
Macro-economisch moet je geen wortels op de markt willen brengen die geen klant wil hebben. Dat leidt tot overaanbod en drukt de prijzen. En dat is slecht voor de sector als geheel. Toch willen individuele telers hun voorraad kwijt. Dat geldt vooral voor telers die zonder contract werken. Zij nemen het risico dat ze een slechte prijs vangen en proberen de blaren zo goed mogelijk op te vangen door hun oogst desnoods met verlies te verkopen. Mosselman heeft echter wel een contract. Nog gekker wordt het verhaal als we horen dat telers van wortels in 2023 heel erg blij waren met de prima prijs van €0,50 per kilo. De donatie aan de Voedselbank moest Mosselman €1 per kilo opleveren. Een euro per kilo is een wel heel flink boven de markt liggende prijs, laat Jopie Duijnhouwer ons weten. De 'donatie' levert goed geld op, een knap resultaat van een social media actie om onverkoopbaar product toch tot waarde te brengen.
Vaste contracten
“Contracten zijn inderdaad belangrijk”, zegt ook Richard Schouten, directeur public affairs van het GroentenFruit Huis, de brancheorganisatie van bedrijven die groenten en fruit verhandelen naar eindverkopers zoals supermarkten en groenteboeren. “Telers met een vaste afnemer kunnen hun groente en fruit meestal nog wel kwijt, maar telers in de losse markt hebben het vaak moeilijker. Zo was er een aantal jaar geleden een pruimenteler die een actie opzette op social media omdat hij zijn te kleine pruimen niet kwijt kon. Hij zette er groot bij: ‘de verwerkers willen geen kleine pruimen’. Wat die teler er niet bij zei, was dat telers met een vast contract hun te kleine pruimen prima kwijt konden bij de verwerkende industrie.”
Over die 15% overproductie zegt Schouten: “Tja, je kunt het overproduceren noemen, maar zo’n boer heeft gewoon een aantal hectare die hij kan vullen en dat doet hij dan ook gewoon. Dat heeft ertoe geleid dat we in Nederland en geheel Europa voldoende aanbod aan groente en fruit hebben. Daar hebben we de consument mee verwend. Die kan altijd het mooiste exemplaar kiezen.”
Kwaliteitsklassen
Groenten moeten volgens Europese richtlijnen aan bepaalde handelsnormen voldoen. Groenten en fruit vallen in Europa onder klasse 1 of 2. Klasse 1 is de groente en fruit dat je in de supermarkt ziet liggen. In de handelsnormen staat heel uitgebreid beschreven wat wel en niet is toegestaan in klasse 1 en 2. Zo moet een komkommer in klasse 1 ongeveer 40 centimeter zijn en ongeveer 400 gram wegen en helemaal recht zijn. Klasse 2 groente en fruit wordt verwerkt in soepen, sauzen en voorgesneden groenten. “Heel af en toe zie je de klasse 2 ook in de supermarkt liggen; dat gebeurt als het aanbod krap is en de prijzen hoog zijn. De buitenbeentjes zijn daar eigenlijk een goed voorbeeld van. Maar onder die naam nemen de producten in populariteit af. Ik zie ze zelf in ieder geval niet meer liggen in de schappen. Het is een moeilijke markt, waar je als boer beter niet op kunt focussen”, zegt Schouten.
No waste is dan ook vooral een pleidooi voor minder productie en hogere prijzen
“Die buitenbeentjes zijn vooral een marketingconcept”, legt supermarktkenner Bart Fischer uit. “Het was een manier van de supermarkt om een goed imago te creëren.” Maar ironisch genoeg zijn ook die buitenbeentjes ten onder gegaan aan de overproductie. "De schapruimte die je vult met de buitenbeentjes kan je ook vullen met een gaaf product, waar er genoeg van is. Blijkbaar waren die buitenbeentjes minder interessant dan het gave product, want ze zijn uit de supermarkt verdwenen.”
Reactie No Waste Army en vervolgreactie Jopie Duijnhouwer
Naar aanleiding van de uitspraken van Jopie Duijnhouwer reageert No Waste Army als volgt:
Cornelis doet wat de wereld van hem vraagt en is zéér innovatief en probeert met nieuwe teeltwijzen andere perspectieven te maken. Hij wordt door iedereen op het schild gehesen als voorbeeld, neemt zelf álle risico's en juist als het dan misgaat zou de klant (supermarkt) én consument moeten meeveren met de gevolgen van die keuze. Als zij het niet doen wij het voor hem (als Boerschappen en No Waste Army zijnde), als trouwe klant sinds het begin. Want wij nemen wel die verantwoordelijkheid.
We vroegen Jopie Duijnhouwer om op die uitspraken te reageren. Hij zegt: "Wortels hebben een vezelige structuur. Dat onderploegen misschien niet het beste is voor wortels kan kloppen. Ik teel zelf geen wortels, daar heb ik dus onvoldoende ervaring mee. Dat neemt niet weg dat in het algemeen onderploegen van onverkochte oogst bodemkundig het beste idee blijft. Als deze boer niet ploegt, is het ecologisch en economisch gezien het beste de wortels te verwerken in veevoer. Zo komen de nutriënten uiteindelijk via de mest weer op het land terecht en blijven ze in de kringloop. Overigens wordt bij 'niet ploegen' de bovenste laag van de grond wel degelijk bewerkt."
"Het kan inderdaad zo zijn dat de wortels van boer Cornelis nog bij de verwerker liggen. Als een handelaar je oogst afkeurt, moet je als teler weer voor transportkosten betalen als je je oogst terug wilt krijgen. Dan moet je de kosten tegen de baten afwegen. De boer wilde waarschijnlijk geen extra kosten en kreeg de wortels daarom niet retour."
"Biologisch wordt best goed betaald. Er zit als het ware een risicopremie in de prijs omdat het ook flink mis kan gaan. De producten kunnen sneller afwijkend zijn en je oogst kan makkelijker mislukken. Dat is waar je voor kiest als je biologisch gaat telen. In dit specifieke geval is het misschien wel waar dat de extra wortels van Cornelis op de markt niet zo'n groot effect zullen hebben, omdat het een specifiek geval is. Maar over het algemeen, als er vaker van dit soort acties op worden gezet, natuurlijk wel."
"Het grote probleem zit hem er inderdaad in dat boeren gewoon gek gemaakt worden door beleidsmakers en de overheid. Die beleidsmakers stellen allerlei regeltjes op hoe jij als boer het beste kan telen en dat doet boer Cornelis ook. Maar er is helemaal geen markt voor zulke specifiek geteelde wortels, dat blijkt. Dat de wereld en de samenleving hierom zou vragen, gaat me te ver. Er zijn genoeg penen op de markt, dus daar kan het niet aan liggen."
Naar aanleiding van de uitspraken van Jopie Duijnhouwer reageert No Waste Army als volgt:
- Het concept van Cornelis is dat hij niet ploegt. Dus zijn wortelen onderploegen is geen optie, juist om de afbraak van organische stof te voorkomen. Sterker nog: het is bekend dat wortels die niet geoogst worden en gaan rotten (meestal na bevriezen) een zeer slechte invloed hebben op de bodemstructuur.
- Wat betreft voorraadhouden; Een eerste batch (40% van de wortelen) ging naar een supermarkt en zijn daar afgekeurd bij de verwerker zelf en zijn niet retour gekomen. Dit heeft dus níks met voorraad te maken. De producten zijn afgekeurd.
- Wij creëren géén artificiële markt die de prijzen zou drukken. Een bepaalde supermarkt heeft dit volume uitgevraagd bij Cornelis, keurt het vervolgens af en stuurt het niet terug naar de boer, houdt het product dus wél, maar rékent niet aan Cornelis af. En waar zijn die wortelen nu?
- Dat wij prijzen zouden drukken door extra wortelen op de markt te brengen is echt onzin. Eerder juist andersom; omdat er 40% wordt afgekeurd, worden eerder de niet afgekeurde wortelen juist duurder omdat zij de kosten van de boerderij moeten dekken.
- De afkeur van deze wortelen zou dus een keuze van Cornelis zijn? Cornelis teelt op zware klei, teelt extensief en heeft moeilijke droogte en natte perioden gehad in het teeltseizoen waardoor wortelen anders groeien dan normaal. De markt en overheid vraagt boeren om biologisch te telen en te extensiveren, maar wil de gevolgen van deze keuze dus niet dragen en keurt dus af. Dit heeft níks met een keuze te maken, maar is een fysiologisch gevolg van omstandigheden die je mijlenver ziet aankomen.
Cornelis doet wat de wereld van hem vraagt en is zéér innovatief en probeert met nieuwe teeltwijzen andere perspectieven te maken. Hij wordt door iedereen op het schild gehesen als voorbeeld, neemt zelf álle risico's en juist als het dan misgaat zou de klant (supermarkt) én consument moeten meeveren met de gevolgen van die keuze. Als zij het niet doen wij het voor hem (als Boerschappen en No Waste Army zijnde), als trouwe klant sinds het begin. Want wij nemen wel die verantwoordelijkheid.
We vroegen Jopie Duijnhouwer om op die uitspraken te reageren. Hij zegt: "Wortels hebben een vezelige structuur. Dat onderploegen misschien niet het beste is voor wortels kan kloppen. Ik teel zelf geen wortels, daar heb ik dus onvoldoende ervaring mee. Dat neemt niet weg dat in het algemeen onderploegen van onverkochte oogst bodemkundig het beste idee blijft. Als deze boer niet ploegt, is het ecologisch en economisch gezien het beste de wortels te verwerken in veevoer. Zo komen de nutriënten uiteindelijk via de mest weer op het land terecht en blijven ze in de kringloop. Overigens wordt bij 'niet ploegen' de bovenste laag van de grond wel degelijk bewerkt."
"Het kan inderdaad zo zijn dat de wortels van boer Cornelis nog bij de verwerker liggen. Als een handelaar je oogst afkeurt, moet je als teler weer voor transportkosten betalen als je je oogst terug wilt krijgen. Dan moet je de kosten tegen de baten afwegen. De boer wilde waarschijnlijk geen extra kosten en kreeg de wortels daarom niet retour."
"Biologisch wordt best goed betaald. Er zit als het ware een risicopremie in de prijs omdat het ook flink mis kan gaan. De producten kunnen sneller afwijkend zijn en je oogst kan makkelijker mislukken. Dat is waar je voor kiest als je biologisch gaat telen. In dit specifieke geval is het misschien wel waar dat de extra wortels van Cornelis op de markt niet zo'n groot effect zullen hebben, omdat het een specifiek geval is. Maar over het algemeen, als er vaker van dit soort acties op worden gezet, natuurlijk wel."
"Het grote probleem zit hem er inderdaad in dat boeren gewoon gek gemaakt worden door beleidsmakers en de overheid. Die beleidsmakers stellen allerlei regeltjes op hoe jij als boer het beste kan telen en dat doet boer Cornelis ook. Maar er is helemaal geen markt voor zulke specifiek geteelde wortels, dat blijkt. Dat de wereld en de samenleving hierom zou vragen, gaat me te ver. Er zijn genoeg penen op de markt, dus daar kan het niet aan liggen."
Wortelgate
Voedselverspilling stuit ons als consumenten tegen de borst, maar in de bestaande markt is het juist niet gunstig om die verspilling tegen te gaan door de 'mislukte' producten alsnog op de markt te brengen. Wie een product waar geen vraag naar is toch geforceerd op de markt wil brengen, drukt de prijzen. Vanuit het oogpunt van bodemvruchtbaarheid kun je beter je overtollige groenten onderploegen of aan de koeien laten voeren. De markt lost het risico op overaanbod op met contracten. Werk je als boer zonder contract, dan neem je risico. Je risico als biologische boer is afgedekt door betere inkoopprijzen.
Te concluderen valt dat No Waste Army zichzelf terecht zo noemt. Het is geen Salvation Army dat groenten redt, maar activisme voor een wereld waarin geen waste meer ontstaat en onderwijl wortels die buiten de eerste klasse vallen toch goed betaald weet te krijgen. Het pleidooi van de organisatie om kromme, rechte en wortels met wat plekjes door elkaar in de schappen te leggen, zou uitstekend werken in een krappe markt. Daarin is voedsel duurder, een reden om er zuiniger mee om te gaan en minder te verspillen. Maar zo werkt onze welvarende markt niet.
Het redden van groenten kwam de afgelopen jaren in zwang op social media. Ook Foodlog heeft er vaker over geschreven: de pruimen van boer Kees, die Richard Schouten al even aanstipte, of de gerimpelde tomaatjes van Jos.
We zijn ons bewuster van voedselverspilling en een groep consumenten wil daarom zo veel mogelijk groente en fruit redden. Telers spelen het spel mee. Niet onterecht. Maar ook Toine Timmermans, directeur van de Stichting Samen tegen Voedselverspilling, legt ons uit dat telers zélf het klassensysteem hebben gecreëerd. "Zo kon de boer een betere prijs krijgen voor zijn betere producten. Minder goede producten worden zo tegen een lagere prijs verkocht, goede producten tegen een hoge prijs. Tegenwoordig vinden de minder goede producten via de handel altijd wel een weg, maar wel voor een lagere prijs. Ben je het als boer niet eens met die prijs, dan kun je naar een hogere prijs streven. Dat kan onder meer zoals boer Cornelis dat deed via social media." Timmermans liet zich al eerder horen op NPORadio 1 horen over wat we misschien wortelgate moeten noemen.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
#18, Jos, dan zijn wij het helemaal eens. Het is een beetje jammer dat Food Waste Army die blik op de werkelijkheid niet meer lijkt te delen. Ik raak dan een beetje lost tussen hippe wokeness en waarheid.
Piet Hoogland don't worry. De val-appels worden door de grasmaaier gehakseld en de vogels, konijnen en wespen ruimen ze dan netjes op. Dat punt van het contract is wel interessant. Als we beiden constateren dat de contractvoorwaarden een belangrijk deel van het probleem zijn, dan moet daar met retailers die zich zo profileren met duurzaamheid toch vrij eenvoudig iets te regelen zijn. Iets voor Marc Jansen ...
Dick #17 , overproductie is inherent aan het contractenstelsel. Men wil bij voorbaat alleen A klasse in de supermarkt. B en C klasse die in iedere teelt mede geproduceerd wordt wil men vermijden. En dat vermijden kan alleen wanneer je méér contracten bij boeren afsluit dan de markt nodig heeft.
Bij het veiling en veemarkten systeem werd op een veiling door de veilingmeester het aanbod op de veiling geklasseerd in klasse A, B of C. En een ieder kon klasse A, B of C vrij kopen. Met het contractenstelsel kan dat vrije kopen/verkopen niet meer omdat ook klasse B en C onder het contract vallen. Klasse B en C kunnen alleen vrij gekocht/verkocht worden wanneer de contractaanbieder klasse B en C niet nodig heeft en klasse B en C buiten het contract laat vallen. Die mogelijkheid van de contractaanbieder om B en C buiten het contract te laten vallen is een contractvoorwaarde.
In het verleden allemaal zelf ervaren. Bij een krappe markt vielen klasse B en C wel onder het contract, en bij een ruime markt mocht je als boer klasse B en C zelf opeten.
Ik krijg steeds de indruk dat men bij marktwerking in de landbouw te veel het veiling en veemarkt systeem als uitgangspunt neemt en te weinig de marktwerking in de landbouw onder een contractenstelsel. Wanneer dat verschil van inzicht zo blijft dan wordt er bij discussies rond landbouw teveel langs elkaar heen gepraat.
Jos #18 , het is teelt technisch niet verstandig om valappels te laten liggen. Bij rottende appels ontstaan er schimmels onder de boom die de jaren daarop, via de dauw, schurft op appels veroorzaakt. Valappels onder de appelboom vandaan halen is verstandiger.
Dick Veerman #17 over die geniale marketing zijn we het snel eens. Over dat andere trouwens ook. Op korte termijn (voor het specifieke geval van de misvormde wortels) is onderploegen waarschijnlijk het beste; voor de lange termijn kan een andere manier van omgaan met de b- en c-klas producten ertoe leiden dat er structureel minder geproduceerd wordt en dat is duurzaamheidswinst.