Lees ook
Wereldwijd spelen er momenteel zo’n 2.500 zaken tegen overheden en bedrijven. Nadat Urgenda in 2015 de eerste klimaatzaak en in 2018 het hoger beroep won tegen de Nederlandse staat, spannen steeds meer burgers en ngo's klimaatzaken aan tegen overheden en bedrijven. Zo speelt deze dagen ook de beroepszaak tussen Milieudefensie en Shell.

Alle ogen waren dinsdag gevestigd op het Europees Hof van Justitie. De 17 leden tellende Grote Kamer deed uitspraak in 3 klimaatzaken. Twee werden niet ontvankelijk verklaard: de Portugese klimaatjongeren die eerst hun nationale rechtsgang moeten doorlopen en de Franse oud-burgemeester die niet langer in het door zeespiegelstijging bedreigde Calais woont.

Ik zou stomverbaasd zijn geweest als het Hof zou hebben gezegd dat klimaat geen mensenrechtenkwestie is
KlimaSeniorinnen
Maar in de derde zaak, die van de Zwitserse KlimaSeniorinnen, oordeelde het Europese Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg dat bij klimaatbeleid mensenrechten in het geding zijn. Volgens het Hof had de nationale rechter in Zwitserland de zaak van de KlimaSeniorinnen, een groep van zo'n 2.000 Zwitserse vrouwen met een gemiddelde leeftijd van 73 jaar, niet moeten afwijzen (schending van artikel 6, vrij toegang tot een rechter) en had de Zwitserse regering meer moeten doen om klimaatverandering tegen te gaan. Door het voeren van een inadequaat klimaatbeleid schendt Zwitserland artikel 8 (het recht op een veilig privé- en familieleven). De uitspraak is bindend voor alle 46 ondertekenaars van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens.

"Ik zou stomverbaasd zijn geweest als het Hof zou hebben gezegd dat klimaat geen mensenrechtenkwestie is," zegt Laura Burgers, klimaatjurist aan de Universiteit van Amsterdam, in de NRC. "Ik was vooral benieuwd naar de argumentatie. Hoe ver zouden ze gaan?” Het Hof blijkt zich bij zijn leest te houden, constateert ze. "Het Hof zegt: klimaatbeleid moet gemaakt worden door de politieke instituties. Maar het is onze taak om mensenrechtenschendingen te signaleren. En dat gaan we hier doen.”

Burgers vindt het opvallend dat de 17 rechters "een land met een goede reputatie als Zwitserland” hebben veroordeeld voor "de schending van het recht op een eerlijk proces”. Het Hof is van oordeel dat de nationale rechters de klachten van de KlimaSeniorinnen veel te gemakkelijk ongegrond hebben verklaard. De Zwitserse gerechtshoven hebben "het overtuigend wetenschappelijk bewijs met betrekking tot de klimaatverandering” niet in hun afwegingen meegenomen.

'Blauwdruk'
De mensenrechtengroep Avaaz, die de KlimaSeniorinnen bijstond, is tevreden. Het vonnis kan dienen "als blauwdruk voor de manier waarop je met succes je eigen regering kunt aanklagen wegens falend klimaatbeleid.” Ook Milieudefensie ziet de uitspraak als een flinke steun in de rug. "Goed nieuws dat nu ook de hoogste rechters in Europa bevestigen dat de klimaatcrisis mensenrechten schendt”, zegt campagneleider Nine de Pater. "Dit is ook precies het uitgangspunt van Milieudefensie’s Klimaatzaak tegen Shell. Hittegolven en bosbranden worden steeds heviger en daarom is deze uitspraak een belangrijke stap in het tegengaan van gevaarlijke klimaatverandering.”

Vermeer versus Minnesma


Gisteravond kruisten in Op1 Henk Vermeer, Tweede Kamerlid voor de BBB, en Marjan Minnesma van Urgenda die de klimaatzaak tegen de Nederlandse overheid won de degens. Vermeer zag een politieke rechter en aarzelde niet om te zeggen dat hij reeds gesloten verdragen wil heroverwegen. Minnesma legde uit dat de rechter Zwitserland slechts aan zijn eigen afspraken houdt.
Hun posities lieten vermoedelijk een voorproef zien van de manieren waarop progressief en conservatief ook bij een verrechtsende Europese politiek nog vele jaren met elkaar geconfronteerd zullen blijven worden.




Dit artikel afdrukken