Alle ogen waren dinsdag gevestigd op het Europees Hof van Justitie. De 17 leden tellende Grote Kamer deed uitspraak in 3 klimaatzaken. Twee werden niet ontvankelijk verklaard: de Portugese klimaatjongeren die eerst hun nationale rechtsgang moeten doorlopen en de Franse oud-burgemeester die niet langer in het door zeespiegelstijging bedreigde Calais woont.
Ik zou stomverbaasd zijn geweest als het Hof zou hebben gezegd dat klimaat geen mensenrechtenkwestie isKlimaSeniorinnen
Maar in de derde zaak, die van de Zwitserse KlimaSeniorinnen, oordeelde het Europese Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg dat bij klimaatbeleid mensenrechten in het geding zijn. Volgens het Hof had de nationale rechter in Zwitserland de zaak van de KlimaSeniorinnen, een groep van zo'n 2.000 Zwitserse vrouwen met een gemiddelde leeftijd van 73 jaar, niet moeten afwijzen (schending van artikel 6, vrij toegang tot een rechter) en had de Zwitserse regering meer moeten doen om klimaatverandering tegen te gaan. Door het voeren van een inadequaat klimaatbeleid schendt Zwitserland artikel 8 (het recht op een veilig privé- en familieleven). De uitspraak is bindend voor alle 46 ondertekenaars van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens.
"Ik zou stomverbaasd zijn geweest als het Hof zou hebben gezegd dat klimaat geen mensenrechtenkwestie is," zegt Laura Burgers, klimaatjurist aan de Universiteit van Amsterdam, in de NRC. "Ik was vooral benieuwd naar de argumentatie. Hoe ver zouden ze gaan?” Het Hof blijkt zich bij zijn leest te houden, constateert ze. "Het Hof zegt: klimaatbeleid moet gemaakt worden door de politieke instituties. Maar het is onze taak om mensenrechtenschendingen te signaleren. En dat gaan we hier doen.”
Burgers vindt het opvallend dat de 17 rechters "een land met een goede reputatie als Zwitserland” hebben veroordeeld voor "de schending van het recht op een eerlijk proces”. Het Hof is van oordeel dat de nationale rechters de klachten van de KlimaSeniorinnen veel te gemakkelijk ongegrond hebben verklaard. De Zwitserse gerechtshoven hebben "het overtuigend wetenschappelijk bewijs met betrekking tot de klimaatverandering” niet in hun afwegingen meegenomen.
'Blauwdruk'
De mensenrechtengroep Avaaz, die de KlimaSeniorinnen bijstond, is tevreden. Het vonnis kan dienen "als blauwdruk voor de manier waarop je met succes je eigen regering kunt aanklagen wegens falend klimaatbeleid.” Ook Milieudefensie ziet de uitspraak als een flinke steun in de rug. "Goed nieuws dat nu ook de hoogste rechters in Europa bevestigen dat de klimaatcrisis mensenrechten schendt”, zegt campagneleider Nine de Pater. "Dit is ook precies het uitgangspunt van Milieudefensie’s Klimaatzaak tegen Shell. Hittegolven en bosbranden worden steeds heviger en daarom is deze uitspraak een belangrijke stap in het tegengaan van gevaarlijke klimaatverandering.”
Het Europese Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) stelt in de zaak tegen de Zwitserse regering dat er mensenrechten worden geschonden als er te laks klimaatbeleid wordt gevoerd. Deze beslissing van het Hof in Straatsburg kan een belangrijk precedent vormen voor toekomstige… pic.twitter.com/v4l9qJrtfM
— Op1 (@op1npo) April 9, 2024
Gisteravond kruisten in Op1 Henk Vermeer, Tweede Kamerlid voor de BBB, en Marjan Minnesma van Urgenda die de klimaatzaak tegen de Nederlandse overheid won de degens. Vermeer zag een politieke rechter en aarzelde niet om te zeggen dat hij reeds gesloten verdragen wil heroverwegen. Minnesma legde uit dat de rechter Zwitserland slechts aan zijn eigen afspraken houdt.
Hun posities lieten vermoedelijk een voorproef zien van de manieren waarop progressief en conservatief ook bij een verrechtsende Europese politiek nog vele jaren met elkaar geconfronteerd zullen blijven worden.
Urgenda-voorvrouw @marjanminnesma over de uitspraak van Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. ''Het zou kunnen dat we meer zaken gaan zien als landen niet doen wat ze hebben beloofd.” #Op1 #EO pic.twitter.com/8trpbYbg8W
— Op1 (@op1npo) April 9, 2024
De Europese rechter stelt klimaatactivisten in het gelijk, BBB-kamerlid @henkvermeer is ontstemd. “Dit gaat grote gevolgen hebben, daar maken wij ons ernstige zorgen over.” #Op1 #EO pic.twitter.com/BqjrYDkK4L
— Op1 (@op1npo) April 9, 2024
Het zakt wel af wanneer rechters die toetsen aan de wet krijgen te horen dat ze politiek bedrijven. Deze uitspraak toont niet zozeer aan dat rechters zich bemoeien met politiek, maar eerder dat Henk Vermeer zich niet senang meer voelt als een rechter anders uitspreekt dan…
— Ruud Hendriks (@RuudBodem) April 9, 2024
17 rechters in EU interpreteren allen het klimaatverdrag verkeerd, weet Henk Vermeer, “en als wij zeggen dat wetten niet meer van deze tijd zijn, dan is dat superrechtsstatelijk.”@marjanminnesma maakt héél voorzichtig aanstalten tot uitleg en meteen bam: “dat is uw mening” #op1
— roos vonk (@roosvonk) April 9, 2024
En die enorme stelligheid! Hij lijkt er echt van overtuigd dat hij het allemaal weet en al die deskundigen die er al jaren mee bezig zijn niet.
— roos vonk (@roosvonk) April 9, 2024
Op 4 juni krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Het zal mij niet verbazen dat overheden en kllimaatactivisten deze uitspraak gaan misbruiken om hun onzalige agenda door te drukken die niemand wilt en mogelijk strijdig is met andere (mensen)rechten. In de naam van democratie, mensenrechten, diversiteit en gelijkheid, of een ander hoger doel, hebben overheden veel misdaden en wreedheden begaan, wat ze nog steeds doen.