3 min
De Europese Unie heeft de Natuurherstelwet aangenomen. Mondiaal mag dat als baanbrekend worden gezien. De EU is het eerste continent dat het herstel van de natuurlijke habitats in wetgeving vastlegt. De implementatie zal niet zonder zorgen verlopen. EC-voorzitter Von der Leyen kondigde daarom in september al een strategische dialoog over landbouw en natuur aan.
Onderhandelaars namens de lidstaten en het Europees Parlement hebben op 9 november een akkoord bereikt over de Natuurherstelwet, die gericht is op het tegengaan van biodiversiteitsverlies. Deze wet, die eerder het onderwerp was van verhitte politieke discussie, is in een aanzienlijk afgezwakte vorm aangenomen. Volgens de wet moeten EU-landen maatregelen nemen om tegen 2030 20% van hun land- en zeegebieden te herstellen en in 2050 alle natuurlijke gebieden waar herstel nodig is.
De wetgeving is het resultaat van intensieve onderhandelingen en markeert een keerpunt in het Europese milieubeleid en tegelijk een twijfel om daar met vaste hand toe over te gaan. Door ervaringen met de resultaten van een al te stringente definiëring van natuurwetgeving in met name Nederland - onze al bijna 5 jaar durende juridische stikstofcrisis met inmiddels bijna soapachtige trekken - is de oorspronkelijke tekst van de wet flink afgezwakt.
Uniek
De door de EU aangenomen Natuurherstelwet is in zijn ambitie en reikwijdte uniek. De wet heeft als doel de achteruitgang van biodiversiteit een halt toe te roepen en de natuurlijke ecosystemen in de EU-lidstaten te herstellen. Dat is niet alleen een groene ambitie maar ook een economische en sociale. De wet stelt dat gezonde ecosystemen essentieel zijn voor de welvaart van de mens en de duurzaamheid van onze economieën.
De EU-lidstaten worden aangemoedigd om specifieke acties te ondernemen om hun natuurlijke gebieden te herstellen. Dit omvat maatregelen zoals het herstellen van beschadigde ecosystemen, het vergroten van de biodiversiteit, en het beschermen van bedreigde soorten. Dat alles moet min of meer meetbaar gebeuren.
De wet is ook bedoeld om klimaatverandering te beheersen. Door de nadruk te leggen op het herstel van bossen, wetlands en andere cruciale habitats, wil de wet bijdragen aan de opslag van koolstof en de realisatie van de klimaatdoelstellingen van de EU. De politiek van de EU geeft een duidelijk signaal af: klimaatverandering en het behoud van natuur zijn geen afzonderlijke uitdagingen maar onderling verbonden kwesties die integraal moeten worden aangepakt.
De herstelinspanningen vereisen bovendien aanzienlijke investeringen. De EU zal dus manieren moeten vinden om deze inspanningen te financieren, zowel via directe financiering als door het stimuleren van particuliere investeringen in natuurbehoud.
Duidelijke keuze en conflictbeheersing
Hoe afgezwakt ook, de Natuurherstelwet markeert een keuze van de EU ten aanzien van het belang van natuurbehoud. Terwijl de implementatie van de wet de nodige uitdagingen zal hebben, maakt de huidige EU duidelijk dat ze een voortrekkersrol wil spelen om natuur en biodiversiteit te beschermen en herstellen. In juni van 2024 kiest de Unie voor een nieuw Europees Parlement en een nieuwe Commissie via het Parlement. De nieuwe Commissarissen zullen met de uitvoering belast worden. EC-voorzitter Ursula von der Leyen realiseert zich hoe gevoelig de wet ligt en heeft in haar State of the Union van 13 september een strategische dialoog aangekondigd om politieke polarisatie en conflicten te voorkomen zoals die voelbaar werden tijdens de nadagen van Frans Timmermans als Eurocommissaris. Die dialoog moet nog voor de verkiezingen zijn afgerond.
Dit artikel afdrukken
De wetgeving is het resultaat van intensieve onderhandelingen en markeert een keerpunt in het Europese milieubeleid en tegelijk een twijfel om daar met vaste hand toe over te gaan. Door ervaringen met de resultaten van een al te stringente definiëring van natuurwetgeving in met name Nederland - onze al bijna 5 jaar durende juridische stikstofcrisis met inmiddels bijna soapachtige trekken - is de oorspronkelijke tekst van de wet flink afgezwakt.
Landen zijn niet meer verplicht om de verslechtering van natuur te voorkomen, maar moeten zich hiervoor inzettenSpanje, dat momenteel het roulerende voorzitterschap van de EU heeft, speelde een sleutelrol in de onderhandelingen. Het oorspronkelijke voorstel van Eurocommissaris Frans Timmermans is aangepast. Landen zijn niet meer verplicht om de verslechtering van natuur te voorkomen, maar moeten zich hiervoor inzetten. Na zorgen over de kosten van de invoering van de wet, stemde de EU ermee in om extra financiering te overwegen indien nodig.
Uniek
De door de EU aangenomen Natuurherstelwet is in zijn ambitie en reikwijdte uniek. De wet heeft als doel de achteruitgang van biodiversiteit een halt toe te roepen en de natuurlijke ecosystemen in de EU-lidstaten te herstellen. Dat is niet alleen een groene ambitie maar ook een economische en sociale. De wet stelt dat gezonde ecosystemen essentieel zijn voor de welvaart van de mens en de duurzaamheid van onze economieën.
De EU-lidstaten worden aangemoedigd om specifieke acties te ondernemen om hun natuurlijke gebieden te herstellen. Dit omvat maatregelen zoals het herstellen van beschadigde ecosystemen, het vergroten van de biodiversiteit, en het beschermen van bedreigde soorten. Dat alles moet min of meer meetbaar gebeuren.
Voorbeelden van wettelijk verplichte maatregelen
De Natuurherstelwet stelt maatregelen en doelstellingen vast voor specifieke ecosystemen, waaronder bossen, landbouwgrond, stedelijke ecosystemen, zoetwater- en mariene ecosystemen, evenals voor het verbeteren van de diversiteit van bestuivers.
Voor bossen zullen EU-landen maatregelen moeten nemen om de biodiversiteit te vergroten en positieve trends te versterken, met name wat betreft vogelpopulaties en de hoeveelheid dood hout.
In stedelijke gebieden moeten EU-landen ervoor zorgen dat er tegen 2030 geen netto verlies is van groene ruimten en vegetatie, tenzij er al 45% groene ruimten aanwezig zijn.
Het akkoord verplicht ook EU-landen om door mensen gemaakte obstakels te identificeren en te verwijderen om tegen 2030 ten minste 25.000 km vrije stromende waterwegen te realiseren.
Maatregelen met betrekking tot agrarische ecosystemen waren het meest controversieel. Ze stuitten op verzet van de Europese Volkspartij (EVP, de politieke famlie waartoe het CDA behoort, maar die in het Europese Parlement wel dominant is). Door druk van de EVP is de verplichting om 10% van de landbouwgrond weer tot natuur te maken geschrapt. Toegevoegd is een noodrem om de doelstellingen voor landbouwgrond op te schorten als ze de voedselzekerheid of -productie negatief beïnvloeden.
De Natuurherstelwet stelt maatregelen en doelstellingen vast voor specifieke ecosystemen, waaronder bossen, landbouwgrond, stedelijke ecosystemen, zoetwater- en mariene ecosystemen, evenals voor het verbeteren van de diversiteit van bestuivers.
Voor bossen zullen EU-landen maatregelen moeten nemen om de biodiversiteit te vergroten en positieve trends te versterken, met name wat betreft vogelpopulaties en de hoeveelheid dood hout.
In stedelijke gebieden moeten EU-landen ervoor zorgen dat er tegen 2030 geen netto verlies is van groene ruimten en vegetatie, tenzij er al 45% groene ruimten aanwezig zijn.
Het akkoord verplicht ook EU-landen om door mensen gemaakte obstakels te identificeren en te verwijderen om tegen 2030 ten minste 25.000 km vrije stromende waterwegen te realiseren.
Maatregelen met betrekking tot agrarische ecosystemen waren het meest controversieel. Ze stuitten op verzet van de Europese Volkspartij (EVP, de politieke famlie waartoe het CDA behoort, maar die in het Europese Parlement wel dominant is). Door druk van de EVP is de verplichting om 10% van de landbouwgrond weer tot natuur te maken geschrapt. Toegevoegd is een noodrem om de doelstellingen voor landbouwgrond op te schorten als ze de voedselzekerheid of -productie negatief beïnvloeden.
De wet is ook bedoeld om klimaatverandering te beheersen. Door de nadruk te leggen op het herstel van bossen, wetlands en andere cruciale habitats, wil de wet bijdragen aan de opslag van koolstof en de realisatie van de klimaatdoelstellingen van de EU. De politiek van de EU geeft een duidelijk signaal af: klimaatverandering en het behoud van natuur zijn geen afzonderlijke uitdagingen maar onderling verbonden kwesties die integraal moeten worden aangepakt.
Het is verrassend dat de EC voor een wet in plaats van een richtlijn heeft gekozen; het laatste zou logischer zijn geweest om recht te doen aan de grote diversiteit van contexten waarin lidstaten hun eigen recht binnen hun eigen context hadden kunnen vormgevenDe EU-lidstaten verschillen aanzienlijk in hun ecologische kenmerken en economische structuren. Dat betekent dat de toepassing van de wet in de verschillende landen variabel zal zijn. Om die reden is het verrassend dat de EC voor een wet in plaats van een richtlijn heeft gekozen; het laatste zou logischer zijn geweest om recht te doen aan de grote diversiteit van contexten waarin lidstaten hun eigen recht binnen hun eigen context hadden kunnen vormgeven. De wet vereist nu nauwe samenwerking en flexibiliteit om ervoor te zorgen dat de doelstellingen haalbaar en effectief zijn binnen de diverse contexten van de lidstaten. Nederland en Vlaanderen zijn bijvoorbeeld dichtbevolkte gebieden die eerder als grote cultuur-natuurparken met daarin steden dan als landen met natuurgebieden (zoals Frankrijk, Duitsland, Polen en Roemenië) kunnen worden getypeerd
De herstelinspanningen vereisen bovendien aanzienlijke investeringen. De EU zal dus manieren moeten vinden om deze inspanningen te financieren, zowel via directe financiering als door het stimuleren van particuliere investeringen in natuurbehoud.
Duidelijke keuze en conflictbeheersing
Hoe afgezwakt ook, de Natuurherstelwet markeert een keuze van de EU ten aanzien van het belang van natuurbehoud. Terwijl de implementatie van de wet de nodige uitdagingen zal hebben, maakt de huidige EU duidelijk dat ze een voortrekkersrol wil spelen om natuur en biodiversiteit te beschermen en herstellen. In juni van 2024 kiest de Unie voor een nieuw Europees Parlement en een nieuwe Commissie via het Parlement. De nieuwe Commissarissen zullen met de uitvoering belast worden. EC-voorzitter Ursula von der Leyen realiseert zich hoe gevoelig de wet ligt en heeft in haar State of the Union van 13 september een strategische dialoog aangekondigd om politieke polarisatie en conflicten te voorkomen zoals die voelbaar werden tijdens de nadagen van Frans Timmermans als Eurocommissaris. Die dialoog moet nog voor de verkiezingen zijn afgerond.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Was het maar waar dat de Nederlandse natuurwetgeving stringent werd toegepast in relatie tot de Europese verplichtingen. Dan zou het al een stuk leefbaarder zijn. Het grootste deel van de doelstellingen is op voorhand te kwalificeren als onhaalbaar en/of onuitvoerbaar. In natuurdoel analyses komen de doelen er logischer wijze slecht vanaf, en dat wordt nagepapagaait door de ecologische autoriteit.
Neem bijvoorbeeld de gebiedsdoelstellingen voor vogels. Tachtig procent daarvan betreft soorten die niet betrokken waren bij de selectie van gebieden en waarvoor per definitie geen gebiedsdoelstellingen kunnen worden geformuleerd. Bovendien hebben aantalsdoelstellingen van de populatie in de gebiedeen geen relatie tot de werkelijkheid want het zijn streefwaarden. In de trant van: wij willen dat er in de Nieuwkoopse Plassen een duurzame populatie van 20 paren Grote karekiet komt. Dat gaat daar in geen 20 jaar lukken – er komt er wel eens eentje langs. Dus de staat van instandhouding van de Grote karekiet zal al die tijd zeer slecht zijn.
Ik hou mijn hart vast over hoe deze EU-wet in Nederland zijn beslag gaat krijgen. Gezond verstand is nu al ver te zoeken.