Die stelling borrelt op naar aanleiding van het interview met de Duitse in Nederland werkzame jurist Omgevingsrecht Chris Backes in het blad Binnenland Bestuur.
Binnenlands Bestuur sprak met de aan de Universiteit van Utrecht werkzame jurist Backes over de Nederlandse stikstofcrisis. Het gesprek had plaats vanuit de vraag waarom in Nederland zo'n grote bestuurlijke crisis rond stikstof is ontstaan en in andere landen niet.
In Nederland kan niet meer worden gebouwd en zelfs meer kan worden geïnvesteerd in duurzame oplossingen. Volgens de rechter kan het Rijk zelfs al verleende vergunningen intrekken. Dat komt volgens Backes omdat ons land heeft gekozen voor een de facto zowel erg eenzijdige, als in vergelijking met andere Europese landen erg hoge stikstofnorm als criterium voor natuurbescherming en -behoud.
Opmerkelijke uitspraken van Backes in het gesprek met Binnenlands Bestuur betreffen de sterk uiteenlopende manieren van omgaan met stikstof in Duitsland, Wallonië, Vlaanderen en Nederland. In Italië - waar in de noordelijke Po-vlakte een hoge atmosferische stikstofconcentratie feitelijk is vastgesteld - is stikstofuitstoot geen officieel probleem. Niet omdat het geen ecologisch of gezondheidskundig probleem is, maar omdat niemand het als een probleem agendeert, aldus Backes. "Niemand gaat naar de rechter en zegt: dit kan niet", zegt hij. Zou dat wel gebeuren, dan zou het wel een probleem worden. Net zoals dat in Nederland is gebeurd door het thematiseren van het onderwerp.
Tussen 21 en 0,0001 mol
Backes zegt voorts dat na Wallonië en Italië, Duitsland en Denemarken wel aandacht hebben voor stikstofemissies maar dat de soep daar minder heet wordt gegeten dan in Nederland. Duitsland hanteert een drempelwaarde voor neerslag van stikstof die op 21 mol per hectare ligt. Minder vindt Duitsland geen probleem. In Nederland is de drempelwaarde 0,0001 mol, zegt met Backes een nadrukkelijk uitroepteken ('!').
Backes: "Het maakt een groot verschil of je projecten met een depositie van een tiende mol toetst of alleen projecten met een depositie van 21 mol. Je kunt je hierbij afvragen: hoe kan dit nou? En een tweede vraag die je kunt stellen, is: heeft die strenge Nederlandse benadering nou positieve gevolgen? Daarvan moet je zeggen: in de toekomst wellicht wel, maar tot nu toe weinig. Tot nog toe heeft men het niet voor elkaar gekregen om die depositie omlaag te krijgen."
Realisme
Tot slot van het interview zegt Backes dat de Nederlandse stikstofnorm zo streng is dat Nederland niet alleen vergunningen moet intrekken maar ook het land voor een heel belangrijk deel moet ontvolken in plaats van bijbouwen. "Daar zeg ik van: dat is niet realistisch", besluit het blad het gesprek op zijn gezag.
Wie denkt dat Backes boeren naar de mond praat, doet er goed aan een Eenvandaag uitzending uit 2019 nog eens terug te kijken. Daarin vertelt Backes hoe natuurbeleid volgens hem eerlijk en duidelijk kan worden gecommuniceerd. Ook is de Limburgse politicus Ger Koopmans (CDA, destijds Tweede Kamerlid, later gedeputeerde in zijn provincie) te horen; onder Rutte I kwam het de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) tot stand waarvoor hij samen met Diederik Samsom (voormalig leider en fractievoorzitter van de PvdA, thans prominent in het kabinet van Eurocommissaris Frans Timmermans) de aanzet gaf. In mei 2019 werde de PAS onderuit werd gehaald door NGO MOB van stikstofstrijder Johan Vollenbroek. MOB stelde het Nederlandse stikstofbeleid tot aan het Hof in Luxemburg aan de kaak. Koopmans blijkt in de uitzending een spijtoptant. Ook volgens hem was het beleid gericht op dingen mogelijk maken in plaats van het voeren van een natuurbeleid. Dat natuurbeleid hebben we nog steeds niet, al denkt inmiddels heel Nederland dat de strijd over het stikstofdossier gaat over voor of tegen de natuur zijn.
Dit artikel afdrukken
In Nederland kan niet meer worden gebouwd en zelfs meer kan worden geïnvesteerd in duurzame oplossingen. Volgens de rechter kan het Rijk zelfs al verleende vergunningen intrekken. Dat komt volgens Backes omdat ons land heeft gekozen voor een de facto zowel erg eenzijdige, als in vergelijking met andere Europese landen erg hoge stikstofnorm als criterium voor natuurbescherming en -behoud.
Opmerkelijke uitspraken van Backes in het gesprek met Binnenlands Bestuur betreffen de sterk uiteenlopende manieren van omgaan met stikstof in Duitsland, Wallonië, Vlaanderen en Nederland. In Italië - waar in de noordelijke Po-vlakte een hoge atmosferische stikstofconcentratie feitelijk is vastgesteld - is stikstofuitstoot geen officieel probleem. Niet omdat het geen ecologisch of gezondheidskundig probleem is, maar omdat niemand het als een probleem agendeert, aldus Backes. "Niemand gaat naar de rechter en zegt: dit kan niet", zegt hij. Zou dat wel gebeuren, dan zou het wel een probleem worden. Net zoals dat in Nederland is gebeurd door het thematiseren van het onderwerp.
Tussen 21 en 0,0001 mol
Backes zegt voorts dat na Wallonië en Italië, Duitsland en Denemarken wel aandacht hebben voor stikstofemissies maar dat de soep daar minder heet wordt gegeten dan in Nederland. Duitsland hanteert een drempelwaarde voor neerslag van stikstof die op 21 mol per hectare ligt. Minder vindt Duitsland geen probleem. In Nederland is de drempelwaarde 0,0001 mol, zegt met Backes een nadrukkelijk uitroepteken ('!').
Backes: "Het maakt een groot verschil of je projecten met een depositie van een tiende mol toetst of alleen projecten met een depositie van 21 mol. Je kunt je hierbij afvragen: hoe kan dit nou? En een tweede vraag die je kunt stellen, is: heeft die strenge Nederlandse benadering nou positieve gevolgen? Daarvan moet je zeggen: in de toekomst wellicht wel, maar tot nu toe weinig. Tot nog toe heeft men het niet voor elkaar gekregen om die depositie omlaag te krijgen."
Realisme
Tot slot van het interview zegt Backes dat de Nederlandse stikstofnorm zo streng is dat Nederland niet alleen vergunningen moet intrekken maar ook het land voor een heel belangrijk deel moet ontvolken in plaats van bijbouwen. "Daar zeg ik van: dat is niet realistisch", besluit het blad het gesprek op zijn gezag.
Wie denkt dat Backes boeren naar de mond praat, doet er goed aan een Eenvandaag uitzending uit 2019 nog eens terug te kijken. Daarin vertelt Backes hoe natuurbeleid volgens hem eerlijk en duidelijk kan worden gecommuniceerd. Ook is de Limburgse politicus Ger Koopmans (CDA, destijds Tweede Kamerlid, later gedeputeerde in zijn provincie) te horen; onder Rutte I kwam het de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) tot stand waarvoor hij samen met Diederik Samsom (voormalig leider en fractievoorzitter van de PvdA, thans prominent in het kabinet van Eurocommissaris Frans Timmermans) de aanzet gaf. In mei 2019 werde de PAS onderuit werd gehaald door NGO MOB van stikstofstrijder Johan Vollenbroek. MOB stelde het Nederlandse stikstofbeleid tot aan het Hof in Luxemburg aan de kaak. Koopmans blijkt in de uitzending een spijtoptant. Ook volgens hem was het beleid gericht op dingen mogelijk maken in plaats van het voeren van een natuurbeleid. Dat natuurbeleid hebben we nog steeds niet, al denkt inmiddels heel Nederland dat de strijd over het stikstofdossier gaat over voor of tegen de natuur zijn.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Niets nieuws is al langer bekend en op dit podium al meermaals verkondigd.
Na bijna 4 jaar zijn we er nog niet achter.
Soms helpt het Nico om weer even terug te gaan naar de basis. Vooral na bijna 4 jaar. En ik vind de samenvatting van het interview met Backus nogal mager. Want hij zegt daarnaast 2 essentiële dingen:het buitenland gaat te simpel met de wet om, ze missen een NGO die aan de bel trekt en de oorzaak van die extreem lage drempelwaarde in Nederland moet je eerst aanpakken voordat je naar een hogere drempelwaarde kunt. Dus ik kan niet eens 'denken' dat Backus boeren naar de mond praat als ik het interview lees terwijl de samenvatting dat wel doet vermoeden.
Jos, ik heb zeker een beperkte weergave van het gesprek gegeven.
Ik kan iedereen aanbevelen het complete stuk te lezen (klik op het linkje in de intro).
En let daarin met name op deze passage: het instellen van een drempelwaarde is altijd stap twee. Stap één is dat je die deposities omlaag moet brengen. Je moet twee dingen doen: het ene is de beoordeling van nieuwe activiteiten, het andere is de bestaande stikstofbelasting omlaag brengen. Als dat laatste lukt, kun je een echte drempelwaarde instellen. Die mini-uitstoot doet er niet toe als je echt een neerwaartse lijn hebt in die deposities. Het tragische is dat dat lang duurt. Dat is ook niet makkelijk, omdat je veel gegevens niet hebt.
Je hebt ecologische gegevens niet; je weet vaak niet hoe de natuur in bepaalde gebieden zich ontwikkelt. Je weet soms niet hoeveel vee een veehouder nou echt op stal heeft, en hoeveel hij uitstoot. Je weet soms niet of natuurmaatregelen anders dan de stikstofreductie zouden helpen of niet, zoals de grondwaterstand verhogen of verlagen. Tegelijkertijd weet je wel dat enkele maatregelen no regret-maatregelen zijn: op de lange termijn moeten de emissies van de landbouw overal behoorlijk omlaag. Als het niet voor stikstof is, dan wel voor de broeikasgassen: CO2, lachgas en methaan.
Mijns inziens zijn er instrumenten om op de lange termijn een perspectief op de landbouw te geven en te zeggen: “Ieder boerenbedrijf moet de komende vijftien jaar zo en zo veel in emissies omlaag. Het maakt mij niet uit hoe je dat doet. Of dat lukt, ga ik niet berekenen maar meten. Als je de doelen niet haalt, trek ik de vergunning in en haal ik de dieren op.”
Als je de doelen niet haalt, trek ik de vergunning in en haal ik de dieren op.
De eerste intrekkingsmogelijkheid die de overheid heeft, is dat je een vergunning niet alleen kan maar zelfs in moét trekken als dat nodig is om de achteruitgang in de natuurkwaliteit te stoppen. Maar goed, dan moet je wel weten of de natuurkwaliteit van een gebied echt achteruit gaat, en niet alleen of de stikstofdepositie te hoog is. Daarnaast moet de overheid een totaalplan hebben: hoe breng ik de depositie in dit bepaalde gebied terug, en heb ik die boerderij daarvoor nodig? Die plannen worden nu gemaakt door de provincies en moeten in de zomer klaar zijn. Ik ben erg benieuwd of die plannen de feitelijke grondslag voor dergelijke besluiten geven.
Daar staat een heel duidelijke en simpele oplossingsrichting voor het natuurbeleid dat we in Nederland hebben verengt tot een stikstofwaarde en waar we totaal in verstrikt zijn geraakt. En dat was een keuze.
NB ik werd vanmorgen gebeld door een lezer die me wees het feit dat 0,0001 mol en een tiende mol (waarden die Backes noemt) verre van hetzelfde zijn. Dat klopt, maar het zijn diens woorden. Ik vermoed niet dat hij er hetzelfde mee wilde zeggen, maar wel dat het nogal uitmaakt of je in tientallen mollen rekent (zoals Dtsl) of in tienden (en daar zitten wij nog een factor duizend onder).
De kern van het probleem wordt door Backes wel benoemd, namelijk het verlagen van de stikstofuitstoot. In Nederland vertrouwen we op techniek en tegelijk mag die techniek gebruikt worden om meer dieren te houden (salderen) op de vergunde locatie. Die meer dieren produceren ook meer mest en die mag dan weer op het land worden uitgereden. Natuurlijk kwam iets later dan weer regelgeving op mestoverschotten (mestverwerking). Daarna bleek daar vrij veel mee gefraudeerd te worden (in Vlaanderen nog meer), dus eigenlijk moet dat weer aangescherpt worden. Het is niet zo gek dat we de laatste 10 jaar geen reductie meer zien van de uitstoot, terwijl die vrij simpel na te gaan is. Wat gevoerd wordt aan eiwit (stikstof) aan dieren en niet via product (melk, vlees, eieren) wordt geconsumeerd, moet ergens in het milieu terechtkomen.
Na Nederland is in Vlaanderen maar ook Bretagne en de Po-regio de stikstofconcentratie (overschot) per hectare het hoogst.
Verlagen van de druk per hectare landbouwgrond en kijken naar de werkelijke staat van de natuur terwijl je dat doet, dat hoeft toch niet vreselijk ingewikkeld te zijn?
Dat is dus ook wat Backus stelt Wiebren. Wij hebben stikstof tot knuppel gemaakt omdat ons ontwikkel perspectief( lees vergunningen) enkel op stikstof is gebaseerd en niet op de algehele instandhouding. Wat we nu aan het doen zijn, en al 30 jaar doen, is stikstof vrij maken om vergunningen af te kunnen geven (en repareren van PAS melders en intermimmers).