Dat blijkt uit de woorden van Rob van Lint, inspecteur-generaal van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). Zijn organisatie publiceerde een drietal rapportages over de naleving van dierenwelzijn en voedselkwaliteitseisen in de Nederlandse slachtkuikensector. De autoriteit stelde vast dat 70% van de vleeskuikenbedrijven een aantal dierenwelzijnsnormen niet respecteert. Verentesten laten zien dat 17% van de kip met niet toegelaten antibiotica is behandeld. Het ziekterisico van een vers stukje kippenvlees is tweemaal zo hoog als dat van varkensvlees.
De NVWA constateerde bij steekproeven dat vleeskuikenbedrijven zich in 70% van de gevallen schuldig maken aan een tekort aan licht voor de dieren, onvoldoende droog en rul strooisel, overbezetting in de stallen en het niet melden van controleplichtige getallen voor voetzoollaesies. Laesies zijn zweren aan de poten van vleeskuikens; ze worden veroorzaakt door onder meer slecht strooisel.
De niet-naleving van 70% van welzijnsaspecten is het hoogste getal uit de drie rapporten over de kwaliteit van de naleving in de Nederlandse slachtkuikenketen die de NVWA gisteravond op haar website publiceerde. Daarnaast passeren nog vele analyses de revue. Bij de controles van 41 vleeskuikenbedrijven in de periode van 2014 tot 2016 bleek 12% van deze bedrijven de zorgvuldigheidsregels voor antibioticagebruik niet na te leven. Bij 34 van de 199 (17%) onderzochte Nederlandse vleeskuikenbedrijven zijn door middel van een test op de veren van de geslachte kippen residuen van ongeregistreerde antibiotica aangetroffen. Het eten van Nederlandse kip veroorzaakt jaarlijks 57.000 zieken en 17 doden. Ook zou kip verantwoordelijk zijn voor 1.022 Daly’s (disability-adjusted life years), levensjaren gecorrigeerd voor beperkingen, een maat voor de totale last die ontstaat door - in dit geval door kipconsumptie veroorzaakte - ziektes. Campylobacter afkomstig van kip veroorzaakt 22.500 ziektegevallen en 879 ziekenhuisopnames. 28% van de totale campylobacter-infecties hebben kipconsumptie als bron. Verentesten laten zien dat 17% van de kip met ongeregisteerde - en dus voor toepassing op slachtkuikens verboden - antibiotica is behandeld. Het aantal menselijke ziektegevallen per kilogram gegeten kip blijkt tweemaal zo hoog als per kilo varken. Wie echter het vlees goed doorbakt - zoals het Voedingscentrum adviseert - loopt volgens inspecteur-generaal Rob van Lint van de NVWA geen risico.
Waarom moedwillige en georganiseerde overtreding?
In het door minister Schouten van Landbouw overgenomen advies pleit de NVWA voor verbeterde private zelfhandhaving. Daarmee kan de NVWA op ieder willekeurig tijdstip nagaan hoe het in de processen van de slachtkuikensector is gesteld met de naleving van welzijn en productkwaliteit. Die dreiging zorgt voor moraliteit. De NVWA hoeft dan alleen de voor gerommel of fraude meest gevoelige bedrijven intensief te controleren om ook daar de moraal te verbeteren.
In een persoonlijke ontmoeting heeft Schouten vertegenwoordigers uit de sector eerder deze week voor de keuze gesteld: maak betere private controle- en handhavingssystemen, of ik neem de regie . In een Kamerbrief herhaalde ze dat gisteravond nog eens beleefd in het openbaar. De NVWA zegt in zorgvuldig gekozen woorden dat ze overtredingen als gevolg van systeemfouten niet langer op de huidige grondslag kan en wil handhaven omdat het systeem te rot is om voldoende te veranderen. Van Lint: “Ondanks de stappen die de pluimveevleessector de afgelopen jaren al heeft gezet, laat deze ketenanalyse zien dat de beheersing van de risico’s voor dierenwelzijn en voedselveiligheid in een deel van de bedrijven nog te veel onder druk staat. Naleving van wet- en regelgeving bij ondernemers in meerdere ketenschakels schiet te kort of regels worden moedwillig overtreden. Dit wordt ook in de hand gewerkt door de opzet van het productiesysteem en de manier waarop ketenpartners zich tot elkaar verhouden. Als je alles onder elkaar zet, geeft dat een zorgelijk beeld. De geconstateerde problemen zijn niet op te lossen met alleen maar meer toezicht door de NVWA. Om de problemen in de keten echt aan te pakken is een stevige, integrale aanpak nodig van ketenpartijen, beleidsmakers en de NVWA.”
Twee vragen stellen zich: waarom overtreden partijen moedwillig en georganiseerd - zoals de NVWA constateert - de regels en welke doen dat niet of veel minder? Zowel de NVWA als de minister hebben afgelopen met de betrokken partijen uit de keten gesproken. De constateringen zijn niet weerlegd.
NB: alle hierboven genoemde percentages zijn gebaseerd op steekproeven die in drie door de NVWA gisteravond openbaar gemaakte rapporten zijn terug te vinden.
Update, 19:00 uur: belangenorganisatie Nepluvi van de slachtkuikensector protesteert tegen het beeld dat de NVWA schetst. Ik sprak vanmiddag met Peter Vesseur, secretaris van Nepluvi.
Dit artikel afdrukken
De niet-naleving van 70% van welzijnsaspecten is het hoogste getal uit de drie rapporten over de kwaliteit van de naleving in de Nederlandse slachtkuikenketen die de NVWA gisteravond op haar website publiceerde. Daarnaast passeren nog vele analyses de revue. Bij de controles van 41 vleeskuikenbedrijven in de periode van 2014 tot 2016 bleek 12% van deze bedrijven de zorgvuldigheidsregels voor antibioticagebruik niet na te leven. Bij 34 van de 199 (17%) onderzochte Nederlandse vleeskuikenbedrijven zijn door middel van een test op de veren van de geslachte kippen residuen van ongeregistreerde antibiotica aangetroffen. Het eten van Nederlandse kip veroorzaakt jaarlijks 57.000 zieken en 17 doden. Ook zou kip verantwoordelijk zijn voor 1.022 Daly’s (disability-adjusted life years), levensjaren gecorrigeerd voor beperkingen, een maat voor de totale last die ontstaat door - in dit geval door kipconsumptie veroorzaakte - ziektes. Campylobacter afkomstig van kip veroorzaakt 22.500 ziektegevallen en 879 ziekenhuisopnames. 28% van de totale campylobacter-infecties hebben kipconsumptie als bron. Verentesten laten zien dat 17% van de kip met ongeregisteerde - en dus voor toepassing op slachtkuikens verboden - antibiotica is behandeld. Het aantal menselijke ziektegevallen per kilogram gegeten kip blijkt tweemaal zo hoog als per kilo varken. Wie echter het vlees goed doorbakt - zoals het Voedingscentrum adviseert - loopt volgens inspecteur-generaal Rob van Lint van de NVWA geen risico.
Schouten heeft de sector eerder deze week voor de keuze gesteld: maak betere private controle- en handhavingssystemen, of ik neem de regie. De NVWA zegt in zorgvuldig gekozen woorden dat ze overtredingen als gevolg van systeemfouten niet langer kan en wil handhaven omdat het systeem te rot isIn gesprek met Boerderij geeft inspecteur-generaal Rob van Lint aan dat IKB kip, het kwaliteitssysteem van de kipsector faalt en dat hij de situatie zorgelijk vindt. Opvallend is de verbetering van dierenwelzijn bij het vangen van de dieren. Bij intensivering van de controle door de NVWA in juni 2017 op 18 slachthuizen bleek de naleving 45% tot 92% te stijgen. Daaruit mag de conclusie getrokken dat het interne kwaliteitssysteem niet erg nauw met de eigen normen omgaat.
Waarom moedwillige en georganiseerde overtreding?
In het door minister Schouten van Landbouw overgenomen advies pleit de NVWA voor verbeterde private zelfhandhaving. Daarmee kan de NVWA op ieder willekeurig tijdstip nagaan hoe het in de processen van de slachtkuikensector is gesteld met de naleving van welzijn en productkwaliteit. Die dreiging zorgt voor moraliteit. De NVWA hoeft dan alleen de voor gerommel of fraude meest gevoelige bedrijven intensief te controleren om ook daar de moraal te verbeteren.
In een persoonlijke ontmoeting heeft Schouten vertegenwoordigers uit de sector eerder deze week voor de keuze gesteld: maak betere private controle- en handhavingssystemen, of ik neem de regie . In een Kamerbrief herhaalde ze dat gisteravond nog eens beleefd in het openbaar. De NVWA zegt in zorgvuldig gekozen woorden dat ze overtredingen als gevolg van systeemfouten niet langer op de huidige grondslag kan en wil handhaven omdat het systeem te rot is om voldoende te veranderen. Van Lint: “Ondanks de stappen die de pluimveevleessector de afgelopen jaren al heeft gezet, laat deze ketenanalyse zien dat de beheersing van de risico’s voor dierenwelzijn en voedselveiligheid in een deel van de bedrijven nog te veel onder druk staat. Naleving van wet- en regelgeving bij ondernemers in meerdere ketenschakels schiet te kort of regels worden moedwillig overtreden. Dit wordt ook in de hand gewerkt door de opzet van het productiesysteem en de manier waarop ketenpartners zich tot elkaar verhouden. Als je alles onder elkaar zet, geeft dat een zorgelijk beeld. De geconstateerde problemen zijn niet op te lossen met alleen maar meer toezicht door de NVWA. Om de problemen in de keten echt aan te pakken is een stevige, integrale aanpak nodig van ketenpartijen, beleidsmakers en de NVWA.”
Twee vragen stellen zich: waarom overtreden partijen moedwillig en georganiseerd - zoals de NVWA constateert - de regels en welke doen dat niet of veel minder? Zowel de NVWA als de minister hebben afgelopen met de betrokken partijen uit de keten gesproken. De constateringen zijn niet weerlegd.
NB: alle hierboven genoemde percentages zijn gebaseerd op steekproeven die in drie door de NVWA gisteravond openbaar gemaakte rapporten zijn terug te vinden.
Update, 19:00 uur: belangenorganisatie Nepluvi van de slachtkuikensector protesteert tegen het beeld dat de NVWA schetst. Ik sprak vanmiddag met Peter Vesseur, secretaris van Nepluvi.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Over een verrot systeem gesproken:
17% van de kip met verboden antibiotica behandeld, naar nu pas blijkt uit verentests:
Hoeveel meer lijken zullen er nog uit de kast van de vee-industrie vallen als de NVWA beter kijkt?
Bij 70% dierwelzijnsproblemen. Niet eens mélden van voetzoollaesies.
Hoe was het ook weer? Kip, het meest mishandelde stukje vlees!
Hierboven nog niet eens vermeld:
in een zelfs toenemend percentage, meer dan een KWART! incorrecte bedwelming in slachterijen.
Illegale antibiotica.
Elk jaar zo'n 17 doden. 57.000 zieken en meer dan 1.000 DALY's door Hollandse kip.
Maar gelukkig!
No worry: de Foodlog-hoofdredacteur kopt dat we die kip rustig kunnen blijven eten.
De Consumentenbond schrijft het volgende over de conclusies van de NVWA:
Misstanden in de pluimveevleesketen zijn schering en inslag, blijkt uit een risicoanalyse van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). Dit brengt grote risico’s met zich mee voor de voedselveiligheid en het dierenwelzijn. De Consumentenbond roept de sector, de supermarkten en de politiek op hun verantwoording te nemen om de geconstateerde misstanden definitief uit te bannen.
Bart Combée, directeur Consumentenbond: ‘Fraude met bedorven vlees of stiekem toegevoegd water, met registratie van salmonella en met antibiotica én het stelselmatig overtreden van dierenwelzijnsregels. Dit rapport geeft voor de zoveelste keer een schokkende inkijk in de misstanden in de pluimveesector. De NVWA kan dit niet alleen oplossen. Het belangrijkste is dat de sector zelf aan de bak gaat. Daarnaast moeten supermarkten meer verantwoording nemen, want die leggen het vlees in de schappen. En een sterke politieke wil om orde op zaken te stellen, is ook onontbeerlijk om de deels verziekte sector te saneren.’
De NVWA constateert dat gericht toezicht helpt om het nalevingsniveau bij bedrijven te verbeteren, bijvoorbeeld bij de hygiëne tijdens het slachtproces. Maar doordat er maar beperkte capaciteit is, kan de NVWA niet alles continu controleren. Zodra De NVWA een nieuw speerpunt kiest, verslapt de sector in de naleving op andere punten.
Benodigde maatregelen
De Consumentenbond is het eens met de aanbevelingen van de NVWA, die de bal bij de sector legt. Maar goed toezicht is ook onontbeerlijk. De politiek moet staan voor stevig en onafhankelijk toezicht, gebaseerd op drie principes: voldoende pakkans, afschrikwekkende boetes en transparantie.
Voldoende middelen voor de NVWA voor onaangekondigde inspecties, zodat de pakkans van frauderende bedrijven omhooggaat.
Inzet van hogere boetes en meer lik-op-stuk beleid. De NVWA mag sinds enkele jaren fors hogere boetes uitdelen, maar dit gebeurt nog nauwelijks.
Meer transparantie, zodat bedrijven meer verantwoordelijkheid nemen. Te denken valt aan openbaarmaking van campylobacter besmettingen per supermarktketen, van hygiëne inspecties bij slachterijen, van inspectieresultaten van antibioticagebruik en van overtredingen van dierenwelzijnsregels. Om echt effectief te zijn, moet de politiek bovendien het voornemen van het vorige kabinet om de huidige kleurcodering bij openbaar gemaakte inspectiegegevens af te schaffen, terugdraaien.
De NVWA doet naar mijn bescheiden mening iets dat niet aan de aandacht mag ontglippen. De Autoriteit zegt nagenoeg hardop (maar in keurige woorden en binnen zijn competentie): handhaving heeft geen zin als het systeem rot is.
Met andere woorden: zullen we de oorzaken van de rotheid eens analyseren? De rest is immers niet zo ingewikkeld.
17 doden, meer dan 50.000 zieken, meer dan 1.000 DALY's: voorwaar, geen kattenpis.
De oplossing voor dit verziekte systeem lijkt me vrij simpel:
Naming & Shaming.
Waarom WEL smerige horecabedrijven bij naam noemen, en
NIET de namen van kippenboeren die bijvoorbeeld niet eens voetzoollaesies melden,
- zelfs illegale antibiotica gebruiken: 17%!
NIET de namen van 25% ! slachterijen die kippen onvoldoende bedwelmen
NIET de namen van de eindverantwoordelijke supermarkten die dergelijke
mishandelde kip, of onveilige Campylobacter- en Colistinekip in hun schappen leggen?
Een normaal weldenkend mens wil toch niets met dergelijke kipproducten te maken hebben?
Hoe ánders kan een consument een bewuste keuze maken, zonder dergelijke NVWA-transparantie?
Waarom wél slagers en supers met onveilige VEVIBA-ossenstaarten publiceren, NVWA?
Onveilige kip is toch ook een VOLKSGEZONDHEIDS-kwestie,
met ELK! jaar zo'n 17 doden en > 50.000 zieken, NVWA, RIVM, MinVWS, Carola?
Daar was zelfs zo'n Salmonellazalm van Foppen met 4 doden nog peanuts bij.
Nadien publiceerde Foppen alle NVWA-onderzoeksresultaten op zijn site
(merkwaardigerwijs lijkt Foppen daar nu mee gestopt te zijn).
En hoe zit het dan met sancties - voor zover die al uitgedeeld worden en het niet
bij waarschuwingen blijft:
worden die gepubliceerd, en hoe is de relatie pakkans/boete versus overtredings"winst"?
Onvoldoende bestrafte overtredingen resulteren toch ook in scheve en oneerlijke concurrentieverhoudingen ten opzichte van de producenten die wél netjes werken?
Het kan bijvoorbeeld toch ook niet zo blijven dat boeren die kippen laten vangen
zonder de poten of vleugels te breken gestraft worden met hogere kosten
die niet vergoed worden? Over "equal playing field" gesproken...
Dat pappen en nathouden, traineren middels "zorgvuldige veehouderij" en
gratuite niet verplichtende convenanten heeft na decennia vleesschandalen
nu toch wel een keer afdoende aangetoond niet effectief te zijn.
Het verrotte systeem wint.
Je schrikt je rot als je het "Fraudebeeld Pluimveeketen" leest:
de wetgeving blijkt (ook internationaal) een gatenkaas, die - net als bij de mestfraude -
welhaast uitnodigt tot frauderen, de handhaving is o.m. door kerstbomen aan BV's uiterst moeizaam, de geringe strafbaarstelling ("overtredingen") bemoeilijkt ook nog eens de opsporing zelf.
Er worden nog steeds preventief (ook illegale) antibiotica gebruikt, en er blijkt niet eens altijd gevaccineerd te worden tegen zoönosen als Newcastle disease.
De met beperkte capaciteit opgespoorde fraude kan niet meer zijn dan het topje van een ijsberg:
Bij dit alles worden dan zelfs ook nog de nodige NVWA- "blinde vlekken" gesignaleerd:
• Pluimvee anders dan vleeskuikens en legkippen, zoals kalkoenen, eenden,fazanten en duiven
(zie ook het gerotzooi met "Veluwse" "scharrel"kwarteleieren bij Rambam)
• macht-en afhankelijkheidsposities in de pluimveeketen: de rol en invloed van slachterijen,
voerleveranciers en broederijen
• (op)fok en vermeerderingsbedrijven
• de handel in diervoederadditieven
• de relatie tussen Belgische en Duitse IKB-erkende dierenartsen en de relatie tussen Belgische en Duitse broederijen en Nederlandse dierenartsen, broederijen en vleeskuikenhouders
• nepantibiotica
• de omvang en werkwijze van internetapotheken en de mate waarin zij illegale diergeneesmiddelen aanbieden
(In dit verband vermeldenswaard, dat Kluytmans recent tot 25% kip met MCR-1 Colistineresistente bacteriën aantrof in NL-supers, terwijl het officiële Colistinegebruik in de NL-pluimveehouderij tot bijna nul gereduceerd zou zijn: allemaal kippen uit het buitenland, of NL internet-Colistine?)
"Daarnaast is het opvallend dat er nog weinig inzicht is op belangrijke faciliteerders binnen de verschillende fraudevormen.
Voor een effectieve aanpak van fraude is het essentieel om inzicht te hebben in de activiteiten van faciliteerders zoals dierenartsen, handelaren in grondstoffen van antibiotica of bestrijdingsmiddelen, laboratoria, koel- en vrieshuizen, mestintermediairs, financiële dienstverleners en adviseurs."
Waar hebben we dat ook alweer eerder bij gehoord?
Kippenboeren blijken vaak totaal afhankelijk van broederijen, veevoerleveranciers en slachterijen.
Uit de handel genomen partijen zijn eenvoudig weer in circulatie te brengen,
goede tracering en recall zijn o.m. door omkatmogelijkheden zo goed als onmogelijk,
waardoor ook extra risico's voor de volksgezondheid.
Hierdoor ontstaat de absurd paradoxale situatie dat handig "om de regels heen" te manouvreren
(door bijvoorbeeld veel BV's op te richten om veel douaneheffingvrije importkip te scoren) en knoeien beloond worden, en integer gedrag "bestraft" door hogere kosten:
de bekende ratrace to the bottom, met alle risico's voor de volksgezondheid en dierwelzijn van dien.
Het wordt opnieuw een Hercules-opgave voor Schouten, de NVWA, V&J en VWS om samen met de sector na de mest- en de kalverfraude deze zoveelste Augiasstal in de NL beestenhouderij te kuisen.
Maar vlak ook de rol niet uit die supers zouden kunnen spelen:
zij blijven eindverantwoordelijk voor de kip die ze in hun schappen leggen.