Kort 16 feb in de Media

Consumenten zouden hun aankoopgedrag moeten veranderen om tot een duurzamere wereld te komen. Zulke gedragsveranderingen zijn echter nogal een uitdaging, zeggen gedragswetenschappers. Er is eerst een houdingsverandering voor nodig. Die moet op zijn beurt eerst gevoed worden door begrip: mensen komen pas in een andere houding en pas daarna tot ander gedrag als ze eerst gaan begrijpen wat de consequenties zijn van hun consumptiepatroon.

Daarom draait de maatschappijkritische econoom Raj Patel het om. Niet consumenten zijn schuldig aan consumentisme, maar bedrijven die reclame maken. Teveel en verkeerd eten moet je aanpakken vanuit het aanbod. Verbied bedrijven daarom domweg om reclame te maken, om te beginnen met reclame voor jonge kinderen. Dat zal, volgens Patel, leiden tot een wereld die zijn eigen keuzen maakt, daardoor gezonder gaat eten en die zijn toegang tot voedsel beter verdeelt zodat ook de kleine miljard mensen die te weinig te eten hebben voldoende krijgen.

“We worden overspoeld met informatie over eten”, meent Patel. “Overal zijn verlokkingen, op uithangborden van McDonald's, in advertenties op televisie, billboards, etalages. Stop daarmee! Brazilië overweegt nu een verbod op voedingsreclames voor kinderen. Het stuit op enorme weerstand van de industrie, maar ik ben ervoor. Dat het werkt, zagen we toen reclame op rookwaar werd verboden. Als je ophoudt de consumptie te beïnvloeden, kunnen we weer zelfstandige keuzen maken.”
Dat zegt Patel volgens Vilt. Hij deed zijn uitspraken in de kantlijn van conferentie Climate Justice & Agrarian Justice: Linkages and Challenges, die begin deze maand werd georganiseerd door het International Institute of Social Studies (ISS) in Den Haag.

Fionna Bottema uit het Drentse Yde zette 6 kwarteleitjes uit een doosje van Albert Heijn in een broedstoof. Het experiment leverde 6 kwartelkuikens op.

Bottema kocht begin februari 24 kwarteleitjes bij de Albert Heijn in Paterswolde. Niet om ze op te eten, maar om een experiment te doen met haar nieuwe broedmachine. Ze dompelde ze in warm water om te zien of ze eventueel bevrucht zouden zijn. Zes leken - 25% - bevrucht en gingen daarom in de broedmachine.

"Overal op het internet wordt altijd gezegd dat supermarkteieren altijd onbevrucht zijn of door verkeerde opslag niet zullen uitkomen. Nou dat zullen we wel eens zien", zegt ze op RTV Noord, dat inmiddels ook een filmpje van de kuikens vertoont. Vandaag verschenen de eerste foto's van de met succes uitgebroede 'supermarktkuikens' op Facebook.

Volgens Albert Heijn is een 'ontsnapt haantje' de vader van de supermarktkuikens. "Bij de eierproducent worden de hennetjes altijd gescheiden van de haantjes. Maar blijkbaar is er een haantje tussendoor geglipt, waardoor toch wat eitjes bevrucht zijn geraakt." Voor de kwaliteit van de eitjes maakt het niets uit. Wel heeft de super inmiddels contact opgenomen met zijn kwarteleierenleverancier.

In het filmpje is een pluimveehouder te horen die vertelt dat alle vrije uitloopeieren enkele bevruchte eieren bevatten. Kippenhouders houden namelijk enkele hanen bij hun kippen om de hebben te beschermen tegen roofvogels. In de biologisch-dynamische leghouderij is het percentage hanen onder de hennen het grootst.

Nieuw onderzoek lijkt er op te wijzen dat Amerikaanse tieners weliswaar nog altijd dikker worden, maar toch gezondere voedselkeuzes maken.

Amerikaanse onderzoekers van de universiteit van Virginia analyseerden de data van ruim 5.000 tieners uit de jaren 1999-2012 op tekenen van het metabool syndroom. Dat zijn onder meer obesitas, hoge bloedglucose-waarden, hoge vetwaarden in het bloed, hypertensie en lage waarden van het goede cholesterol HDL. Mensen met het metabool syndroom lopen een groter risico op hartproblemen en diabetes.

De onderzoekers stelden vast dat de ernst van het metabool syndroom gedurende de studieduur afnam. Opvallend genoeg nam de gemiddelde BMI van hun onderzoeksgroep in diezelfde periode wel toe. Toen de wetenschappers de data met meer precisie bekeken, vonden zij dat de ontwikkeling van het metabool syndroom vooral samenhang vertoonde met hogere HDL waarden en lagere vetwaarden in het bloed.

Volgens onderzoeksleider Marc DeBoer zou de verandering in waarden het gevolg kunnen zijn van dat Amerikaanse tieners minder verzadigde vetten en minder koolhydraten zijn gaan eten. De calorie-inname nam ook af. Dat de tieners toch zwaarder werden, kan te maken hebben met het feit dat ze minder zijn gaan bewegen. De vermindering van het metabool syndroom kan gunstig uitwerken voor deze generatie tieners wanneer zij volwassen worden, omdat daarmee ook hun risico op hartaandoeningen en diabetes op latere leeftijd afneemt.

Onderzoekers van de Universiteit Wageningen onderzochten voor het eerst de effecten van microplastics op landecosystemen. Ze toonden aan dat microplastics een negatief effect hebben op aardwormen (Lumbricus terrestris). De aardwormen eten microplastics op, poepen ze uit en verspreiden de minuscule plastic deeltjes zo naar diepere bodemlagen. Uit de experimenten blijkt dat de wormen die worden blootgesteld aan microplastics, langzamer groeien en minder diepere tunnels graven. Dit kan invloed hebben op de bodemvruchtbaarheid, uitgaande van de gedachte “veel wormen, goeie grond”.

De onderzoekers pleiten voor meer onderzoek naar de mechanismen rondom en effecten van microplastics op het land omdat ophoping van microplastics in de voedselketen een groot risico kan betekenen. De plasticdeeltjes komen in de bodem via bijvoorbeeld afval of rioolwater.

Volgens schattingen is ongeveer 80% van het plastic in de oceanen afkomstig van het land. Violette Geissen, leider van het onderzoekteam, zegt: "Het is dus waarschijnlijk dat dit plastic eerst problemen op het land veroorzaakt”.

De Nederlandse groothandel Sligro neemt zijn Belgische branchegenoot JAVA Foodservice over. Dat maakte het bedrijf dinsdag bekend, meldt Distrifood. Het is voor het eerst dat Sligro een buitenlands bedrijf overneemt.

JAVA Foodservice is een familiebedrijf dat zich in de foodservicemarkt richt op institutionele, bedrijfs- en hotelcatering. Het is een speler in de top drie op de Belgische markt die in 2015 een omzet van €129 miljoen realiseerde. Op fulltime basis zijn er 280 medewerkers werkzaam.

Sligro belevert vanuit Nederland al Belgische klanten en heeft verschillende keren de ambitie kenbaar gemaakt om vestigingen te openen in België. De nieuwe aankoop gaat de verdere uitrol van Sligro naar België vergemakkelijken: "Met de overname van Java Foodservice zet Sligro Food Group een belangrijke stap in haar ambitie een toonaangevende speler te worden in de Belgische foodservice markt. Niet alleen is Java zelf een prachtig bedrijf met veel potentie, maar het zal ook de opstart voor de Sligro-formule in de Belgische markt ondersteunen. Meer kennis van de Belgische markt is voor een speler die extreme klantgerichtheid hoog in het vaandel heeft staan natuurlijk zeer welkom", aldus Sligro topman Koen Slippens in het persbericht. De ondersteuning zal in de vorm van ’shared services' op het gebied van inkoop, personeelszaken, supply chain en ict vorm krijgen. Over de hoogte van de overnamesom zijn geen mededelingen gedaan.

Vier miljard mensen (twee derde van de wereldpopulatie) blijken te kampen met ernstige watertekorten. Eerdere schattingen bedroegen twee tot drie miljard mensen. Dit verschil komt doordat eerdere schattingen geen rekening hielden met seizoenschommelingen maar keken naar waterbeschikbaarheid op jaarbasis. Arjan Hoekstra, hoogleraar watermanagement aan de Universiteit Twente, komt met de nieuwe schattingen naar buiten in Science Advances. Met ernstig watertekort bedoelt Hoekstra het dalen van grondwaterstanden en het opdrogen van meren. Wanneer het waterverbruik veel hoger is dan duurzaam en verstandig is, wordt gesproken van ernstige waterschaarste.

Hoekstra’s onderzoeksgroep heeft als eerste onderzoeksgroep ter wereld de watervoetafdruk van de mensheid van maand tot maand berekend en deze vergeleken met de maandelijkse waterbeschikbaarheid. Deze maandelijkse benadering houdt rekening met door seizoensinvloeden veroorzaakte schommelingen, zoals bijvoorbeeld een watertekort in het droge seizoen en overstromingen in het natte. Bij een jaarlijkse benadering worden problemen van waterschaarste niet altijd zichtbaar.

Uit de resultaten bleek dat 4 miljard mensen meer dan één maand per jaar te kampen hebben met ernstige waterschaarste. Tussen de 1,8 en 2,9 miljard mensen hebben tussen de 4 tot 6 maanden per jaar een ernstige watertekort. Een half miljard mensen hebben jaarrond te kampen met ernstige waterschaarste. De grootste probleemgebieden zijn China, India, Mexico, het westen van de VS, noord- en zuid Afrika, zuidelijk Europa, het Midden-Oosten en Australië.
Het World Economic Forum plaatste mondiale watercrises al in de top-3 van wereldproblemen samen met klimaatverandering en terrorisme. Bij waterschaarste wordt landbouw vaak het eerst getroffen en komt voedselzekerheid in gevaar. De industrie en drinkwatervoorziening komen pas later in de problemen.

Greenpeace publiceert vandaag vertrouwelijke verkoopcijfers van pesticiden in Nederland op zijn website.

Uit de cijfers, afkomstig van de koepel van pesticidenfabrikanten NEFYTO, blijkt dat er een forse kloof is tussen de gebruikscijfers die het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) hanteert en de verkoopcijfers van de industrie zelf. De verkoopcijfers van het beruchte onkruidmiddel glyfosaat (onder andere Roundup van Monsanto) zijn maar liefst vijf keer zo hoog als het gebruik volgens het CBS.

Vergelijken we de verkoopcijfers met de gebruikscijfers van drie controversiële pesticiden in 2012, dan blijkt dat glyfosaat 5 keer zo veel is verkocht dan er volgens de CBS is gebruikt. Glyfosaat levert problemen op voor drinkwaterwinning en werd door de WHO bestempeld als ‘waarschijnlijk kankerverwekkend’. Het bijengif imidacloprid werd ruim 2 keer zo veel verkocht als gebruikt volgens het CBS. Het grondontsmettingsmiddel metam-natrium, waarvan in 2013 nog meer dan 1500 ton werd verkocht, wordt in het geheel niet meegenomen in de CBS-gebruikscijfers. Toch verwijst Staatssecretaris Van Dam nog altijd naar deze CBS-cijfers als hij vragen krijgt over het gebruik van pesticiden.

De verkoopcijfers zijn al 13 jaar ongeveer twee keer zo groot als de CBS gebruikscijfers van pesticiden. Volgens het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) schommelde sinds 2000 de jaarlijkse afzet van chemische gewasbeschermingsmiddelen rond de 10.000 ton actieve stof. Volgens het CBS schommelt het gebruik van pesticiden in de landbouw sinds 2000 rond de 5500 ton, dit is iets meer dan de helft.

De nu door Greenpeace gepubliceerde verkoopcijfers van NEFYTO in de periode 2010-2013 geven geen volledig beeld: de verkoop van pesticiden door bedrijven die niet bij NEFYTO zijn aangesloten, zitten niet in die cijfers. De werkelijke kloof tussen gebruik en verkoop is dus nog groter dan uit de gegevens van NEFYTO blijkt. Ook de cijfers over 2014 en 2015 ontbreken.

Greenpeace roept de regering op volledig inzicht te geven in de verkoopcijfers en met realistische gebruikscijfers te komen. Kees Kodde, woordvoerder van Greenpeace: "De Tweede Kamer heeft zich terecht erg druk gemaakt over deze pesticiden. Ligt het dan niet voor de hand om de samenleving ook inzicht te geven in de verkoopgegevens van deze schadelijke pesticiden?”

Een eerder verzoek om informatie op grond van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) aan het ministerie van Economische Zaken (EZ) en de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) werd afgewezen. Op 23 februari vindt een hoorzitting plaats over het Wob-verzoek. Kees Kodde: “De pesticiden-industrie wil dat de samenleving geen enkel inzicht heeft in deze verkoopgegevens. Tot nu toe heeft het ministerie van EZ dat standpunt gesteund. Wij denken dat dit in een tijdperk van open data niet te rechtvaardigen is. Het betreft milieu-informatie over schadelijke pesticiden, informatie die van groot belang is voor ons leefmilieu en die alleen daarom al openbaar zou moeten zijn.”

Albert Heijn gaat dit jaar opnieuw Moestuintjes aanbieden, meldt Distrifood.

Vorig jaar waren de Moestuintjes een daverend succes. Albert Heijn deelde zo'n 44 miljoen biologisch afbreekbare bakjes met zaadjes en kokosbastpotgrond uit. Klanten kregen bij iedere €15 aan boodschappen een moestuinpotje mee. Bij de 20 verschillende moestuinpotjes zaten kruiden, maar ook groenten en zelfs fruit: de bosaardbei. Bij de actie was veel aandacht voor kinderen, met boekjes en kindertuingereedschap. Of de Moestuintjes dit jaar dezelfde opzet krijgen, is nog onbekend.

Volgens bronnen binnen AH zou de actie dit jaar na Pasen van start gaan. Vorig jaar begon de Moestuinactie in februari.

Het is mogelijk biomassa voor brandstoffen te produceren, zonder dat dit ten koste gaat van de voedselproductie. Dat concludeert energiewetenschapper Sarah Gerssen-Gondelach op basis van haar promotieonderzoek. Gerssen-Gondelach onderzocht landbouwgrond in de relatief arme provincie Lublin in Oost-Polen. Door efficiëntere landbouw te bedrijven komt er ruimte beschikbaar. Ze berekende dat in Oost-Polen 4 tot 25% landbouwgrond kan worden vrijgemaakt door op dezelfde manier te gaan werken als in West-Polen en Duitsland. De hoeveelheid biobrandstof die op die grond geproduceerd kan worden, is goed voor 1.5 tot 4% van het totale brandstofgebruik van het Poolse wegverkeer. Dit komt overeen met een belangrijke bijdrage aan de steeds hogere doelstellingen voor het gebruik van biobrandstoffen in de Europese Unie. Met intensievere landbouw in eigen land zou Polen zelfs exporteur van biobrandstoffen naar andere EU-landen kunnen worden.

De overstap naar zo'n intensievere landbouw moet zorgvuldig gebeuren, vertelt Gerssen-Gondelach. "Lukraak met meststoffen strooien levert op korte termijn misschien een grotere oogst op, op lange termijn zorgt dit voor grote problemen". Door gericht te bemesten gaat je opbrengst niet alleen omhoog, je werkt bovendien aan het vergroten van de biodiversiteit doordat meststoffen niet langer in het grondwater terecht komen.

Om te zien of de theorieën van Gerssen-Gondelach ook in de praktijk te brengen zijn, bracht ze een bezoek aan Lublin. Daar kwam ze erachter dat er nog moeilijkheden te overbruggen zijn. Vooral de armoede in het gebied is een drempel. “Je kunt wel willen dat de boeren gaan groeien en investeren, maar als het geld er niet is, dan lukt dat niet”. Kleine stukjes land zijn vaak al jaren lang in bezit van families. Verkopen of reorganiseren, dat doen de boeren die gehecht zijn aan hun land dan ook liever niet. Bovendien ligt de prijs van biomassa nu zo laag, dat de productie niet rendabel is.

Of de landbouw ook daadwerkelijk op een duurzame manier intensiever gaat worden en of de vrijgekomen akkers ook echt voor biomassa en niet voor voedsel gebruikt gaan worden, dat valt dus nog te bezien. Collega’s van de Universiteit van Utrecht gaan meer casussen uitwerken om te kijken hoe deze duurzame intensivering praktisch mogelijk wordt.

Een aantal Nederlandse hoogleraren waarschuwde in 2013 juist tegen biobrandstoffen. Een recent Noors onderzoek gaf aan dat ook het gebruik van voedselresten als basis voor biobrandstoffen niet efficiënt is vanwege fosfaatverliezen.

Voorafgaan aan de in maart op stapel staande Belgische vakbeurs Tavola, zijn 4 foodinnovaties bekroond met een 'Gouden Tavola 2016'. Deze wedstrijd, die voorafgaand aan de tweejaarlijkse beurs over fijne en verse voeding georganiseerd wordt, laat alvast een voorproefje zien van wat er binnenkort aan trendy eten op het bord en in het glas van de Belgische consument komt.

Een vakjury van inkopers, gastronomen, reclame-experts en culinaire journalisten koos uit 107 inzendingen de 4 beste innovaties in de categorieën Retail, Delicatessen, Foodservice en Traiteur, meldt RetailDetail.

De Gouden Tavola Retail ging naar het kalfsspek van Sopraco. Dat is spek dat ook gegeten kan worden door mensen die geen varkensvlees mogen of willen eten. Het kalfsvleesspek bevat gezonde vetten, een laag zoutgehalte, is licht verteerbaar, magerder én heeft toch de traditionele smaak van spek. De andere meest vernieuwende voedingsproducten in de categorie Retail waren de 'flower sprout' van BelOrta en de ‘duo snack’ van Nikita. De 'flower sprout' is een kruising tussen spruitjes en boerenkool, de 'duo snack' is een tussendoortje op basis van yoghurt en een graanproduct (taboulé, quinoa of quinori).

De fruit-azijnsiroop Shrubs by Ediks van Bleuzé-Interfood kreeg de Gouden Tavola Delicatessen. De siroop is gemaakt op basis van 100% natuurlijke grondstoffen, vrij van kunstmatige toevoegingen of toegevoegde suikers. Cocktail Foams, een stevige schuimkraag uit een spuitbus voor op je cocktail, won de Gouden Tavola Foodservice. Pickles - een crème voor op toastjes, te gebruiken als dipsaus, mayonaise of gerechtverrijker - kreeg de Gouden Tavola Traiteur toegekend. Deze twee innovaties komen uit de koker van R&D Food Revolution.

Naar verwachting wordt in China in juni komende de eerste gedragscode ten aanzien van dierenwelzijn van kracht. Dat meldt Fleischwirtschaft naar aanleiding van een bericht van de Chinese Veterinary Medical Association (CVMA). China's eerste ontwerpvoorstel is een set "technische normen" over de huisvesting en voeding van dieren op boerderijen en over het verdoven en verbloeden van dieren in het slachthuis.

In het voorstel zijn richtlijnen opgenomen ten aanzien van bezettingsdichtheid, temperatuur, vochtigheid en ammoniakconcentratie in schuren en stallen. Daarnaast bevat het voorstel normen voor voer, waterkwaliteit en netheid. De code heeft betrekking op varkens, pluimvee, schapen, runderen en melkvee.

China loopt internationaal niet voorop op het gebied van dierenwelzijn. De laatste jaren neemt echter de bewustwording omtrent dierenwelzijn toe. Er is vraag naar betere kwaliteit vlees en grotere voedselveiligheid. Internationale organisaties waren en zijn bereid om de Chinezen te helpen en te trainen op het gebied van diergezondheid en welzijn. Chinese ambtenaren staan open voor adviezen. De code betekent een volgende stap op weg naar meer dierenwelzijn. Volgens Sun Zhongchoa van CVMA zal de nieuwe code diergezondheid verbeteren en preventief werken tegen epidemieën. Daarnaast moet de code bijdragen aan het verbeteren van de waarde van dierlijke producten en aan de voedselveiligheid en traceerbaarheid.

Het is nog niet duidelijk of en hoe de normen wettelijk bindend zullen zijn. Het Chinese Parlement zal zich in maart van dit jaar buigen over een concept-wetsvoorstel 'Wreedheid tegen Dieren'.

De Duitse havenstad Hamburg gaat voortaan ecologisch verantwoord inkopen. Dat betekent dat in de gebouwen van de gemeente geen koffiecapsules of plastic flesjes meer gebruikt zullen worden, net zo min als wegwerpservies, schoonmaakmiddelen met chloor of luchtverfrissers.

Met de nieuwe inkoopvoorwaarden wil Hamburg een "voorbeeld voor Duitsland" worden. Het 150 pagina's tellende boekwerk beschrijft alle ecologische standaarden waar de gemeente zich voortaan aan zal houden, van de verlichtingsarmaturen via de stof van uniformen tot de alternatieven voor dienstauto's (openbaar vervoer of dienstfiets). Naar verwachting zal de omschakeling geen extra kosten met zich mee brengen. De eventuele meerkosten van de ecologisch verantwoordelijke aankopen zullen zich naar verwachting terugverdienen uit de besparingen op energie en intermediair verbruik - zo koopt de stad al geen mineraalwater meer in, maar zijn er watertappunten aan het leidingnet geïnstalleerd.

De stad Hamburg koopt jaarlijks voor €250 miljoen aan goederen en diensten in. Vanaf nu dus allemaal ecologisch en als het aan het stadsbestuur ligt, in de volgende versie van de inkoopvoorwaarden ook nog duurzaam en sociaal verantwoord.