Kort 13+14 feb in de Media

Rabobank pubiceerde deze week het rapport 'Agricultural Water – Free Flowing Markets Sustain Growth'. In het rapport stelt de bank dat zonder uitgebreide investeringen in watermanagement de wereld op een watertekort van 40% afstevent over 15 jaar.

"Bijna ieder land kan te maken krijgen met uitdagingen of stress op het gebied van water, ongeacht waar ter wereld en los van de historische beschikbaarheid van water", zeggen de bankdeskundigen. Zij zien een mogelijke oplossing in 'watermarkten'. "Robuustere watermarkten zullen tot vanuit economisch oogpunt efficiënter watergebruik en investeringen leiden, maar overheidsingrijpen is noodzakelijk om te voorkomen dat de samenleving met onbedoelde kosten opgescheept wordt." Watermarkten zullen er toe leiden dat de prijs van water in sommige gebieden hoger wordt en in andere juist lager.

Volgens Vernon Crowder, een van de auteurs van het rapport, zullen de noodzakelijke investeringen absoluut gedaan worden. "Op lange termijn is er geen keus. Markten lossen uiteindelijk schaarsteproblemen op. De vraag is hoe markten en het juiste toezicht geïmplementeerd zullen worden zodat beter waterbeheer en noodzakelijke investeringen tot stand komen." Crowder stelt dat wetenschappers - en in mindere mate beleidsmakers - het onderwerp op de agenda beginnen te zetten, maar nog in onvoldoende mate. Ook zijn de watermarkten nog onvoldoende ontwikkeld en afhankelijk van de mate van economische ontwikkeling van een land.

"Zolang de waterprijzen geen afspiegeling zijn van de schaarste, zullen gebruikers er meer van vragen dan beschikbaar is. [..] Er is wereldwijde governance nodig om systemen te ontwikkelen die niet alleen duurzaam zijn, maar ook de huidige tekorten aanvullen die ontstaan zijn door jaren van overgebruik. Er zullen internationale besprekingen plaats moeten vinden om water op de juiste manier toe te kennen waar het nodig is."

De Vereniging van Albert Heijn Franchisenemers (VAHFR) is ontstemd over de manier waarop Albert Heijn de uitrol van de Allerhandebox ter hand neemt. Volgens de voorzitter van de VAHFR, Frits van der Heide, is Albert Heijn met de uitrol begonnen terwijl er met de franchisers nog gesprekken lopen. Pijnpunten zijn de kortingscoupons en een door AH verstuurde direct-mail in de exclusiviteitsgebieden van de ondernemers.

In een interne mail, in handen van Distrifood, schrijft Van der Heide: "Zo willen wij dat kortingcoupons die in winkels door ondernemers aan klanten worden meegegeven ook alleen inwisselbaar zijn in winkels en niet gelden bij het laten thuisbezorgen via AH.nl. Wij vinden namelijk niet dat ondernemers hun eigen concurrentie moeten financieren. Ook moeten ondernemers gecompenseerd worden als in winkels de kortingscoupons worden ingeleverd die in alle Allerhandeboxen zitten, juist die zijn thuisbezorgd. Deze actie betekent namelijk dat wij €10 korting moeten geven als de klant de Allerhandebox online bestelt en thuis laat bezorgen." De VAHFR zegt diverse werkbare suggesties voor verbetering aangedragen te hebben, waar AH niets mee gedaan heeft.

De VAHFR ziet de handelwijze van AH uit als een "inbreuk op onze exclusiviteit, oneerlijke concurrentie, misbruik van persoonsgegevens en als strijdig met de zorgplicht die franchisegevers naar franchisenemers moeten hebben. Onder de juiste voorwaarden is de Allerhandebox een uitstekend product voor onze klanten. Daar staan wij achter. Ook nu kunnen wij onze klanten niet in de kou laten staan. Helaas worden wij overvallen door de uitrol die geen recht doet aan de belangen van franchisenemers en waarbij de financiële component onevenredig nadelig is voor franchisenemers. Wij zullen ons beraden op te nemen definitieve stappen en op zeer korte termijn bij u hierop terug komen."

Luchtvervuiling is de oorzaak van 5,5 miljoen vroegtijdige overlijdensgevallen in 2013. Meer dan de helft vond plaats in India (1,4 miljoen) en China (1,6 miljoen).

Dat blijkt uit een rapport dat een internationaal team van wetenschappers presenteerde tijdens de jaarlijkse bijeenkomst van de American Association for the Advancement of Science (AAAS) in Washington DC. "Luchtvervuiling is wereldwijd de vierde overlijdensrisicofactor en veruit de grootste met het milieu samenhangende risicofactor voor ziekten", aldus Michael Brauer. De aan luchtvervuiling gerelateerde ziekten zijn met name hartaandoeningen, beroertes, longkanker, bronchitis, longemfyseem en acute infecties.

Volgens de onderzoekers is het probleem in China vooral toe te schrijven aan kolengestookte energiecentrales. De tijdens de COP21 afgesproken doelstellingen om uitstoot terug te dringen, zullen voor China niet genoeg zijn, stelt de Chinese onderzoeker Qiao Ma, die voor "agressiever beleid" pleit.
De Indiase onderzoeker Chanda Venkataraman schrijft India's hoge graad van luchtvervuiling behalve aan energiecentrales en verkeer toe aan de vervuiling binnenshuis door het stoken van kolen, hout en gedroogde mest voor warmte of koken in de huizen van arme gezinnen.

De wetenschappers loven in hun rapport de wetgevers in de VS, Canada, west-Europa en Japan die de afgelopen 50 jaar maatregelen hebben weten te nemen om luchtvervuiling te beteugelen. Toch overlijden ook in Europa jaarlijks nog altijd 200.000 en in de VS 80.000 mensen voortijdig aan de gevolgen van luchtvervuiling, blijkt uit hun onderzoek.

Roofvogels blijken gericht gezonde kippen in de buitenuitloop aan te vallen. Dat constateert het Louis Bolk Instituut op basis van onderzoek naar het gedrag van roofvogels bij 11 kippenuitlopen. Bij 1 bedrijf werden afgelopen zomer ook camera's opgehangen. De beelden zijn in 2 filmpjes verwerkt.

Monique Bestman, onderzoeker op het gebied van diergezondheid en dierenwelzijn bij het Louis Bolk Instituut, vertelt dat het om een onderschat probleem gaat. Boeren verliezen tot honderden kippen per jaar; bij het pluimveebedrijf waar gefilmd werd ging het om 400 kippen per jaar, een schadepost van €3.600, die niet door het faunafonds vergoed wordt. Vaak valt niet aan te tonen dat roofvogels de oorzaak zijn, omdat de gedode dieren niet terug te vinden zijn. Bovendien staan buizerds bekend als aaseters, stellen roofvogeldeskundigen.

Bestman constateerde op basis van de opnames dat de roofvogels juist gezonde kippen aanvallen. "We hebben gekeken wat er gebeurt en welke kippen worden gedood. We dachten eerst dat roofvogels vooral zwakke dieren doden. Dat bleek niet zo te zijn. Het is opmerkelijk dat het om gezonde kippen ging, die terugvechten. Bovendien zit er bijna een systeem in. De roofvogels kwamen soms dagelijks op bijna hetzelfde tijdstip, met dezelfde aanpak. Op het bedrijf in Milheeze was het de havik die de kippen doodde, maar vaak werd hij door dezelfde buizerds bij de prooi weg gejaagd. Op andere bedrijven zagen we dat buizerds zelf ook kippen doodden."

Op grond van het onderzoek wil het Louis Bolk Instituut nu de feitelijke schade als gevolg van roofvogels bij pluimveehouders in kaart brengen en aanbevelingen doen voor een oplossing van dit probleem. Een derde van de legpluimveebedrijven in Nederland heeft een buitenuitloop. Eerdere pogingen om oplossingen te vinden, zijn op niets uitgelopen. Roofvogels zijn in Nederland beschermd.

Webwinkels in het noorden van het land klagen dat het ze steeds meer moeite kost hun goederen op tijd te kunnen leveren bij klanten in de Randstad. Dat is het gevolg van de recente sluiting van het distributiecentrum van PostNL in Zwolle.

"Nu het overslagpunt in Zwolle dicht is, moeten vrachtwagens drie kwartier langer rijden. Daardoor moeten we één tot anderhalf uur eerder sluiten', schetst directeur Benjamin Derksen van Experty, dat vanuit Groningen 320 webwinkels exploiteert. "In het westen van het land kunnen webwinkels sluiten om 00.00 of 01.00 uur, in het noorden moeten we nu al om 22.00 uur dicht."

Ook andere pakketbezorgers concentreren hun distributiecentra in het midden van het land. Dat betekent een fors concurrentie-nadeel voor webshops in het noorden van het land, die daardoor in toenemende mate zouden overwegen uit het noorden te vertrekken.

Deze week is er zowel in de VS als in Europa sprake van een piek in de vraag naar aardbeien. Dat komt door Valentijnsdag.

In de VS dreigen er zelfs tekorten omdat Californië en Mexico niet aan de vraag kunnen voldoen door de droogte en krimpende arealen. Daardoor lopen de prijzen tot boven de $20 per doos, normaal is dat zo'n $15.

In de meeste Europese landen stijgen de prijzen ook in de aanloop naar Valentijnsdag, maar is geen sprake van tekorten, behalve in België, dat kampt met 'een gat in de aanvoer'. Opvallend genoeg is Valentijnsdag voor de Britten, traditiegetrouw grote aardbeienliefhebbers, geen reden om aardbeien te eten. Zij richten zich meer op chocolade en bloemen voor het feest van de geliefden.

In diverse Europese landen, zoals Italië en met name Sicilië, is de oogst al op gang gekomen door de warme winter. Het merendeel van de aardbeien die in Europa op de markt komen, zijn op dit moment afkomstig uit Spanje, Marokko en Egypte, of uit de kas in Nederland en Frankrijk.

De in België zeer succesvolle kookboekenschrijfster en leefstijlcoach Pascale Naessens is verontwaardigd over het 'boterhammen-eten-moet'-advies van de Rotterdamse hoogleraar Robin Peeters. In De Standaard schrijft ze een 'boze brief'.

Het advies van Peeters schiet Pascale Naessens in het verkeerde keelgat. Zij is namelijk wel voorstander van minder brood eten en draagt dat in haar boeken uit. "Jodium zit niet van nature in brood, maar wordt er artificieel aan toegevoegd. Als ik jodium toevoeg aan een Snickers, maakt dat die Snickers dan gezond?" sneert ze. Om te vervolgen: "Het zou beter zijn om de mensen te informeren over de natuurlijke bronnen van jodium, zoals alles wat uit de zee komt: vis, schaaldieren, zeewier of zeeplanten. Ik lees dat hoogleraar Peeters zich zorgen maakt over al die jonge meisjes die nu havermout en fruit eten in plaats van brood. Denkt professor Peeters dan werkelijk dat die meisjes 's middags worst met frieten eten? Nee, zij eten salades met zeewier en smoothies met spirulina. Mensen adviseren om brood te eten omdat ze anders een tekort aan jodium zullen krijgen, maakt hen niet alleen afhankelijk van de voedingsindustrie, meer nog: het houdt hen vooral dom."

Naessens geeft de lezer nog een extra argument mee, gebaseerd op haar persoonlijke ervaringen: "Sinds ik geen brood meer eet, heb ik geen last meer van verstoppingen. Ik hoef u niet te vertellen dat iedere dag een toiletbezoek een mens bijzonder gelukkig maakt."

Centraal in de voormalige arbeiderswijk SoFo biedt de biologische supermarkt Urban Deli een bijzondere service: een zuurdesemhotel.

SoFo, afkorting van South of Folkungagatan, is de in de jaren 90 bedachte bijnaam voor de inmiddels onbetwistbaar populairste wijk van Stockholm. Hier viert de hipstercultuur hoogtij. Zweden is in Europa na Denemarken de grootste liefhebber van biologisch eten. In 2015 groeide de consumptie van biologische levensmiddelen met 39% ten opzichte van 2014. In totaal is van al het verkochte voedsel in Zweden inmiddels 7,7% biologisch.

De Zweedse hipsters die SoFo bevolken horen tot de harde kern van de 'ecoconsumenten'. Als ze hun eten al niet bij Urban Deli kopen, verbouwen of maken ze het wel zelf, aldus de Groene Amsterdammer. Vooral bier, worst en zuurdesembrood zijn populair.

En dat laatste zorgt voor een probleem. Om zuurdesembrood te kunnen bakken, heb je een zuurdesemstarter nodig. Die moet je, net als een huisdier, regelmatig te eten geven. Maar wat doe je dan tijdens de vakantie? Urban Deli biedt de oplossing. Voor €30 per week kun je je potje desem laten bewaren, voeden en op temperatuur houden. In het zuurdesemhotel!

“Het beleid van landen in sub-Sahara Afrika om armoede te bestrijden door modernisatie van de landbouw werkt averechts”. Dat concluderen onderzoekers van de University of East Anglia in Engeland.

Het modernisatiebeleid wordt vaak ten onrechte bestempeld als een succes als het gaat om armoedebestrijding. Dit succes is gestoeld op zwak bewijs door inadequate evaluaties van het beleid, zegt senior onderzoeker Dr. Neil Dawson van de School of International Development. Het modernisatiebeleid resulteert in een toegenomen productie van exportgewassen maar voor veel kleinschalige boeren betekent het juist armoede en verlies van land, hun belangrijkste bezit.

Uit het onderzoek blijkt dat in Rwanda het merendeel van armere boeren zich het risico niet kan permitteren om kredieten af te sluiten voor moderne grondstoffen als zaden en kunstmest. Zij zijn bang niets te oogsten en niet aan de leningen te kunnen voldoen. Daarnaast zijn de boeren bang dat de overheid hun land in beslag neemt of herverdeelt. Veel kleine boeren kiezen er daarom voor om hun land te verkopen. Hierdoor gaan lokale systemen van handel en kennis verloren en kunnen deze boeren niet meer in hun eigen levensonderhoud voorzien. Daarnaast produceerden de boeren vroeger in Rwanda wel 60 verschillende soorten gewassen met verschillende oogstmomenten om tekorten te voorkomen. De modernisering en de grote populatiegroei dwingt boeren steeds meer te specialiseren in één gewas. Hierdoor ontstaat het risico op voedseltekorten.

Onderzoeker Dawson en zijn collega’s adviseren betere evaluaties van het landbouwmodernisatiebeleid. Daarnaast vinden ze dat armoedebestrijding een vast onderdeel in het modernisatiebeleid moet zijn. In Rwanda betekent dat het voorkomen van landonteigening en het stimuleren van traditionele praktijken naast een graduele en vrijwillige landbouwmodernisatie.

Koeien die het mediterrane kruid oregano gevoerd krijgen, zouden tot wel 25% minder methaan uitstoten, volgens onderzoekers van de Deense Aarhus University. Ze gaan nu in een 4-jarig project met commerciële partners uitzoeken hoe de benodigde oregano het beste geteeld kan worden en in welke vorm en hoeveelheid het kruid het beste aan koeien gevoerd kan worden.

Koeien hebben micro-organismen in hun magen die bij het verteren van voedsel methaan produceren. De koe stoot dit methaan, een broeikasgas, uit in de vorm van boeren en scheten. Op Foodlog passeerden al verschillende mogelijke remedies om de methaanuitstoot van koeien te verminderen de revue; van genetische selectie via 'airbags' tot DSM poedertjes en kruiden als basilicum, tijm en look. IJsmakers Ben & Jerry's brachten zelfs al eens ijs zonder koeienscheten op de markt.

Oregano staat bekend vanwege de hoge concentratie essentiële oliën en de antibacteriële werking. Dit maakt dit kruid zeer geschikt om op een natuurlijke manier de methaanproductie te verminderen. De Deense wetenschappers zien in eerste instantie vooral aanknopingspunten voor biologische boeren, maar ook voor gangbare koeien is methaanreductie van belang.

Naast de lagere broeikasgasuitstoot is volgens de onderzoekers bewezen dat oregano de vetzuurcompositie van melk positief beïnvloedt. Volgens Kai Grevsen, senior onderzoeker van het Department of Food Science, is de consument meer te betalen voor melk met deze speciale kwaliteiten en waarden. Hij hoopt dat deze melk op basis van klimaatvriendelijkheid verkocht zal worden aan milieubewuste consumenten. Of het voeren van oregano ook effect heeft op de smaak van de melk, gaan de onderzoekers verder uitzoeken.