SIGA, een logo dat laat zien hoe bewerkt voedsel is

Net als Nutri-Score, is het SIGA-logo van Franse origine. Waar Nutri-Score uitgaat van de voedingswaarde van een voedingsmiddel, en daar negatieve (zout, vet, suiker, calorieën) en positieve (fruit, groente, vezels, eiwitten) aspecten in afweegt, helpt SIGA consumenten te kijken naar de mate waarin de ingrediënten bewerkt zijn.

Voeding is meer dan een 'optelsom van nutriënten', zegt CEO Aris Christodoulou van SIGA. Hij ziet een gezondheidsrisico in de industriële bewerking van voedingsmiddelen. Zijn overtuiging wordt gesteund door een begin 2019 gepubliceerde studie van de begaafde voedingsonderzoeker Kevin Hall. Hall toonde empirisch aan dat bewerkt eten dikker maakt dan voedsel van dezelfde grondstoffen in onbewerkte vorm.

SIGA bestaat sinds 2017. Het logo heeft zijn wortels in het van oorsprong Braziliaanse NOVA-systeem, bedacht door onder meer Carlos Monteiro, die er wereldfaam mee verwierf als wetenschappelijk voorstander van 'echt eten' en 'samen eten' - eten zoals mensen het vroeger deden. NOVA classificeert voedingsmiddelen in 4 categorieën naar hun mate van bewerktheid: 1. unprocessed or minimally processed, 2. culinary processed, 3. processed, 4. ultra-processed.

SIGA doet daar nog een schepje bovenop door alle ingrediënten die op de ingrediëntendeclaratie staan te beoordelen en daarnaast te kijken naar de gehalten aan suiker, zout en verzadigd vet. Dat resulteert in een score in 3 hoofdgroepen (niet bewerkt, bewerkt en ultrabewerkt) en 9 met een kleurcode gemarkeerde subcategorieën. Een gouden medaille bekroont de beste keuze.



Ingewikkeld? Valt wel mee. Siga geeft het voorbeeld van een appel (onbewerkt), die via de stappen van appelmoes en appelfrisdrank tot appelsnoep (ultrabewerkt) in de ultrabewerkt-categorie terecht komt.



Om het de consument niet te moeilijk te maken, hoeft die alleen maar naar het nummer op een bepaald product te kijken om te zien hoe gezond of ongezond dat is ten opzichte van vergelijkbare producten in dezelfde categorie. SIGA raadt aan per dag niet meer dan 15% van het eten uit de ultrabewerkte categorieën te laten komen.

Bos en bomen
Volgens de bedenkers van SIGA verschillen hun resultaten nogal drastisch van wat Nutri-Score oplevert. De helft van de producten die volgens Nutri-Score een gezonde score mee krijgen, is bewerkt. Niets om je over te verbazen, als je naar het supermarktaanbod kijkt. Verreweg de meeste producten in de schappen zijn immers in meer of mindere mate bewerkt. Dat is nu juist de reden dat we voedselkeuzelogo's willen - of nodig hebben - om door de bomen het bos te zien.

De discussie zou eigenlijk moeten gaan over de vraag welke uitgangspunten het beste zijn

De vraag is echter welk bos en welke bomen we willen zien: die van het bewerkte voedsel, dat van voedingswaarde, van het gehalte aan vetten, suikers, eiwitten en vezels of zelfs van persoonlijk gemaakte algoritmen zoals in dit Israelische initiatief.

De keuze tussen die mogelijkheden worden impliciet door de verschillende logo's gemaakt. De discussie zou dan ook eigenlijk moeten gaan over de vraag welke uitgangspunten het beste zijn. Dat weerhoudt bedrijven er niet van alvast hun keuze uit de logo's te maken. Fabrikanten als Coca-Cola, Nestlé en HAK en supermarkt Albert Heijn experimenteren met de logo's van hun keuze. De laatste drie kozen voor Nutri-Score; Coca-Cola koos voor het uitproberen van het Britse stoplicht. Het hippe Franse merk Michel & Augustin werkt met SIGA. De Duitse supermarktformule Edeka test drie keuzelogo's naast elkaar, Nutri-Score en twee voor Duitse markt ontwikkelde systemen.

Uit een nieuwe Franse studie (waaraan ook Nutri-Score-bedenker Serge Hercberg meewerkte) zou - op basis van rekenmodellen vanuit aan elkaar geknoopte theoretische uitgangspunten - blijken dat invoering van Nutri-Score in Frankrijk per jaar duizenden sterfgevallen kan voorkomen. Het onderzoek verscheen in het International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity. Het aantal sterfgevallen als gevolg van niet-overdraagbare, voedingspatroongerelateerde ziekten zoals hart- en vaatziekten en kanker zou met 3,4% dalen. De calorie-inname zou gemiddeld met 9% (180 kilocalorieën per dag) afnemen en mensen zouden meer fruit en groenten gaan eten. De werkelijkheid moet die getallen nog staven.

De Belgische supermarktketen Colruyt maakt sinds een jaar de Nutri-Scores van zijn assortiment digitaal beschikbaar. Ook in de winkels komt op steeds meer etiketten het logo te staan. Volgens Colruyt werkt dat aan twee kanten: de Nutri-Score is een "solide basis voor een goed geïnformeerde voedingskeuze, waarbij het de taak is van de retailer om te informeren, en die van de klant om te beslissen. Het is niet de bedoeling om een oordeel te vellen of te stigmatiseren", aldus VMT België. Colruyt grijpt het logo voorts aan om de nutritionele samenstelling van de eigen merken te verbeteren.

Consensus over 9 producten
Frankrijk blijkt nóg een nieuw voedingslogo te tellen: Yuka, een gratis app waarmee je de barcode van een product scant. De uitkomst is groen of rood, waarbij rood voor 'ongezondere ingrediënten' zoals suiker, vet, zout en additieven staat. Opvallend: waarop Yuka zijn oordelen fundeert, is niet bekend. Enige wetenschappelijke onderbouwing lijkt te ontbreken.

Het Franse tijdschrift Capital deed een vergelijkende test om te kijken of Nutri-Score, NOVA, Yuka en Siga dezelfde producten (on)gezond noemen. Capital vond er 9, van kant-en-klaar-maaltijden en blikgroente tot pizza en muesli's. Het totale supermarkt-assortiment loopt in de tienduizenden producten.

Dit is het vierde artikel in onze serie over het Voedselkeuzelogo.