Meer groente versus minder bewerkt
TastyBasics vindt dat de industrie moet stoppen met de bewerking van grondstoffen om een hoger voedzaam rendement per gram voeding en zelfs per calorie te bereiken. Het bedrijf spreekt van ‘echte voeding’ en bedoelt daarmee dat wat je eet optimaal voedzaam en verzadigend per calorie moet zijn. “We consumeren te veel calorieën, terwijl bij de aanbevolen hoeveelheid calorieën de voedzaamheid van ons huidige voedsel te gering is. Voor tal van essentiële voedingstoffen geldt dat minder dan de helft van de bevolking er voldoende van binnenkrijgt”, legt Buining uit.
Het aandeel van de dagelijkse calorieën uit leeggemolken bewerkte ingrediënten is veel groter dan die uit 100 gram groente extraDe centrale boodschap van ’Eet meer groente’ zet relatief weinig zoden aan de dijk, concludeert de white paper. Het gezondheidseffect van het eten van meer voedzamere producten zou relatief gering zijn. Zo levert 100 gram groente maar een klein gedeelte van de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid calorieën. “Het aandeel van de dagelijkse calorieën uit leeggemolken bewerkte ingrediënten is veel groter dan die uit 100 gram groente extra”, zegt medeauteur van de white paper Marlies Pepping (WUR-student).
Beter zou volgens TastyBasics zijn: eet minder bewerkte grondstoffen. Consumeer en produceer minder eten en drinken waarin door vet en koolhydraten de calorieën zijn geconcentreerd ten koste van de voedingswaarde. Omdat ons gemiddelde voedingspatroon voor 50% uit dit soort producten bestaat, is het effect groter.
NRF Index 9.3
Deze uitspraak onderbouwt TastyBasics met de Nutrient Rich Food Index 9.3 (NRF 9.3). De index geeft het nutriëntengehalte per 100 kilocalorieën (kcal) van een voedingsmiddel aan. De index is gebaseerd op 9 nutriënten die moeten worden gestimuleerd (vezels, eiwitten, ijzer, kalium, calcium, magnesium en vitamines A, C en E) en 3 nutriënten die moeten worden beperkt (verzadigd vet, toegevoegde suikers en natrium).
Fulgoni, Keast en Drewnowski ontwikkelden de zogeheten NRF-index om levensmiddelen op basis van hun voedingswaarde te rangschikken. De index kan worden toegepast op afzonderlijke levensmiddelen, maaltijden, menu's en dagelijks voedingspatronen.
De NRF-score van een voedingsmiddel is de ongewogen som van de procentuele bijdrage van 100 kcal van dat voedingsmiddel aan de aanbevolen (encourage, ENC) dagelijkse inname (daily values, DV’s) van alle gunstige nutriënten, minus de bijdrage van 100 kcal van het voedingsmiddel aan de maximaal aanbevolen dagelijkse inname (maximum recommended values, MRV’s) van de te beperken (limit, LIM) nutriënten. De bijdrage aan de aanbevolen dagelijkse inname wordt daarbij afgekapt op 100 procent.
De NRF9.3 compenseert ‘slecht’ met ‘goed’, zoals ook het algoritme van deNutri-Score dat doet. Waar Nutri-Score als ‘goeden’ fruit, vezels en eiwitten meeneemt, neemt de index ook specifiek ijzer, kalium, calcium, magnesium en vitamines A, C en E mee. De NRF-index neemt 100 kilocalorieën als basis, terwijl Nutri-Score rekent per 100 gram.
Gespreksstarter
Foodlog vroeg een aantal experts te reageren op de uitspraak van TastyBasics ‘Niets is effectiever dan te stoppen met het bewerken van grondstoffen’. En hoe zit het met die NRF-index? Is de nutritionele waarde per calorie een logische maat?
Vincenzo Fogliano vindt het in de basis een goede gedachte. “Meer hele voedingsmiddelen gebruiken in producten, minder geraffineerde ingrediënten, is een goede richting. Het concentreren van vrije suikers en vet is slecht voor de gezondheid. Bovendien verlies je hiermee nutriënten.” Al dat bewerken kan veel energie kosten, waardoor het minder duurzaam is, voegt hij toe.
Een ander voordeel is kauwen: “Minder raffinage betekent meer kauwen. Masticatie, goed kauwen, is heel effectief om minder calorieën in te nemen. Door flink te kauwen, kan je 10-20% minder calorieën eten.” Langer malen geeft onze maag de tijd ons hoofd te laten weten dat we vol zitten. Bovendien “wordt je dat kauwen op een gegeven moment beu.”
“Maar moet nou alles gezond(er) zijn?”, vraagt Fogliano zich hardop af. “Op vrijdagavond een lekkere borrel is niet verkeerd, maar het moet niet iedere dag zijn. Geniet van je stroopwafel! Dat we ons dagelijks verwennen, daar zit het probleem.”
Bovendien begrijpt Fogliano niet waarom we moeten kiezen tussen het ene – meer groente – of het andere – minder suiker. Beide dragen bij aan een gezonder eetpatroon. Bovendien lijkt het ‘eet-meer-groente’-advies vooral gericht op consumenten. “Meer groente eten is absoluut nodig”, verzekert Fogliano. Het ‘minder-bewerken’-advies lijkt vooral voor de oren van verwerkers en producenten bedoeld.
Ten slotte waarschuwt Fogliano niet al het bewerkte over één kam te scheren. “Ergens is highly processed een synoniem geworden voor hoog in calorieën. Dat is onterecht. Een blik soep in de supermarkt is processed, maar daar is niets verkeerds aan. Maar als je kiest voor suikerhoudend spul, dan adviseer ik je om het niet te kopen.”
Jenneke Heising ziet meerdere kanten aan de stelling van TastyBasics. “Aan de ene kant ben ik het ermee eens dat concentreren en te veel focus op één ingrediënt, zoals granen tot bloem, veel nutriënten verliest. Hoe minder je bewerkt, hoe meer je profiteert van goede, eigen aspecten, zoals vezels en vitamines.”
“Maar het is niet zo zwart-wit”, gaat ze verder. “Ook al gebruik je gezonde ingrediënten, dan nog nemen de calorieën toe.” Ze noemt als voorbeeld gedroogd fruit: “Door te drogen concentreer je ook. Groente en fruit zijn ook toegevoegde koolhydraten.”
Bij gebruik van de nutritionele waarde per calorie, “komen groenten er positief uit.” De NRF-index “laat zien welke producten veel voedingsstoffen leveren en weinig calorieën. Wanneer je calorieën als basis wilt nemen, bijvoorbeeld bij een bepaald dieet of als producent, dan kan deze manier helpen. Maar,” voegt Heising kritisch toe, “het is geen praktische maat.”
Net als Fogliano, vraagt Heising zich af of alles gezond(er) moet. “Heb je een goede, gezonde basis, dan kan je ook wel eens een cracker met hagelslag of een koekje eten. Er is niets mis met gewone pasta als je er een goede tomatensaus met groente bij eet. Ik denk dat het meer gaat om hoeveel je eet van een product. Het is niet erg als het veel calorieën bevat, als er ook veel nutriënten inzitten.” Ze geeft fruit als voorbeeld: “Dat bevat relatief veel koolhydraten en energie, dus het is gezond om er niet te veel van te eten.”
Aan het einde van het gesprek benadrukt Heising dat ze het meeste voelt voor het advies meer groente te eten. “Je ziet dat mensen te weinig groente binnenkrijgen. Als je daarvan meer eet, eet je automatisch dingen met een lagere energiedichtheid. Je zit sneller vol en er is minder ruimte over voor andere producten.”
Bovendien is het niet altijd even gemakkelijk om minder te bewerken, zegt Heising. “De manier van houdbaar maken heeft invloed op hoeveel vitamines er over blijven. Bloem vervangen heeft invloed op smaak en structuur. Ik zeg niet dat we niet voor alternatieven moeten gaan, maar daar ligt nog wel een uitdaging.”
“Het wordt meer en meer evident dat het eten van ultra processed foods leidt tot een hoger risico op obesitas en chronische ziektes. Als we echt mensen willen stimuleren gezonder te eten, dan zullen we deze ongezonde producten minder aantrekkelijk moeten maken.” Vandevijvere is ervan overtuigd dat overheidsinterventie cruciaal is om dat voor elkaar te krijgen. “Maak alle hoogbewerkte voedingsmiddelen minder aantrekkelijk, minder goedkoop dan gezonde voeding, minder toegankelijk en leg marketing voor bewerkte en ongezonde producten aan banden”, licht ze haar uitspraak toe.
“Om te bepalen of iets gezond is, zijn verschillende systemen ontwikkeld.” Vandevijvere heeft vertrouwen in het European nutrient profile model, ontwikkeld door de Wereldgezondheidorganisatie (WHO). Dit model rangschikt producten op basis van de voedingssamenstelling. Het is specifiek gericht op het beperken van kindermarketing. “Positief aan dit model is dat het bepaalde voedingsgroepen volledig uitsluit van marketing gericht op kinderen, omdat deze ongezond zijn, zoals chocolade en snoepjes. Dan is er een middencategorie, zoals ontbijtgranen en melkproducten, die moeten voldoen aan bepaalde drempelwaarden van zout, verzadigd vet, energie, toegevoegde suiker en zoetstoffen.” Over het meenemen van zoetstoffen is Vandevijvere positief. Het consumeren van zoetstoffen kan de hang naar zoet aanwakkeren.” Voor de laatste categorie, met onder andere verse groente en fruit, mag altijd reclame gemaakt worden.
Ook de NRF 9.3-score is een methode om te bepalen hoe gezond iets is. Die methode gebruikt calorieën als basis. “Ik denk dat het beter is om naar 100 gram of milliliter product te kijken. Dat is gemakkelijker toe te passen door consumenten en staat ook zo op de achterkant van het etiket. Per energie, is heel moeilijk te begrijpen.” Bovendien is Vandevijvere geen fan van het meewegen van vitamines. “Door vitamines mee te nemen (zoals NRF doet), geef je producten die sowieso al ongezond zijn, extra punten. Producenten kunnen dit gebruiken om producten gezonder in de markt te zetten”, uit Vandevijvere haar kritiek op de NRF9.3.
TastyBasics wil zo onomwonden mogelijk, maar niet polariserend, de transitie naar een gezond(er) voedselaanbod propageren. Dat doet TastyBasics met producten die minder dikmakende koolhydraten bevatten, rijk zijn aan vezels en eiwitten en waaraan geen suikers zijn toegevoegd. Daarnaast zet TastyBasics zich via artikelen, lezingen en onderzoeken in voor het verder brengen van een nieuwe agrifood-toekomst vanuit de visie dat voedselproductie en -verwerking beter op elkaar moeten worden afgestemd met als doel gezondere mensen in een volhoudbaar ecosysteem.
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Tot nu toe had ik niet gereageerd in deze draad, omdat ik het onderscheid dat in de tekst wordt gemaakt tussen 'voedzaamheid', 'voedingsstoffen' en calorieën niet zo goed begrijp. Calorieën zijn een eenheid van energie en elke voedingsstof (nutriënt: vet, eiwit, koolhydraat) levert bij verbranding (vertering) energie op. In het lichaam zijn koolhydraten en vetten een bron van energie en eiwitten (en een beetje vetten) zijn bouwstoffen (onder andere voor spiergroei). Energie ('lege calorieën' ??) is nodig voor alle lichaamsprocessen (hartslag, ademhaling, beweging, groei, nadenken, voedsel verteren) en vetten zijn onder meer drager van vetoplosbare vitaminen.
De illustratie bovenaan deze tekst begrijp ik ook niet: hij suggereert dat de meest waardevolle component van een grondstof (n.l. eiwit) in de prullenbak terecht komt. Die stelling over het 'wegraffineren richting veevoer' slaat wellicht op de verwerking van soja- palm- of zonnebloemzaadschroot in diervoeding, nadat de olie (voor humane consumptie) eraan onttrokken is. Dat kun je weggooien noemen, m.i. houdt het de spijsoliën haalbaar en betaalbaar en draagt het bij aan kringlooplandbouw. Wat niet wegneemt dat het iedereen vrijstaat om hele sojabonen (of tahoe of tempeh) te eten. Ik dwaal af...
Koolhydraten zijn een enorm containerbegrip: zowel enkelvoudige suikers (glucose, fructose) als disacchariden, oligosachariden en zelfs polysacchariden vallen daaronder. Er is m.i. een soort glijdende schaal tussen 'koolhydraten' en 'vezels'. Niet alle koolhydraten zijn goed verteerbaar: rauwe aardappelen (zetmeel) zijn b.v. geen aanrader. Sommige complexe koolhydraten / vezels zijn (voor niet-herkauwers) vrijwel volledig inert (cellulose), maar die hebben dan wel een gunstig effect in het maagdarmkanaal (passage door het maagdarmkanaal, consistentie van ontlasting). Tasty Basics rekent 'vezels' onder de gunstige nutriënten. De 'slechte nutriënten' zijn (volgens de NRF-index) verzadigd vet, toegevoegde suikers en natrium. Die hele NRF-index lijkt me alleen nuttig voor mensen die te zwaar zijn, te veel suikers en vet binnen krijgen en daar iets aan willen doen, waarbij die NRF-index een hulpmiddel kan zijn om levensmiddelen in de supermarkt te beoordelen op 'gezondheid'. Noem me cynisch, maar ik vrees dat die index, net als de NutriScore, vooral gebruikt gaat worden door de levensmiddelenindustrie om hun producten een gunstig imago (groen label) mee te geven.
Het staat Tasty Basics natuurlijk vrij om hun spullen te verkopen met een 'echte-voeding-verhaaltje' erbij. Storytelling schijnt helemaal hip te zijn tegenwoordig. Er is ongetwijfeld een markt voor hun (koolhydraatarme) crackers, repen en muesli's. Het valt me wel op dat ze zich in hun white paper (die nog wel een eindredacteur kan gebruiken ;-)) nogal in bochten moeten wringen om enige paniek te genereren over de vermeende ongezondheid van het voedingspatroon van de gemiddelde Nederlander. 'Echte voeding' - met genoeg eiwitten, vezels, mineralen en vitaminen en niet te veel (toegevoegde) suikers en (verzadigd) vet - kun je prima binnen krijgen zonder de spullen van Tasty Basics in je virtuele winkelmandje te klikken.
Carolien Makkink, je gaf elders op Foodlog zo'n mooi college over essentiële eiwitten voor humaan gebruik vanuit een diervoederperspectief, dat ik het waag om je te vragen ook over het onderwerp koolhydraten je licht te laten schijnen.
Tasty Basics vindt dat er te veel goede stoffen uit menselijke voeding worden weggerafineerd richting veevoer. Daarom doet het bedrijf aan wat het hierboven beschrijft: een calorie omkleden met meer voeding.
Denk jij dat dat bijdraagt aan de menselijke gezondheid?
Het is hier verder stil gebleven. Dat vind ik jammer.
Tasty Basics wil een open discussie over zijn invalshoek en daar bieden we ruimte voor. Die bieden we ook andere bedrijven.
Ja, Wouter, jij mag ook en dan kijkt de wereld mee hoe houdbaar claims zijn.
Over Tasty Basics' voorstel: ik had verwacht dat hier een discussie zou ontstaan over de normering van wat 'goed voedsel' is. Daar is immers veel discussie over, terwijl vooruitstrevende levensmiddelenmakers weten dat ze er op afgerekend zullen gaan worden.
- De NutriScore ligt onder vuur omdat het fout eten dat een beetje beter is, goed maakt (zoals op FL van alle kanten inmiddels belicht is)
- De lof die groenten en fruit krijgen toegezongen zijn leuk, maar laten (zegt Tasty Basics) onverlet dat we ondervoed raken door vnl. calorieën, c.q. weinig additionele voedingstoffen; daarom stelt het bedrijf voor te denken vanuit het volpakken van calorieën.
- Stefanie Vandevijvere stelt een volumemaat (voor omdat die zou vullen) + strafpunten voor bewerkt voedsel dat te vet, zout en suikerrijk is.
- Vincenzo Fogliano en Jenneke Heising zeggen dat het om voeding moet gaan en dat ook ongezonde voedingsmiddelen daar van oudsher in passen.
Hopelijk doe ik met deze korte kenschetsen niemand te kort
Conclusie: wat gezond mag heten, blijft alle kanten opgaan. Daarom zijn wij blij met fabrikanten die een open gesprek proberen aan te zwengelen. Wij zullen in ieder geval ons best doen dat verder te faciliteren ondanks deze moeizame start.
Dank aan #8 van Peter Roozemaal; hij legt de kracht en zwakte van de methode die Tasty Basics voorstaat bloot!
NB: ik eet al een jaar of 2 met regelmaat crackers en muesli van Tasty Basics. Volgens mij slagen ze in iets heel eenvoudigs: ze vullen beter, waardoor je het er verrassend lang op volhoudt zonder honger gevoel. Dat zou ik nou eens laten testen. (nee, is geen onderdeel van deze advertorial, maar een serieuze ervaring met de producten in kwestie die ik voor het eerste tijdens ons Congres Gezonde Innovatie leerde kennen)
Overigens wil ik best een reclame stukje maken over www.top-bv.nl of partners of klanten met mooie bijzonder ingredienten en producten. Meatless is gaaf, Ojah is gaaf, en ik ben best bijzonder nu over Bflike. Robot keukens? Kijk naar Eatch! Welke cola ik lekker vind? coca cola natuurlijk. En ketchup van Heinz. Stiekem lust ik ook een bifi-worstje, eet ik alleen brood van Zero Carb Company, en is mijn favoriete lifestyle coach Ralf Moorman. Vertel het niet door: de blauwe bessen van de Lidle zijn veel beter dan die van Hoogvliet. Je moet de groente van Hak hebben. En ik ben de naam van die echte griekse yoghurt kwijt. Koop geen nep.
Dick, je vraagt me een inhoudelijke reactie te geven op een reclame stuk voor een bedrijf dat wat droge waarden maakt die weinig betekenis hebben cq gaan hebben. Waarom zou ik daar nog meer woorden aan vuil moeten maken dan ik al gedaan heb in #1 en #3 . Foodlog ontwaardig.
Mocht een redacteur een algemeen stuk willen schrijven over nutrient-densitiy (want daar lijkt het om te gaan) of de zin en onzin van processing, dan ben ik je man. Maar nu niet.
Delete gewoon deze advertorial.