Echt vlees zonder dieren, een serieuze markt denken…

De coronacrisis gaat de Maastrichtse Revolutie niet stoppen. Tim van de Rijdt, chief business officer van Mosa Meat, denkt in een interview in VMT dat deze crisis de komst en acceptatie van kweekvlees mogelijk zelfs gaat versnellen.

In 2018 kon de Maastrichtse start-up Mosa Meat, een commerciële afsplitsing van de universiteit van Maastricht, dankzij €7,5 miljoen aan investeringen serieus de commerciële productie van dierloos echt vlees gaan onderzoeken. Toen werd gemikt op 2021, maar misschien ligt de hamburger waarvoor geen koe gedood hoeft te worden al eerder in de supermarktschappen.

Groeiserum
“Eeuwenlang lag de definitie van vlees voor de hand: het eetbare vlees van een dier. Dat veranderde in 2013, toen de Nederlandse wetenschapper Mark Post de eerste in vitro hamburger openbaarde. Door dierlijke stamcellen te baden in groeiserum konden Dr. Post en zijn collega's een hamburger laten groeien in hun laboratorium.” Dat schrijft filosoof Andy Lamey in een opiniestuk in The New York Times. Lamey publiceert en doceert over dierenrechten.

De eerste koevrije hamburger van ‘Dr. Post’ werd voor het oog van de wereld door een chefkok gebakken en door kenners met smaak gegeten: echt vlees. De mediapresentatie trok veel aandacht, ook van investeerders. Het was een biotechnologische sensatie. In 2018 staken de investeringstakken van farmaceut Merck en van de Zwitserse vleesverwerker en marktleider Bell Food miljoenen in Mosa Meat.

Google
Eerder zag Sergey Brin, één van de twee oprichters van Google, al brood in de vinding van hoogleraar vasculaire fysiologie Post en zijn team. In januari 2020 stapten ook diervoedergigant Nutreco en de idealistische investeerder Lowercarbon Capital in.

De koe werd bij de hoorns gevat (pun intended) en Mosa Meat kon aan de slag om een productieproces te ontwikkelen dat betaalbaar kunstvlees oplevert. Die eerste hamburger kostte € 250.000, grapte Post bij de presentatie. Hoe lang gaat het duren voordat er een betaalbare hamburger in de winkels ligt? “Tien jaar is een goeie gok,” zei Post.

Concurrentie
Voor de labkweek was destijds nog een groeimiddel nodig dat verkregen werd uit kalfsfoetussen. Dat was omstreden. Het kalfsserum is inmiddels vervangen door een diervriendelijk middel, want dierloosheid is het streven. Voor de kweek zijn nu alleen nog stamcellen van een levend dier nodig. Die kunnen met een kleine ingreep uit een rund gehaald kunnen worden, onder verdoving. Het maakproces wordt (opvallend gedetailleerd) toegelicht op de website van Mosa Meat.

Van de Rijdt denkt op basis van een peiling te mogen zeggen dat de consument bereid is meer te betalen voor de Mosa-burger. Dat hangt allemaal van de markt af. De concurrentie op het gebied van vleesalternatieven is enorm toegenomen, denk alleen aan het enorme succes van de vegetarische Beyond Burger en andere vleesimitatieproducten.

Mosa heeft last van de wet van de remmende voorsprong

Dat hebben de ‘father of cultured meat’ Mark Post en de anderen van het Mosa Meat-management ook wel door. CEO Maarten Bosch en COO Peter Verstrate zijn beiden geen nieuwelingen in de wereld van startups. Hoe laat je een beginnend innovatief bedrijfje meedoen met de grote jongens? Zonder dat ze meteen opgevroten worden?

Voorsprong
Post c.s. hebben met hun zoektocht naar grootschalig te produceren diervrij kweekvlees wereldwijd andere onderzoekers en ondernemers weten te inspireren. Misschien wel meer dan ze lief was. Ouderwets heet het dat ze last hebben van de wet van de remmende voorsprong. Een grote concurrent van Mosa in deze wedstrijd is het Californische Memphis Meat, waarin Bill Gates, Richard Branson, en de grote bedrijven Cargill (voeders) en Tyson (vlees) participeren.

Het tijdschrift Forbes kwam recent met een overzicht van de ‘stille revolutie’ en de ‘race’ die plaatsvindt in laboratoria, waar vlees (maar ook zeevruchten) uit enkele dierlijke cellen wordt opgekweekt. Een waaier aan start-ups trekt de aandacht en het geld van investeerders.

Visvlees
Want niet alleen rundvlees kan nagemaakt worden. Ook kippen, eenden en vissen. De exploderende ‘cultured meat arena’ kent bedrijven die het zoeken in ‘cellular aquaculture’, de kunstmatige kweek van visvlees. Aquacultuur van gewone vissen in netten op zee voorziet al in meer dan de helft van de wereldbehoefte van vis. Maar hoe mooi zou het zijn als ook die visfiletjes niet meer uit intensieve systemen voor dierhouderij hoeven te komen? Ook aquacultuur in open zee is gevoelig voor ziekten en brengt risico's voor milieu en biodiversiteit met zich mee. Bovendien staat viskweek er qua dierenwelzijn niet best op in de perceptie van het kritische publiek.

Hoeveel mag je sleutelen aan gewassen en aan dieren? Die vraag hoeft bij kweekvlees niet gesteld te worden, als we maar wennen aan het idee dat vlees niet meer van een dier komt

De voordelen van het beschikbaar komen van vlees zonder dat daarvoor productiedieren nodig zijn, kunnen moeilijk overschat worden. Geen verlies van grondstoffen in de voederconversie, geen broeikasgassen, geen mestoverschot, geen waterverspilling, geen onnodig transport en vooral geen dierenleed. Het in San Diego gevestigde BlueNalu kreeg vorig jaar een groot bedrag van de investeerder New Crop Capital om verder te experimenteren met kunstmatig visvlees. New Crop Capital zit ook in Mosa Meat, trouwens.

Dat de zeeën niet meer leeggevist hoeven worden, daar kan niemand op tegen zijn. Of er ooit kunstmatig reuzegambas, gerookte paling of Hollandse Nieuwe uit de fabriek zal komen, staat nog te bezien. Post c.s. hebben laten zien dat industriële kweek van dierlijke eiwitten op enige schaal echt mogelijk is, veel andere bedrijven nog niet.

Vooruitzichten
“We moeten vooruit leren denken”, zegt Andy Lamey in The New York Times. De vooruitzichten van Mosa en concullega’s zijn glorieus, als het allemaal lukt. De voordelen van het beschikbaar komen van vlees zonder dat daarvoor productiedieren nodig zijn, kunnen moeilijk overschat worden. Geen verlies van grondstoffen in de voederconversie, geen broeikasgassen, geen mestoverschot, geen waterverspilling, geen onnodig transport en vooral geen dierenleed.
En toch een ‘juicy burger’ kunnen eten zonder schuldgevoel, en zonder aan de verkeerde kant van de eiwittransitie te staan.

Ideaal, zou je zeggen, alle problemen die je in de krant leest opgelost. Ook omdat er geen genetische manipulatie bij komt kijken. Daar is onder het publiek veel om te doen en zijn zowel de technologische als de morele horizon nog niet in zicht. Hoeveel mag je sleutelen aan gewassen en aan dieren? Die vraag hoeft bij kweekvlees niet gesteld te worden, als we maar wennen aan het idee dat vlees niet meer van een dier komt, zegt Lamey. Dat dit 'echte' vlees een volstrekt zielloos industrieel product is, is gek genoeg geen punt van reflectie. De acceptatie van het onnatuurlijke van kweekvlees laat zich mogelijk verklaren door de moeite die we als samenleving hebben gekregen met het doden van dieren voor ons voedingsgenot, terwijl we toch vlees willen.

Mosa Trajectum
Want wat is vlees dan nog? Lamey licht het omdenken toe met voorbeelden. Vroeger was een T-Ford een auto, nu is een Tesla een auto. Vroeger was het huwelijk de heilige verbintenis tussen man en vrouw, nu is het niet meer zo heilig en iedereen mag ja zeggen.

In de toekomst zal iedereen eraan gewend zijn dat een hamburger van een koe ongeveer uit de tijd van het Romeinse Mosa Trajectum stamde.