Boerenorganisaties maken zich zorgen dat dat cijfer in de huidige tijden van toenemende druk vanuit de overheid en maatschappij, stijgende kosten en het missen van toekomstperspectief zal stijgen. Onzekerheid, verdriet en frustratie nemen bij agrariërs en boerengezinnen hand over hand toe.
LTO Noord en stichting Zorg om Boer en Tuinder onderkennen het taboe dat veel boeren ervaren als zij kampen met mentale problemen. Om die reden hebben ze de campagne 'Ik kan het zelf (niet meer)' van Taboer in het leven geroepen. Taboer wil het taboe doorbreken dat rust op de 'zachte kant' van het agrarisch ondernemerschap. Het is een onafhankelijk loket, waar boeren en tuinders dagelijks terecht kunnen voor een luisterend oor, tips en adviezen en ervaringsverhalen, zoals dat van Rudie Freriks.
En zo ben je in beeld. Het gaat niet om ons, maar om de aandacht voor mentale problemen. Hulp is beschikbaar. En blijf praten! https://t.co/68raIbF4I2
— Rudie Freriks (@RudieFreriks) March 19, 2023
Op Foodlog schreef boerencoach Paulien Hogenkamp twee jaar lang een reeks columns waarin ze inzicht gaf in de wurgende problematiek waar boeren mee kunnen kampen. Zij bemande de vertrouwenslijn, waarvan de functie nu overgenomen lijkt door de website en telefonische hulplijn van Taboer. "Ik spreek ook regelmatig huilende boeren," zegt minister van Landbouw Piet Adema, wiens ministerie financieel bijdraagt aan de campagne. "We werken er hard aan om te komen tot oplossingen. Maar ze moeten ook hulp zoeken. Dit initiatief Taboer steun ik van harte. De sector neemt de verantwoordelijkheid in het omzien naar elkaar. En dat is echt noodzakelijk."
In Frankrijk ligt het aantal zelfdodingen onder boeren al veel langer op een hoog niveau. In 2019 schatte de sociale zekerheidsinstantie voor boeren MSA hun aantal op 1 per dag. In 2021 beslootlandbouwminister Julien Denormandie jaarlijks €12 miljoen te begroten voor een netwerk van 'schildwachten' in te richten rondom de agrarische sector, om de 'zwakke signalen' van het mal-être op te vangen en preventief te werk te kunnen gaan. "Die schildwachten zijn alle mensen die in contact staan met de landbouwers, sociale zekerheidsinstellingen (in Frankrijk de mutualité sociale agricole), buren, koepels, verenigingen, maar ook de postbode, de bankier, de plaatselijke politicus."
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Hartstikke positief deze aandacht maar ik heb een kanttekening bij de berichtgeving. Zelf vind ik dat de nadruk altijd best veel op zelfdoding van boeren ligt. Riekt een beetje naar sensatiezucht bij de journalisten. Terwijl het psychische leed veel meer depressie en zo is zonder dat direct suïcidale gedachten spelen. Toen ik dit per app deelde met een ervaren psychologe die getrouwd is met een agrariër, schreef ze heel raak deze reactie: "Zelfdoding is verschrikkelijk. Maar daar zullen veel boeren zich niet in herkennen “zo erg is het bij mij nog niet”. Maar het leed van tobben, niet meer kunnen genieten, ruzies thuis etc verdient juist ook aandacht. Het is niet normaal om je rot te voelen. Die boeren wil je juist ook bereiken en dat zij zich herkennen dat ze ook baat hebben bij gesprekken".
Als je de drempel voor psychisch-sociale hulpverlening aan boeren en tuinders wilt verlagen dan moet je juist niet teveel wijzen op zelfdoding. Hoe triest het ook is, de groep die dit doet of sterk overweegt is relatief klein. Hulp aan een grote groep die het lastig heeft maar allesbehalve suïcidale gedachten heeft, is misschien wel het allerbelangrijkste.
Als bedrijfsadviseur in een moeilijke fruitsector ben ik vaak in situaties terecht gekomen waar sprake was van geestelijk leed maar eigenlijk nooit met suïcide. Tenminste niet heel dichtbij in mijn klantenkring. Wel ooit reden geweest dat ik ooit met @boerenwelzijn op Twitter en Facebook begon om meer aandacht voor deze problematiek te krijgen.
Je kan je wel afvragen of die psychische nood niet vooral komt door onzekerheid. Het zijn niet de boeren die die onzekerheid hebben gecreëerd. Het is de overheid, die samen met de toeleveranciers, bank en afnemers de boer in de knel gebracht hebben. Als er gewoon heldere afspraken gemaakt waren en niet constant uitstellen was het een stuk eenvoudiger en minder pijnlijk geweest en zat NL nu niet op slot.
Ton #2, dezelfde psychologe zei heel raak hierover: "Als ik de reactie van een boer op NOS lees dan is er nog werk aan de winkel. Denken dat je emotionele problemen alleen opgelost worden als de politiek verandert is een grote kwetsbaarheid voor depressie. Psychische flexibiliteit om ook met (heel) moeilijke situaties om te gaan is een goede beschermer. Ik hoop dat daar ook op ingestoken wordt".
We hebben aan dit onderwerp al lang geleden de nodige aandacht gegeven. Met name dankzij Paulien Hogenkamp (dank aan haar!) en haar heel normale verhalen die niettemin vaak als bizar werden ervaren.
Ook dank aan Johan Weerkamp voor dit indringende stuk.
Cécile en ik kennen de Franse getallen. Reden om die nog eens te noemen hier.
#3 Wouter, het is natuurlijk zeer goed om de psychische weerbaarheid van een mens te vergroten als dat kan, maar de weerbaarheid wordt voortdurend uitgedaagd door externe prikkels en die relativeren kost heel veel energie, die je juist niet hebt al je depressief bent. En als boer kan je niet gewoon even stoppen.
#4 Dick, dat hier al in 2019 zo indringend over gesproken is geeft te meer aan dat die onzekerheid echt te lang duurt en dat dat funeste gevolgen heeft voor de boer en zijn omgeving. Maar zachte heelmeesters die stinkende wonden maken is echt wel wat meer dan een cliché hoor. Het is bikkelharde waarheid.