Recensie De memoires van ‘voedselstrijder’ Marion Nestle

Pas in hoofdstuk 6 van de memoires van Marion Nestle wordt duidelijk waar de boektitel Slow Cooked op slaat. Het hoofdstuk heet ‘Finally, NYU’. Het is 1988, Nestle is 52, dan twee keer gescheiden, heeft twee kinderen uit haar eerste huwelijk dat begon toen ze 19 was. Haar academische loopbaan verliep tot dan toe met horten en stoten en stelde niet veel voor. Dat werd ook helemaal niet verwacht van een joods meisje van eenvoudige komaf in het Amerika van na de Tweede Wereldoorlog. Die moest zien te trouwen met een advocaat, arts of rabbijn en thuisblijven met de vele kinderen.

Maar de slimme Marion werkte hard en studeerde na haar eerste scheiding af als moleculair bioloog. Ze had een paar mazzeltjes en zeperds en kwam finally aan op haar bestemming. Aan de New Yorkse universiteit maakte ze carrière als een van ’s werelds prominentste experts, docenten, publicisten en activisten op het terrein van voeding, voedselvoorziening, gezondheid en de politiek en het zakendoen die daarmee samenhangen. Langzaam klaargestoomd– want zo ziet ze het - is ze voor een taak die ze met groot plezier en energie vervult. Ze is nu 86 en nog onvermoeibaar en strijdbaar.

Tegenwerking
Op de NYU trof ze een zooitje aan, anders kan het niet omschreven worden. Laverend tegen de stroom van allerlei conservatieve, favoritistische en vrouwonvriendelijke tegenwerking in zette ze een toonaangevende faculteit op, waar studenten alles leerden over voeding, voedselsystemen, de culinaire cultuur, voedingsadvies en food politics. Dat was ook de titel van het boek dat haar naam definitief vestigde in 2002 toen ze al 66 was, maar het - zoals ze schrijft - allemaal pas begon. Ze was door dat boek een van de grondleggers van nutrition als sociologisch onderwerp en werd een toonbeeld van academisch activisme.

In het boek Food Politics schrijft ze wat ze uit eigen ervaring, maar ook van anonieme bronnen die ze beschermde, heeft geleerd over de invloed van het Amerikaanse bedrijfsleven op het voedselsysteem. Bedrijven werd geen strobreed in de weg gelegd bij de productie en marketing (aan kinderen) van junk food. Belangengroepen uit de agrarische sectoren oefenen grote druk uit op de politieke besluitvorming. Omkoping, corruptie, gekochte wetenschap: ze legde het allemaal bloot. Haar werk vond navolging van andere dappere onderzoekers.

Nestle’s activisme zou later op stoom komen, stevig gefundeerd in haar vaste aanstelling als hoogleraar in New York en haar groeiende invloed via de media

Oekazes
Nestle weet waar ze over praat, want ze schreef en redigeerde in het begin van haar loopbaan al mee aan het beruchte Surgeon General’s Report on Nutrition and Health. Daarin wordt de bevolking aangeraden minder verzadigd vet te eten. Dat rapport was de basis van de eerste officiële Amerikaanse voedingsrichtlijnen voor de bevolking en gaf de aanzet tot de light-rage, met suiker in plaats van vet in de fabrieksproducten. Ze beschrijft hoe het werken aan dat rapport eraan toeging en hoe zij geen andere keus had dan te gehoorzamen aan de oekazes van het ministerie van landbouw, dat deed wat de lobbyisten van het agrarische sector geboden.

Nestle’s activisme zou later op stoom komen, stevig gefundeerd in haar vaste aanstelling als hoogleraar in New York en haar groeiende invloed via de media. Tot op heden is haar blog foodpolitics.com een belangrijke en gezaghebbende bron van opinie en informatie. Mede door haar enthousiaste colleges, talloze lezingen en haar goede contacten met de pers is ze een geliefde strijdster voor een gezond voedselsysteem. Haar zachtaardige persoonlijkheid, die uit haar toegankelijke schrijfwerk spreekt, droeg bij aan haar populariteit.

Cover Slow Cooked, de memoires van Marion Nestle
Emancipatie
Slow Cooked is niet alleen het verhaal van een inspirerende en bescheiden academicus, met honderden artikelen en veertien boeken op haar naam. Het is ook het soms onthutsende verslag van het ontwaken van het bewustzijn van hoe de kapitalistische post-WO II wereld nou echt in elkaar steekt. En van de emancipatie die op gang kwam, zowel persoonlijk als maatschappelijk.

Nestle behoort tot het handjevol academici en publicisten die hebben laten zien hoe onze dagelijkse voeding, het hele voedselsysteem, volledig beheerst wordt door de intieme, doch onevenwichtige samenwerking van het bedrijfsleven en de overheid

Nestle behoort tot het handjevol academici en publicisten die hebben laten zien hoe onze dagelijkse voeding, het hele voedselsysteem, volledig beheerst wordt door de intieme, doch onevenwichtige samenwerking van het bedrijfsleven en de overheid. En dat terwijl eten, koken en alles wat verder met voedsel te maken heeft iets van mensen is, van familie, vrienden, culturen, gemeenschappen. Veel in Slow Cooked gaat over Nestle’s liefde voor eten en het sociale aspect ervan.

Belichaming
Voor wie het werk van Nestle kent, is Slow Cooked een prettige en intieme nadere kennismaking. Het is interessant om te lezen hoe haar ontdekkingstochten, privé en academisch, verlopen tegen de achtergrond van de Amerikaanse samenleving. Het is niet overdreven te stellen dat zij de belichaming is van de ontwikkelingen in de voedingskunde van de afgelopen halve eeuw. Die zou zonder haar niet zo’n omvangrijk en breed studiegebied zijn geweest.

Gezien haar leeftijd kunnen we geen grote daden meer van haar verwachten. Maar – zo bescheiden als ze verder is – ze maakt wel duidelijk wat het belang van haar werk is. Er wordt een stuk kritischer naar de (verweving van) belangen, de motieven en uiteindelijk de producten van de voedingsindustrie gekeken. Wie zich nu in wil zetten voor een beter voedselsysteem, met betere producten, eerlijkere handel en deugdelijker regulering, zal zich graag door deze strijder van het eerste uur laten inspireren.