Wat is natuur en wat moeten natuurbeschermers doen? Directeur Teo Wams van Natuurmonumenten vindt dat alle levende en niet-levende verschijnselen recht hebben om te bestaan, naast de betekenis die natuur heeft als fysieke basis voor de mens.
In mijn bestaan als natuurbeschermer ben ik geïnspireerd door de natuur en en heb ik er ontzag en bewondering voor. Alles wat er op onze planeet aan levende en niet-levende verschijnselen is ontstaan, gedurende vele miljoenen jaren evolutie en geologische processen, vind ik waardevol. De natuur is een ongelooflijk mooi, complex systeem waarin alle radertjes in elkaar passen en alles zijn rol en plek heeft. Ik vind dat alles daarin recht heeft om te bestaan. Dat is voor mij reden om haar te beschermen. Ook vind ik bescherming van belang vanwege de betekenis die de natuur heeft voor ons mensen; betekenis als de fysieke basis voor ons bestaan, maar evenzeer als bron voor kennis, kunst en religie.
Niet door mensen gemaakt
Andersom gedacht is natuur voor mij ook: alles wat níet door mensen is bedacht en gemaakt. Dat wil niet zeggen dat natuur niet door mensen beïnvloed kan zijn. Juist wél; de manier waarop planten, dieren en hele ecosystemen reageren op de mens en zich aan ons aanpassen vind ik fascinerend en is in veel gevallen verrijkend. Wat mij betreft is een wilde plant die zich door een barst in het asfalt naar boven wringt ook natuur en een prachtig blijk van haar kracht. Natuur is overal, niet alleen in natuurgebieden, maar natuurgebieden zijn wel de absoluut noodzakelijke plekken waar vooral ruimte is voor natuurlijke processen.
Natuurbescherming moet zich richten op beide invalshoeken waar ik dit verhaal mee begon. Enerzijds heeft alles wat uit de evolutie is voortgekomen recht op bestaan. In essentie is dat ook waar in 1905 Natuurmonumenten voor is opgericht: het beschermen van de planten en dieren in natuurgebieden die voor dat doel werden aangekocht. Dit recht om voort te bestaan zou je ook de filosofische basis van Natura 2000 kunnen noemen. Anderzijds moet natuurbescherming zich richten op behoud en herstel van de natuur als basis van ons bestaan. Van insecten die onze voedselgewassen bestuiven tot complete ecosystemen die ons landschap weerbaar maken voor de gevolgen van klimaatverandering: we hebben de natuur ook simpelweg nodig voor ons éigen voortbestaan. Deze meer functionele biodiversiteit komt ondermeer tot uitdrukking in concepten als basiskwaliteit natuur.
Deze twee invalshoeken komen bij elkaar als in de Corona-tijd mensen ontdekken dat ze die prachtige, robuuste, kwetsbare, zeldzame en alomtegenwoordige natuur keihard nodig hebben om hun mentale balans te behouden. We kunnen niet zonder natuur.
Dit artikel afdrukken
Niet door mensen gemaakt
Andersom gedacht is natuur voor mij ook: alles wat níet door mensen is bedacht en gemaakt. Dat wil niet zeggen dat natuur niet door mensen beïnvloed kan zijn. Juist wél; de manier waarop planten, dieren en hele ecosystemen reageren op de mens en zich aan ons aanpassen vind ik fascinerend en is in veel gevallen verrijkend. Wat mij betreft is een wilde plant die zich door een barst in het asfalt naar boven wringt ook natuur en een prachtig blijk van haar kracht. Natuur is overal, niet alleen in natuurgebieden, maar natuurgebieden zijn wel de absoluut noodzakelijke plekken waar vooral ruimte is voor natuurlijke processen.
Dit recht om voort te bestaan zou je ook de filosofische basis van Natura 2000 kunnen noemenBeschermen en behouden
Natuurbescherming moet zich richten op beide invalshoeken waar ik dit verhaal mee begon. Enerzijds heeft alles wat uit de evolutie is voortgekomen recht op bestaan. In essentie is dat ook waar in 1905 Natuurmonumenten voor is opgericht: het beschermen van de planten en dieren in natuurgebieden die voor dat doel werden aangekocht. Dit recht om voort te bestaan zou je ook de filosofische basis van Natura 2000 kunnen noemen. Anderzijds moet natuurbescherming zich richten op behoud en herstel van de natuur als basis van ons bestaan. Van insecten die onze voedselgewassen bestuiven tot complete ecosystemen die ons landschap weerbaar maken voor de gevolgen van klimaatverandering: we hebben de natuur ook simpelweg nodig voor ons éigen voortbestaan. Deze meer functionele biodiversiteit komt ondermeer tot uitdrukking in concepten als basiskwaliteit natuur.
Deze twee invalshoeken komen bij elkaar als in de Corona-tijd mensen ontdekken dat ze die prachtige, robuuste, kwetsbare, zeldzame en alomtegenwoordige natuur keihard nodig hebben om hun mentale balans te behouden. We kunnen niet zonder natuur.
In Wat is ...? gaan we met bekende en minder bekende mensen op zoek naar wat hen motiveert om te ontdekken of we elkaar van daaruit weer kunnen vinden. Waarom we dat doen lees je in De ontdekking van de ander.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Omdat uit het voorgaande gesprek naar aanleiding van Louise E.M. Vet's tekst Natuurbescherming is eigenbelang de notie van 'rechten van de Kosmos' (en waarom niet daar ook 'natuur' gelezen?) ontstond door bijdragen van Jan Peter van Doorn en Janneke Blijdorp, neem ik mijn korte reflectie daarop in die draad mee naar deze.
Kort gezegd beweerde ik daar het vlgde: het begrip recht dat ook Teo Wams hier gebruikt hangt wellicht samen met wat Wouter v.d. Weijden 'respect' noemt. Ik associeer dat met het oude Engelse woord 'awe': het ontzag maar ook de angst voor het grotere waar we deel van zijn maar dat we niet kunnen beheersen.
NB: ik wil ook signaleren dat Louise een op belang gebaseerde relatie van mens en natuur voorstelt. Dat lijkt me te leiden tot een andere basis voor natuurbescherming dan het recht dat zich vestigt via 'respect' of 'awe'. Louise klinkt voor mij modernistisch en verwant aan het utilisme van Peter Singer, de bekende dierenwelzijnswijsgeer uit Australië. Maar daar moet ze zichzelf maar eens over uitlaten; ik kan me totaal vergissen over de basislaag die verder nog onder haar bijdrage kan hebben gelegen.
Wat verstaat Teo Wams onder levende en niet-levende verschijnselen ?
"Dit recht om voort te bestaan"
Vindt de natuur dat zelf, vinden wij, de mens, dat van de natuur (omdat we het voor onszelf vinden?) Kortom, waar komt dat recht vandaan? Of moet dat recht ons mensen aan banden leggen in de behoefte de natuur te overheersen? Kortom: Wie bedenkt dit? En waarom?
Jan Peter, wat zou je zelf als antwoord geven op je eigen vraag?
De geschiedenis van mensen en hun literatuur leverde - ik associeer weer door op wat ik hier hoor en de woorden die dan in me opkomen - onder meer deze mooi zin op van Shakespeare: 'love is in the eye of the beholder'. En dat leidt dan weer tot de overweging: is er een beholder die de andere de maat mag nemen over waar die van mag houden? (correcter geformuleerd: vind je dat je er een beholder is die ...)
Dick, dan zou de beholder het verschil weten tussen goed en kwaad, mooi en lelijk (en zich daarmee boven iets (de ander, de natuur, etc) plaatsen - zie ook 'self-importance'). Hetgeen ons weer bij een andere mooie zin van Shakespeare brengt: 'There is nothing either good or bad, but thinking makes it so.'