“Wij pleiten voor een nieuw voedselkeuzelogo en hebben daar de overheid bij nodig”, aldus Marc Jansen in gesprek met @ricknieman in @WNLHaagseLobby. Kijk hier de uitzending terug: Voedseletiketten https://t.co/XADljsRkEe
— CBL (@PassievoorFood) November 17, 2018
Volgens Geluk bestaat er een geen ideaal logo omdat een stoplicht bijvoorbeeld olijfolie en honing fout verklaart; het type logo en logica waar haar achterban voor ijvert, verklaart echter een pot Nutella of minder foute chips niet ongezond.
Als er door de algemene spelregels iemand met zijn vingers tussen de deur komt, dan is dat maar zo. Iemand moet beslissen en die iemand kan alleen maar de overheid zijnDat laatste maakte afgelopen week foodwatch op een voor Unilever pijnlijke manier duidelijk. Bij die gelegenheid wees hoogleraar Volksgezondheid Jaap Seidell er met enige ironie op dat zowel stoplicht-achtige als Vinkje-achtige logo's hun voor- en aandelen hebben; het werkelijke vraagstuk zit wat hem betreft in een overdadig aanbod van voedsel dat ook nog eens op alle mogelijke manieren aangeprezen wordt. Wie dat probleem niet oplost, houdt zich - zoals Seidell al jaren duidelijk maakt - met afgeleiden van het probleem bezig, niet met de oorzaak. Ook Coca-Cola onderstreept dat producten niet gezond of ongezond zijn, maar de leef- en eetstijl van consumenten.
Vinkje-achtige logo's hebben geen draagvlak meer
Jansen verwijt de politiek en met name ambtenaren dat ze zich niet realiseren dat wie nu niet kiest, nog jaren verantwoordelijk is voor verwarring over gezond inkopen terwijl de samenleving aangeeft een keuzelogo te willen. Het implementeren van een keuzelogo kost namelijk enkele jaren. "Dat wil er maar niet in", zegt Jansen in de uitzending.
Het Vinkje en soortgelijke logo's hebben geen politiek draagvlak meer. De facto lijkt Jansen duidelijk te maken dat de Nederlandse supermarkten Blokhuis - die tot op heden blundert met zijn preventie-akkoord - oproepen te kiezen voor een stoplicht-systeem en een einde te maken aan het verzet vanuit de industrie daartegen. De Consumentenbond en foodwatch ijveren daarom voor een stoplicht-systeem. Blokhuis verklaarde onlangs toch ook naar Coca-Cola te willen luisteren. Eickhout vertelt in de uitzending dat de lobby van de industrie de overheid nog meer laat polderen dan ze toch al doet.
Supers kiezen voor stoplicht
De uitzending bevat dan ook opmerkelijk nieuws: supermarkten roepen de overheid op haar rol te nemen, niet langer te dralen en te kiezen voor een stoplichtsysteem. Houd eens op als overheid zelf neoliberaal te doen, zeggen ze met zoveel woorden. Overheden zijn er immers om de algemeen verbindende spelregels te maken. Marktpartijen zelf kunnen dat niet omdat ze belangen hebben. Als er door de algemene spelregels iemand met zijn vingers tussen de deur komt, dan is dat maar zo. Iemand moet beslissen en die iemand kan alleen maar de overheid zijn.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Blokhuis en zijn ambtenaren blunderen al veel te lang. Door de industrie te vragen om 'advies' (coca cola, unilever, etc.) kom je er nooit. Een klein team met daarin Jaap Seidell en CBL ( Marc Jansen ), met een paar verstandige ambtenaren moet deze klus kunnen klaren. Waarom wel CBL? Simpel, een supermarkt wil producten blijven verkopen. Hoe een logo eruitziet maakt hen vast niet uit. Retailers zijn daarom het minste bevooroordeeld. Blokhuis maakt zich belachelijk met de huidige rondetafel bij het preventie akkoord (dat er dus nog niet is). Elk logo waarbij "nutrient density" wordt ingezet kan waarde hebben (als onderdeel van de maatregelen mix). Nutrient density zegt iets over de voedingswaarde per kcal aan energie in het product. Dus niks per productgroep, en ook geen logo dat iets zegt per 100 gram product.
Samengevat: Marc en Jaap met een paar verstandige ambtenaren. En inhoudelijk een indicator gebaseerd op 'nutrient density'. Go for it.
Belangrijk onderwerp, maar er lopen hier twee verschillende discussies door elkaar. Wettelijk verplichte informatie over voedsel - inclusief de mogelijke invoering van een stoplichtsysteem - kan alleen op Europees niveau geregeld worden. Daar gaat het eerste deel van de docu over.
Alle andere systemen die je op nationaal niveau ziet (nutriscore, vinkje), kunnen nooit wettelijk verplicht gesteld worden omdat ze de interne markt dan verstoren. Die kan je dus alleen maar vrijwillig uitrollen al of niet in goed overleg met de sector (en dan nog moet je oppassen dat de EUropese commissie er geen belemmering van de interne markt in ziet zoals indertijd met het Engelse stoplichten systeem).
Als het CBL er dus voor pleit dat de overheid in NL de leiding neemt, dan weten ze dondersgoed dat die nooit in staat is zo'n label dwingend op te leggen. En dat geeft weer onderhandelingsruimte. Overigens denk ik dat supermarkten meer aan de kant van de consument staan dan individuele producenten, dus hun standpunt is begrijpelijk.
Nieman laat vervolgens mooi zien dat de voedselindustrie op het EU niveau al inmiddels de stoplichten probeert te ontwijken door nu alvast het evolved nutrition label uit te rollen.
Dat was precies de tactiek die ze bij de lobby over de verordening uit 2011 gebruikten toen het EP daar probeerde via een amendement alsnog een stoplichtensysteem in te voeren. Daarop zei de industrie dat dat zou betekenen dat al het geld dat ze al in alternatief systeem hadden gestopt (het GDA systeem), daarmee weggegooid zou zijn. Hoeveel geld had de industrie al in dat systeem geinvesteerd? 1 miljard euro. NGO Corporate Europe Observatory beweerde vervolgens - Eickhout herhaalt dat in de docu - dat de industrie 1 miljard besteedde aan de lobby tegen stoplichten, maar dit is iets te kort door de bocht en bovenal een absurd bedrag (1 miljoen per Europarlementarier en dan heb je nog 250 miljoen over). (don't get me wrong: de industrielobby is massaal, maar 1 miljard slaat echt nergens op)
Maar nu het belangrijkste. Als je naar de meest recente wetenschappelijke inzichten kijkt, is het debat over logo's is een spiegelgevecht: de echt zinvolle interventies zitten in de hoek van belastingen, productherformulering en nudges.
#1 Wouter en #2 Herman, afgelopen vrijdag maakte Albert Heijn via Distrifood bekend voorstander te zijn van het NutriScore-stoplicht.
In België, Frankrijk en Spanje adviseren overheden dan wel de samenwerkende supermarkten inmiddels NutriScore.
Herman, er mogen dingen door elkaar lopen, duidelijk is dat de supermarkten voorop lopen en de fouten en het achterblijven van de falende overheid proberen te corrigeren.
NutriScore is - anders dan het industrielogo Vinkje - een door een lidstaat (Frankrijk, Ministerie van Volksgezondheid) geïnitieerd initiatief. In België namen de gezamenlijke supermarkten het over (in Nederland is dat ook denkbaar); in Spanje adviseert de overheid het, net zoals in Frankrijk.
#3 Bedankt voor die toevoeging Cécile. We zien dan dus een strijd om de logo's. Interessant genoeg beweegt het evolved nutrition label een heel klein beetje in de richting van stoplichten door kleuren te introduceren, maar het is veel minder klip en klaar dan de Nutriscore.
We zien dan een coalitie van supermarkten, overheden en consumentenbonden voor de Nutriscore en bedrijven als Coca Cola, Unilever, Mondeleze voor het evolved nutrition label. Als Nutriscore stukje bij beetje vrijwillig wordt uitgerold in al deze landen, zal het makkelijker zijn om dit uiteindelijk als verplichting in een herziene EU verordening op te nemen - zeker als verschillende lidstaten dit al nationaal ondersteunen betekent dit dat ook in de Raad van Ministers er dan voldoende steun daarvoor is.
Overigens moge duidelijk zijn dat ik zelf een heel groot voorstander ben van een leidende rol van de overheid in dezen, maar ook dit kabinet is daar nog niet heel erg van overtuigd.
Herman, supermarkten zìjn defacto producenten. Kijk maar in het schap: de huismerken.
Die nuance hoor ik nooit in de discussies, het gaat altijd over Unilever of Coca Cola. Maar niet over de huismerken, dat is in NL zo'n 27% van het marktaandeel.
Daar hebben supers dus een dubbele pet: als retailers én producent.
Wat betekent dat voor hun rol in (de onderhandeling of advies over) de keuze voor welk systeem? Dat huismerk cola er beter uit kan komen dan Pepsi of Coca Cola?