Wetenschappers hebben jarenlang veel te grootse claims gemaakt op basis van kwalitatief slecht onderzoek. Daarmee hebben ze de gezondheid van burgers en het vertrouwen in de wetenschap ondermijndDie oproep doet Ioannidis in een artikel in het Journal of the American Medical Association (JAMA). Volgens Ioannidis hebben wetenschappers jarenlang veel te grootse claims gemaakt op basis van kwalitatief slecht onderzoek. Daarmee hebben ze, zegt hij, de gezondheid van burgers en het vertrouwen in de wetenschap ondermijnd.
'Drie koppen koffie per dag en je leeft 12 jaar langer'
Ioannidis is een bekende naam in met name de medische wereld. Hij schudde dat wereldje in 2005 op door in het tijdschrift PloS Medicine een artikel te publiceren met de titel Why most published research findings are false. In dat artikel zette hij uiteen hoe door slordige onderzoeksopzetten, onbetrouwbare onderzoekstechnieken en waardeloze statistiek, een enorme hoeveelheid onbetrouwbare resultaten en toevalsbevindingen zijn gepubliceerd. Sindsdien groeide zijn faam en kan hij zich scharen onder de elite van de wetenschapscritici. Zijn nieuwe artikel kreeg direct steun van de invloedrijke cardioloog-wetenschapper Eric Topol.
Ioannidis's paper comes in the wake of 2 recent ones:
— Eric Topol (@EricTopol) August 24, 2018
"Public Dismissal of Nutrition Science Makes Sense" https://t.co/14M2BthttU
"Fatal Flaws" https://t.co/jkiqtzqxvZ @JClinEpi pic.twitter.com/ItJ9iOnTfv
In zijn op 23 augustus online verschenen artikel haalt hij op de hem kenmerkende manier uit naar de voedingsepidemiologie. "Bij een gemiddelde levensverwachting van tachtig jaar, zou het eten van twaalf hazelnoten per dag deze levensverwachting met twaalf jaar doen toenemen (dat is één jaar per hazelnoot), het drinken van drie koppen koffie per dag zou eenzelfde winst van twaalf jaar opleveren en het dagelijks eten van een mandarijntje zou vijf jaar winst opleveren. Omgekeerd, zou het dagelijks eten van een ei de levensverwachting verlagen met zes jaar en het eten van twee plakjes bacon met tien jaar. Zouden deze resultaten daadwerkelijk waar kunnen zijn?"
Meta-analyses: 'gewogen gemiddelden van de meningen van experts'Oorzaken van ongeloofwaardigheid
Deze ongeloofwaardige schattingen zijn volgens Ioannidis een gevolg van een opeenstapeling van biases. Bijna alles wat we eten staat met elkaar in verband. Daardoor zal wanneer één van die producten of componenten ergens mee samenhangt, automatisch hetzelfde gelden voor heel veel andere producten of componenten. Bovendien hangt de consumptie van voeding sterk samen met sociale en culturele factoren die vaak ontbreken in de data waarop onderzoekers hun conclusies baseren.
Een ander probleem is dat voedingscohortstudies altijd een enorm aantal factoren meten en doorgaans maar een deel daarvan rapporteren. Hiervoor verworden meta-analyses volgens Ioannidis tot "gewogen gemiddelden van de meningen van experts."
Daarnaast houdt het vakgebied veel te weinig rekening met de diversiteit van zowel voeding als consumenten. Het is schier onmogelijk om in die complexiteit het universele effect van één component vast te stellen.
De kritiek van Ioannidis op de voedingswetenschap staat niet op zich. Deze maand nog verscheen er een kritisch artikel in het Journal of Clinical Epidemiology over onderzoeken waarvoor mensen bijhouden wat ze hebben gegeten, en kort daarvoor publiceerde de Maastrichtse biomedicus en wetenschapsfilosoof Bart Penders een artikel in het British Food Journal waarin hij betoogt dat de afwijzing van de voedingswetenschap door het publiek logisch is, omdat de wetenschappers hun eigen geloofwaardigheid keer op keer hebben ondermijnd.
Penders maakt deel uit van een consortium van Nederlandse onderzoekers dat onder de noemer Nutrition in Transition het vakgebied probeert te hervormen. Vorig jaar publiceerden ze hun visie in het European Journal of Nutrition.
De voedingsepidemiologie heeft de wetenschap en de maatschappij geen goede dienst bewezenNadruk moet liggen op minder eten
Ook Ioannidis benadrukt dat de voedingsepidemiologie de wetenschap en de maatschappij geen goede dienst heeft bewezen. Ook zou de volksgezondheid negatief beïnvloed kunnen zijn, doordat gammele conclusies in voedingsrichtlijnen belandden en doordat er veel aandacht is gegaan naar het zoveel mogelijk eten van allerlei 'goede voeding', terwijl de nadruk zou moeten liggen op minder eten.
Ioannidis pleit voor grootschalige, gecontroleerde, gerandomiseerde studies naar voedingspatronen. Daar verwacht hij, op basis van onderzoek, geen enorm sterke effecten van. Ook zouden epidemiologen meer onderzoeksgegevens met elkaar moeten delen en zouden ze moeten investeren in innovatieve onderzoeksmethoden. Onderzoeksfinanciers zouden dergelijke initiatieven moeten ondersteunen, om zo het vakgebied nieuw leven in te blazen.
Ioannidis gaf eind 2014 een lezing waarin hij zijn kijk op het onderwerp toelicht voor het open sourced wetenschappelijke blad PLOS:
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Fijn dat iemand - en niet de minste - dat een keer hardop zegt. Maar nu, hoe verder?
Wim Tilburgs merkte vandaag op twitter op dat ondergetekende er iets over gezegd zou hebben in dit vraaggesprek met nagenoeg hetzelfde mathematische argument dat iedereen kan begrijpen: vanaf minuut 6:00. Ja, maar welnee, ik heb het ook maar geleerd door met vele mensen in het vak te praten.
Ioannidis merkte het eigenlijk in 2005 al op en zo pikte ik het ook op. Het nieuws is dat het nog steeds opgemerkt moet worden. We zijn 13 jaar verder.
NB: ik denk dat het stellen vd vraag 'wat willen we weten en waarom?' orde schept en behoedt voor wegen die te ver buiten onze realiteit liggen.
Bedankt voor je reactie Dick Veerman dat is de boodschap die ik ook uit probeer te dragen. Mensen moeten zelf weer kunnen leren en meten bijvoorbeeld door het kunnen gebruiken van een continu bloedglucosemeter maar ook de weegschaal en het meetlint voor de buikomvang welke voeding goed voor ons. En misschien hebben onze grootmoeders er ook meer verstand van dan de zogenaamde voedingsgoeroe's die met een Ir graad van een of andere gesponsorde opleiding ons komen vertellen wat ze hebben uitgevonden met hun vaak gesponsord onderzoek.
Een hele recente en enorme goede video door John Ioannidis vind je hier opgenomen dit jaar tijdens het enorm interessante congres van Swiss Re: The role of bias in nutritional research.
Ook tijdens mijn gesprek met jou collega interviewer Boris van de Ven geven wij ook aan dat we weer baas over onze eigen gezondheid (door onder meer voeding) moeten worden ipv de gezalfden vanuit hun hoge wetenschappelijke toren, de voedingsweetnikskunde: Wees baas over je eigen gezondheid.
Dat Ioannidis desondanks toch pleit voor grootschalige, gecontroleerde, gerandomiseerde studies naar voedingspatronen begrijp ik dan weer niet. Liever had ik gezien dat hij zich had uitgesproken tegen het verspillen van tijd en geld aan dit type zaaddodende studies naar de effecten van koffie, thee, limonade, etcetera etcetera, op het krijgen van kanker, diabetes, haaruitval, etcetera etcetera.
En dat de nadruk op 'minder eten' moet (komen te) liggen, daar zegt deze geleerde ook niet echt iets nieuws mee. Het is al menig keer gemompeld en uitgeschreeuwd in media en niet in het minst op Foodlog.