Advocaat-generaal Juliane Kokott van het Europees Hof van Justitie heeft deze week advies uitgebracht aan het Hof van Justitie over het Programma Aanpak Stikstof (PAS). Diens adviezen worden vaak overgenomen door het Hof. Het advies is kritisch; het oordeelt dat "er over het geheel genomen aanmerkelijke twijfel bestaat” over het antwoord op de vraag of het voldoet aan de vereisten van de heilige Europese Habitatrichtlijn. Omdat het PAS een van de belangrijke peilers is waarop de regelgeving voor boerenactiviteit in Nederland is gebaseerd, veroorzaakt het advies nieuwe onzekerheid onder zowel boeren als de regering in Den Haag. De interpretatie van het PAS is al jaren een zaak van juridische procedures waarin uiteindelijk de Raad van State een oordeel moet vellen. Over de bruikbaarheid van het PAS vroeg de Raad ditmaal zelf om een oordeel bij het Europese Hof.
Het PAS is een groot beleidsprogramma van de Nederlandse regering die de bouw van nieuwe veestallen en wegenbouw moet reguleren om natuurgebieden te beschermen tegen de uitstoot van stikstof. Kritische burgerbewegingen vinden dat de PAS te veel uitstoot mogelijk maakt. Vereniging Leefmilieu en Mobilisation for the Environment hebben samen met Stichting Behoud de Peel beroep ingesteld bij de Raad van State tegen het PAS. Op basis daarvan heeft de Nederlandse Raad van State aan het Europese Hof in Luxemburg om een uitspraak gevraagd.
Het advies van Kokott is kritisch over het Nederlandse beleidskader. Het PAS maakt het mogelijk vergunningen uit te geven voor projecten die natuurschade veroorzaken als die gelijktijdig ook herstelmaatregelen voorzien. De adviseur van het Europees Hof van Justitie noemt dit strijdig met de Habitatrichtlijn, omdat natuurherstelmaatregelen niet de oorzaak van de natuurschade aanpakken, maar enkel de gevolgen.
Kokott stoort zich aan de ruimte die het PAS biedt om nieuwe vergunningen te verlenen, die een voorschot nemen op de resultaten van technische middelen. Dat vindt ze een vorm van met hulp- en lapmiddelen dweilen met de kraan van natuurbeschadiging open in gevallen waar veelal al sprake is van een te grote natuurbelasting..
Daarmee lijkt de advocaat-generaal de kern van het PAS strijdig te noemen met de Europese Habitatrichtlijn die de biodiversiteit in de Europese Unie moet garanderen. Daarnaast noemt zij de aanpak van de stikstofemissies door het uitrijden van mest strijdig met de Habitatrichtlijn.
Volgens mr. Valentijn Wösten, die de rechtszaak voert namens Vereniging Leefmilieu en Coöperatie Mobilisation for the Environment, "zal het onvermijdelijk worden dat de Nederlandse veestapel moet krimpen." Wösten: "De meeste beschikbare milieutechnieken worden al lang toegepast. Bovendien blijken veel milieutechnieken slecht te presteren, zoals de luchtwassers. Dan resteert enkel nog reductie van de veestapel. Nederland is het meest veedichte land van Europa en is al decennia oorzaak van meerdere milieuproblemen. Zeker moet worden vastgesteld dat de Nederlandse Overheid andermaal zwaar tekort schiet in haar zorgplicht voor een goed milieu- en natuurklimaat."
De definitieve uitspraak van het Europese Hof wordt in het najaar van 2018 verwacht.
Update, maandag 30 juli 2018, 13;30 uur
Lambert Polinder, juridisch adviseur voor boeren bij Agrifirm Exlan, ziet minder negatieve gevolgen voor de veestapel dan Wösten. Dat schrijft hij in reactie #13 hieronder. Polinder: "De Advocaat Generaal legt inderdaad de vinger op de zere plek. Het uitgeven van ontwikkelruimte waarover onzekerheden bestaan kan niet, net zo min als bemesten en beweiden zonder dat daar de effecten op de natuur van bekeken zijn. De Advocaat Generaal geeft ook nadrukkelijk positieve noten, wijst richting en getuigd van realiteitszin. Dat is wat ik mooi vind aan het advies. De Advocaat Generaal is ronduit enthousiast over de integrale beoordeling van de milieugevolgen die plaatsvindt met de PAS. Ook is de advocaat Generaal niet negatief over het systeem van drempelwaarden waaronder er geen vergunningplicht is. Daar brengt de Advocaat Generaal ons juist weer even terug in de realiteit door te constateren dat 0,05 mol en 1 mol wel heel lage waarden (waar we in Nederland de laatste tijd discussies voerden over bijdragen en toenames van 0,00nix).
Verder constateert de Advocaat Generaal dat de PAS eigenlijk economische en ecologische belangen tegen elkaar afweegt. Dat is niet verboden, maar daar is op grond van de Habitatrichtlijn wel een ander, zwaarder traject voor nodig dan nu is gevolgd. Voorwaarde daarvoor is dat er sprake moet zijn van een groot openbaar belang. De advocaat Generaal concludeert met zoveel woorden dat de Nederlandse veehouderij wel zo'n groot openbaar belang heeft en dat dat andere traject alsnog gevolgd kan worden. Dat geeft mij hoop dat we er wel uitkomen. Mijn inziens zou daar de inspanning van het ministerie en van de sector (LTO) zich ook op moeten richten."
Dit artikel afdrukken
Het advies van Kokott is kritisch over het Nederlandse beleidskader. Het PAS maakt het mogelijk vergunningen uit te geven voor projecten die natuurschade veroorzaken als die gelijktijdig ook herstelmaatregelen voorzien. De adviseur van het Europees Hof van Justitie noemt dit strijdig met de Habitatrichtlijn, omdat natuurherstelmaatregelen niet de oorzaak van de natuurschade aanpakken, maar enkel de gevolgen.
Kokott stoort zich aan de ruimte die het PAS biedt om nieuwe vergunningen te verlenen, die een voorschot nemen op de resultaten van technische middelen. Dat vindt ze een vorm van met hulp- en lapmiddelen dweilen met de kraan van natuurbeschadiging open in gevallen waar veelal al sprake is van een te grote natuurbelasting..
Daarmee lijkt de advocaat-generaal de kern van het PAS strijdig te noemen met de Europese Habitatrichtlijn die de biodiversiteit in de Europese Unie moet garanderen. Daarnaast noemt zij de aanpak van de stikstofemissies door het uitrijden van mest strijdig met de Habitatrichtlijn.
Volgens mr. Valentijn Wösten, die de rechtszaak voert namens Vereniging Leefmilieu en Coöperatie Mobilisation for the Environment, "zal het onvermijdelijk worden dat de Nederlandse veestapel moet krimpen." Wösten: "De meeste beschikbare milieutechnieken worden al lang toegepast. Bovendien blijken veel milieutechnieken slecht te presteren, zoals de luchtwassers. Dan resteert enkel nog reductie van de veestapel. Nederland is het meest veedichte land van Europa en is al decennia oorzaak van meerdere milieuproblemen. Zeker moet worden vastgesteld dat de Nederlandse Overheid andermaal zwaar tekort schiet in haar zorgplicht voor een goed milieu- en natuurklimaat."
De definitieve uitspraak van het Europese Hof wordt in het najaar van 2018 verwacht.
Update, maandag 30 juli 2018, 13;30 uur
Lambert Polinder, juridisch adviseur voor boeren bij Agrifirm Exlan, ziet minder negatieve gevolgen voor de veestapel dan Wösten. Dat schrijft hij in reactie #13 hieronder. Polinder: "De Advocaat Generaal legt inderdaad de vinger op de zere plek. Het uitgeven van ontwikkelruimte waarover onzekerheden bestaan kan niet, net zo min als bemesten en beweiden zonder dat daar de effecten op de natuur van bekeken zijn. De Advocaat Generaal geeft ook nadrukkelijk positieve noten, wijst richting en getuigd van realiteitszin. Dat is wat ik mooi vind aan het advies. De Advocaat Generaal is ronduit enthousiast over de integrale beoordeling van de milieugevolgen die plaatsvindt met de PAS. Ook is de advocaat Generaal niet negatief over het systeem van drempelwaarden waaronder er geen vergunningplicht is. Daar brengt de Advocaat Generaal ons juist weer even terug in de realiteit door te constateren dat 0,05 mol en 1 mol wel heel lage waarden (waar we in Nederland de laatste tijd discussies voerden over bijdragen en toenames van 0,00nix).
Verder constateert de Advocaat Generaal dat de PAS eigenlijk economische en ecologische belangen tegen elkaar afweegt. Dat is niet verboden, maar daar is op grond van de Habitatrichtlijn wel een ander, zwaarder traject voor nodig dan nu is gevolgd. Voorwaarde daarvoor is dat er sprake moet zijn van een groot openbaar belang. De advocaat Generaal concludeert met zoveel woorden dat de Nederlandse veehouderij wel zo'n groot openbaar belang heeft en dat dat andere traject alsnog gevolgd kan worden. Dat geeft mij hoop dat we er wel uitkomen. Mijn inziens zou daar de inspanning van het ministerie en van de sector (LTO) zich ook op moeten richten."
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Het belangrijkse van het advies is, volgens mij, dat de Habitatrichtlijn niet toestaat bij uitbreidingsplannen uit te gaan van verwachte effecten van nog te nemen herstel-maatregelen of door de landbouw beloofde reducties in emissies. Je mag dus bij uitbreidingsplannen geen voorschot nemen op geprognotiseerde milieu-winst, zolang de N-depositie in het gebied, of een deel daarvan, hoger is dan de ecologisch kritieke drempel.
Het voortijdig kunnen verzilveren van veronderstelde effecten van (nog te nemen) maatregelen is nu net wat de PAS aantrekkelijk maakte voor de landbouw en de meerderheid van onze volsvertegenwoordiging. Maar ook voor deze partijen moet een dergelijk advies toch logisch zijn. De winst voor hen is dat een deel van de uitbreidingruimte die PAS bood al is benut. Je kunt dit slim noemen, maar er ook een ander woord voor gebruiken.
Frans Aarts,
Goede reactie, overigens zijn veel PAS-vergunningen nog niet onherroepelijk maar is de (uitgebreide of nieuwe) stal al wel gebouwd en in gebruik!
Wat moet de Provinciale overheid met dergelijke gevallen?
Ook waarschijnlijk NB-wetvergunningsplicht voor beweiden en bemesten, dus naast veehouderijbedrijven ook voor akkerbouwbedrijven een vergunningsplicht.
Nu zijn boeren vrijgesteld van vergunningsplicht bij bemesten en beweiden.
Ben benieuwd wat ze dan met de A50 gaan doen. Die is ook aangelegd zonder NB - vergunning. Als het ministerie niet met de uitbreidingen van infrastructuur en industrieterreinen in de knoop zat, was er geeneens een PAS gekomen.
Opmerkelijk is dat dit advies maar weinig aandacht trekt. Nieuwe Oogst (het verenigingsblad van LTO), Boerderij, Teletekst en mijn Volkskrant melden het niet. Merkwaardig, omdat het een geweldige impact zal hebben op ons (niet meer) doen. Tenzij de Raad van State het advies naast zich neer legt. Maar dan weten we meteen hoe politiek onafhankelijk die Raad nog is.
Onze overheid zal vermoedelijk weer sjagrijnig kijken naar de organisaties die dit hebben aangekaart: "spelbedervers!". Volkomen onterecht. Landgenoten die voorkomen dat onze overheid fouten maakt bij de implementatie van wetgeving verdienen vergoeding van alle kosten, een bloemetje en een lintje.