Op 13 oktober namen de lidstaten van de Europese Unie géén besluit over de verlenging van de toelating van glyfosaat. Half november volgt een tweede stemronde. De discussies over het omstreden onkruidbestrijdingsmiddel spitsten zich tot op heden toe op de gezondheidsrisico's. Terwijl de EFSA op basis van een zeer uitgebreid onderzoek tot de conclusie komt dat het middel veilig genoemd mag worden, zijn er ook aanwijzingen dat het middel kankerverwekkend is en mogelijk de ziekte van Parkinson veroorzaakt.

Een internationaal team van 11 onderzoekers boog zich over de vraag welke economische gevolgen een glyfosaatverbod voor de landbouw met zich mee zal brengen. Hoe duur zou een verbod voor de individuele boer uitpakken? Tot nu toe zijn de economische gevolgen nauwelijks onderzocht, schrijft Agrarheute-redacteur Anne Klös.

Voor akkerbouwgewassen ligt het verlies tussen de 3 en 37%
Het team, verbonden aan de Agricultural Economics and Policy Group (AECP Group) uit Zürich, verzamelde in een metastudie 19 onderzoeken met een economische inslag over glyfosaat. Hoewel de onderzoeken zo verschillend van opzet waren dat zij niet zonder meer te vergelijken zijn, is er toch een aantal nieuwe inzichten uit af te leiden.

Minder dan €100 tot meer dan €550
In absolute bedragen blijft het 'verlies' bij een glyfosaatverbod voor eenjarige akkerbouwgewassen meestal beperkt tot minder dan €100 per hectare. Bij meerjarige gewassen, zoals wijngaarden of fruitboomgaarden, kan de opbrengst tot €553 euro/ha per jaar dalen (Franse wijngaarden). Dat komt overeen met een daling van de winstmarge met ongeveer 20%. Kijk je naar de relatieve cijfers, dan ligt de economische impact van een glyfosaatverbod op een vergelijkbaar niveau, want voor akkerbouwgewassen ligt het verlies tussen de 3 en 37%, afhankelijk van het onderzoek.

De belangrijkste reden voor de brede bandbreedte in absolute getallen is dat in akkerbouwgewassen glyfosaat maar één keer per jaar gebruikt wordt en het bovendien niet jaarlijks toegepast wordt. Bij meerjarige teelten is het gebruikelijk meerdere keren per jaar te spuiten, omdat onkruid nu eenmaal meer dan eens bestreden moet worden. Alternatieven zoals mechanische onkruidbestrijding zijn meestal duur omdat er bijvoorbeeld machines moeten worden aangeschaft of meer werknemers voor handwerk moeten worden ingehuurd.

Er is geen goed alternatief. Over de mogelijke alternatieven en wat ze kosten heeft toe nu nog niemand het
'Uniek stuk gereedschap'
Op het eerste gezicht zijn de resultaten misschien teleurstellend: de spreiding van mogelijke kosten is onbevredigend en weinig specifiek. Vanuit professioneel oogpunt is de bandbreedte simpel te verklaren: landbouwpraktijken verschillen sterk van land tot land, teelt- en grondbewerkingssysteem of ecologische keuzes die boeren maken. Afhankelijk van de productiemethode speelt glyfosaat dan ook een grotere of kleinere rol. Wat uit het onderzoek wel heel duidelijk naar voren komt, is dat het 'totaalmiddel' glyfosaat een uniek en efficiënt stuk gereedschap is in de gereedschapskist van de boer. Er is geen goed alternatief, al helemaal niet in kritieke situaties met veel onkruiddruk.

Welke gevolgen een glyfosaatverbod zou hebben op de lange termijn, bijvoorbeeld op markt-, producenten- én voedselprijzen, is nog niet onderzocht. Net zo min als de gevolgen voor de toeleveranciers en afnemers in de keten. En hoewel de cijfers in de studie nog vaag zijn, wordt duidelijk dat de kosten van glyfosaatalternatieven de beslissende rol zullen spelen bij het inschatten van de mogelijke economische impact van een glyfosaatverbod. Over die alternatieven, die er in de vorm van een middel nog niet zijn, en wat ze kosten heeft toe nu nog niemand het. Schoffelen is tot het heden het beste alternatief.
Dit artikel afdrukken