3 min
Afgelopen week verdedigde voedingswetenschapper Floor Scheffers haar proefschrift over vruchtensap aan de Universiteit van Utrecht. Daarin toont ze iets aan dat indruist tegen de - in het bijzonder Nederlandse - overtuiging dat vruchtensap even af te raden valt als frisdrank. Volgens die klassieke gedachte zijn frisdrank en vruchtensap even dikmakend; beide dranken zijn even suikerrijk en tasten ook het tandglazuur in dezelfde mate aan. Scheffers toont aan dat die kijk op sap te kort door de bocht is.
Eén van de artikelen waarop Scheffers' promotie op gebaseerd is verscheen al in 2019 en haalt nu het nieuws.
Scheffers toont aan dat puur vruchtensap (dat wil zeggen sap van geperst fruit zonder toegevoegde suikers of andere additieven) minder schadelijk is voor de gezondheid dan frisdrank met toegevoegde suikers, en zelfs het risico op hart- en vaatziekten kan verminderen.
Steevast laat chemicus en oud-hoogleraar voedingsleer Martijn Katan in de media weten dat suiker domweg suiker is en dat we daarom sap in dezelfde hoek moeten zetten als frisdrank: een dikmakend drankje waar je als je er te veel van drinkt uiteindelijk metabole problemen van krijgt die kunnen leiden tot hart- en vaatziekten. Dat is de blik van een vanuit stofjes denkende chemicus waar niets tegen in te brengen viel.
Tot Scheffers' onderzoek dan, ook al toonde ook eerder onderzoek al aan dat er in de praktijk geen sterk verband te vinden is tussen de consumptie van puur fruitsap en obesitas. Zulke onderzoek kun je bijvoorbeeld hier en hier vinden.
1 glas per dag
Scheffers werkte samen met het RIVM en baseerde zich op twee grote onderzoeken die het consumptiegedrag van 40.000 volwassenen en 4.000 kinderen in Nederland gedurende 25 jaar volgden. Ze vergeleek regelmatige vruchtensapdrinkers met consumenten die weinig of geen vruchtensap consumeerden. Op basis van haar data concludeert Scheffers dat wie dagelijks 1 glas vruchtensap consumeert (maximaal 7 per week) 12 tot 15% minder risico loopt op hart- en vaatziekten en geen verhoogd risico op diabetes type 2 of astma heeft.
De bevindingen van Scheffers wijken sterk af van het advies van het Voedingscentrum. Dat beveelt aan om zo min mogelijk vruchtensap te drinken vanwege de risico's op overgewicht en diabetes type 2. Het Voedingscentrum raadt bovendien af vruchtensap als vervanging voor fruit te gebruiken, vanwege vergelijkbare suikerniveaus als frisdrank en minder voedingsstoffen en vezels dan fruit. Scheffers vindt juist dat vruchtensap als een aparte categorie beschouwd moet worden vanwege de positieve effecten op de gezondheid die in haar onderzoek naar voren kwamen.
Het onderzoek is opgezet omdat internationaal heel verschillend wordt gedacht over de gezondheidseffecten van puur vruchtensap. In de VS en het VK wordt bijvoorbeeld aangeraden een deel van de dagelijkse fruitinname te vervangen door vruchtensap. Andere landen adviseren een voorkeur voor fruit boven sap. Nederland neemt een unieke positie in door het drinken van vruchtensap sterk af te raden.
Scheffers signaleert dat de strikte Nederlandse richtlijnen voortkomen uit beperkt beschikbaar onderzoek. Tot nu toe werd vruchtensap, vanwege het hoge suikergehalte en het gebrek aan verdere gegevens, in dezelfde categorie als frisdrank geplaatst.
Het onderzoek laat zien dat wat chemisch logisch lijkt en voor wetenschap doorgaat, toch niet kan kloppen. Een glaasje sinaasappelsap 's ochtend mag weer. Een sinaasappel of ander fruit natuurlijk ook. En Martijn Katan moet voortaan op radio en TV uitleggen waarom zijn chemische basisfeiten toch niet helemaal sporen met het onderzoek van Scheffers. Hij hoeft zich overigens niet te schamen voor zijn mening: wie dagelijks 2 kilo druiven eet, wordt moddervet. Dat geldt nog meer voor wie dagelijks twee liter druivensap drinkt. Maar 1 glaasje blijkt geen probleem en zelfs een beetje gezonder dan geen. Katan kan gewoon vertellen dat te veel sap net zo slecht is als een pak suiker naar binnen werken.
De dosis maakt het gif, dat bij een lage dosering zelfs gezond kan zijn. Dat lijkt Scheffers aangetoond te hebben. Media zullen er voortaan rekening mee moeten houden.
Dit artikel afdrukken
Nederland is uniek. Onze gezondheidsautoriteiten raden het drinken van vruchtensap sterk afStofjesdenken
Scheffers toont aan dat puur vruchtensap (dat wil zeggen sap van geperst fruit zonder toegevoegde suikers of andere additieven) minder schadelijk is voor de gezondheid dan frisdrank met toegevoegde suikers, en zelfs het risico op hart- en vaatziekten kan verminderen.
Steevast laat chemicus en oud-hoogleraar voedingsleer Martijn Katan in de media weten dat suiker domweg suiker is en dat we daarom sap in dezelfde hoek moeten zetten als frisdrank: een dikmakend drankje waar je als je er te veel van drinkt uiteindelijk metabole problemen van krijgt die kunnen leiden tot hart- en vaatziekten. Dat is de blik van een vanuit stofjes denkende chemicus waar niets tegen in te brengen viel.
Tot Scheffers' onderzoek dan, ook al toonde ook eerder onderzoek al aan dat er in de praktijk geen sterk verband te vinden is tussen de consumptie van puur fruitsap en obesitas. Zulke onderzoek kun je bijvoorbeeld hier en hier vinden.
1 glas per dag
Scheffers werkte samen met het RIVM en baseerde zich op twee grote onderzoeken die het consumptiegedrag van 40.000 volwassenen en 4.000 kinderen in Nederland gedurende 25 jaar volgden. Ze vergeleek regelmatige vruchtensapdrinkers met consumenten die weinig of geen vruchtensap consumeerden. Op basis van haar data concludeert Scheffers dat wie dagelijks 1 glas vruchtensap consumeert (maximaal 7 per week) 12 tot 15% minder risico loopt op hart- en vaatziekten en geen verhoogd risico op diabetes type 2 of astma heeft.
De bevindingen van Scheffers wijken sterk af van het advies van het Voedingscentrum. Dat beveelt aan om zo min mogelijk vruchtensap te drinken vanwege de risico's op overgewicht en diabetes type 2. Het Voedingscentrum raadt bovendien af vruchtensap als vervanging voor fruit te gebruiken, vanwege vergelijkbare suikerniveaus als frisdrank en minder voedingsstoffen en vezels dan fruit. Scheffers vindt juist dat vruchtensap als een aparte categorie beschouwd moet worden vanwege de positieve effecten op de gezondheid die in haar onderzoek naar voren kwamen.
Het onderzoek is opgezet omdat internationaal heel verschillend wordt gedacht over de gezondheidseffecten van puur vruchtensap. In de VS en het VK wordt bijvoorbeeld aangeraden een deel van de dagelijkse fruitinname te vervangen door vruchtensap. Andere landen adviseren een voorkeur voor fruit boven sap. Nederland neemt een unieke positie in door het drinken van vruchtensap sterk af te raden.
De dosis maakt het gif, dat bij een lage dosering zelfs gezond kan zijn. Dat lijkt Scheffers aangetoond te hebbenStricte richtlijnen, beperkt bewijs
Scheffers signaleert dat de strikte Nederlandse richtlijnen voortkomen uit beperkt beschikbaar onderzoek. Tot nu toe werd vruchtensap, vanwege het hoge suikergehalte en het gebrek aan verdere gegevens, in dezelfde categorie als frisdrank geplaatst.
Het onderzoek laat zien dat wat chemisch logisch lijkt en voor wetenschap doorgaat, toch niet kan kloppen. Een glaasje sinaasappelsap 's ochtend mag weer. Een sinaasappel of ander fruit natuurlijk ook. En Martijn Katan moet voortaan op radio en TV uitleggen waarom zijn chemische basisfeiten toch niet helemaal sporen met het onderzoek van Scheffers. Hij hoeft zich overigens niet te schamen voor zijn mening: wie dagelijks 2 kilo druiven eet, wordt moddervet. Dat geldt nog meer voor wie dagelijks twee liter druivensap drinkt. Maar 1 glaasje blijkt geen probleem en zelfs een beetje gezonder dan geen. Katan kan gewoon vertellen dat te veel sap net zo slecht is als een pak suiker naar binnen werken.
De dosis maakt het gif, dat bij een lage dosering zelfs gezond kan zijn. Dat lijkt Scheffers aangetoond te hebben. Media zullen er voortaan rekening mee moeten houden.
RTL vroeg de Nederlandse Gezondheidsraad om een oordeel over Scheffers' onderzoek. De wetenschappelijke autoriteit noemt het 'waardevol' en vindt dat "de bevindingen relevant kunnen zijn voor de richtlijn over suikerhoudende dranken en de toepasbaarheid van die richtlijn op fruitsap". Tevens houdt de raad een slag om de arm omdat de resultaten "in het licht van de totale stand van de wetenschap over de gezondheidseffecten van fruitsap en suikerhoudende dranken" moeten worden beoordeeld. "Dat doen we met een multidisciplinaire commissie van deskundigen." De Gezondheidsraad kan daarom "nu geen oordeel geven over dit onderzoek".
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Huib #3, ik had inmiddels contact met Scheffers. Ze vindt het bovenstaande kort door de bocht. Ik las haar proefschrift en begrijp waarom: ze concludeert dat het hele fruit nog altijd de voorkeur heeft.
Maar net zo hard mag je constateren dat een glaasje in de ochtend voor een niet-fruiteter een voordeel heeft. Lees maar:
Compared to no consumption, pure fruit juice consumption up to 7 glasses/week – but not consumption of ≥ 8 glasses – was significantly associated with reduced risk of CVD and CHD with HRs from 0.83 (0.73 – 0.95) to 0.88 (0.80 – 0.97). Consumption of 1 – 4 and 4 – 8 glasses/week was significantly associated with lower risk of stroke with HRs of 0.80 (0.64 – 0.99) and 0.76 (0.61 – 0.94) respectively. Associations did not differ considerably between low and high fruit consumers. The highest three quintiles of fruit consumption (≥ 121 g/day) were significantly associated with lower incidence of CVD with HRs of 0.87 (0.78 – 0.97) and 0.88 (0.80 – 0.98). In conclusion, although we observed favorable associations of moderate pure fruit juice consumption with CVD, for now consumption of whole fruit should be preferred because the evidence of the health benefits of fruit is more conclusive.
Het hele fruit is nog beter. Maar het is echt geen frisdrank. Andere onderzoeken laten zien dat sapdrinkers geen overconsumptie plegen. Dat maakt natuurlijk een groot verschil in verwachtingen ten aanzien van suiker dat nou eenmaal altijd dik maakt als je er te veel van binnenkrijgt en te weinig beweegt.
Wat suikers betreft.
Of er verschillen zijn tussen vers fruit, het sap zonder de omhullende vezels of het pure sap gemaakt van concentraat + water, even buiten beschouwing gelaten.
Niet de suikers maar de hoeveelheid suikers waarbij één sinaasappel in het niet valt bij een pak sap.
Er gaan 1 à 2 kg sinaasappels in een pak sap dat door velen als water even naar binnen wordt gewerkt want het is 'gezonder dan frisdrank', was voorheen de boodschap. Maar wel 85g suiker, de totale hoeveelheid van een koolhydraat beperkt dieet. Dus strikt genomen die dag geen brood, melk of aardappel, alleen nog koffie, thee of water als je (pre)diabetes2 of te dik bent.
Huib, de woorden 'echte wetenschap' op de EEN slaan op het nogal duidelijk afraden van vruchtensap in Nederland. Daar is geen bewijs voor. Het is een soort voorzorg.
Wetenschap is en blijft twijfel. Inderdaad, het Maastrichtse onderzoek dat je noemt, wijst weer radicaal de andere kant op op basis van fysiologisch onderzoek.
Martijn Katan is altijd rabiaat chemisch en heeft de fysiologie niet nodig. De epidimiologische 'feiten' van Scheffers hebben weer hun eigen zwaktes: het zijn zelfgerapporteerde lijstjes.
NB: ik blijf fan van Ioannidis en heb die zeker niet gecanceld. Hij werd gecanceld door de Covid-overheid, maar niet door mij.
Dick, verrassend om te zien dat jij nu ook John Ioannidis gecanceld hebt en je geloof in de epidemiologie ('echte wetenschap') hebt hernieuwd.
Ik heb zojuist de full text van Scheffers' dissertatie aangevraagd, ik ga ervan uit dat jij die wel gelezen hebt. Als ik die binnen heb zal ik graag inhoudelijk reageren op je stuk, waarin ik nu al een paar nuances mis.
In de tussentijd raad ik iedereen die zich over deze materie een mening wil vormen het achtergronddocument van de Gezondheidsraad bij het advies over groente en fruit aan. Dat is de basis van het advies van het Voedingscentrum.
In de abstract van Scheffer lees ik (laatste zin): "Moderate consumption of pure fruit juice can be a part of a healthy diet." Dat zegt het Voedingscentrum ook. Het bewijs om iets anders te adviseren ontbreekt, zegt ook Scheffers.
Ik wacht de full text af. Dan haal ik ook het proefschtift van Buziau erbij, over de fructose-epidemie, waar Foodlog laatst over berichtte, want dat is mi echt nieuws over suikerhoudende dranken.
Jan Willem, je suggereert dat je weleens een proef hebt gedaan met 2 kilo druiven per dag met afvallen als resultaat.
Ik ben bereid alle data te geloven, want alle rest is theorie. Daarom de vraag: heb je het echt een maand gedaan?
Wat het bovenstaande zegt, is dat je er beter kunt uitgaan hoe producten zich bij een hoeveelheid en in een context gedragen. Uitspraken over de stofjes zijn minder zinvol.