Met snacks exporteert het westen welvaartsziekten naar lage-inkomenslanden

Nadat de markt in rijkere landen zoals de VS verzadigd raakte, zagen fabrikanten een kans in ontwikkelingslanden. Met als gevolg dat lage-inkomenslanden een stijging ervaren in de consumptie van ultra-bewerkte gemaksvoedingsmiddelen zoals snacks. Dat is niet alleen maar kommer en kwel. Bewerkte voedingsmiddelen bieden ontwikkelingslanden onder meer verbeterde houdbaarheid, een groot en duurzaam goed.

Maar het heeft ook nadelen. De verkoop van ultra-bewerkte voedingsmiddelen verdubbelde in 15 jaar tijd en snacks werden een dominant type voeding. Dat is zorgwekkend, vanwege de mogelijke gevolgen voor de gezondheid op lange termijn vanwege louter aan voeding gerelateerde ziekten.

Het onderscheid tussen een tussendoortje en een volledige maaltijd verdwijnt. Dat is het gevolg van veranderende voedselsystemen. Makkelijk mee te nemen voeding en dranken zijn een belangrijk onderdeel van het leven van mensen geworden. De snack is geen tussendoortje meer, maar een snelle en goedkope maaltijd.

Snacks verdringen de traditionele zittende maaltijd vanwege het gemak. Ze zijn betaalbaar en praktisch. De riksjarijder uit Bangladesh kan met snacks lange dagen maken zonder van zijn fiets af te komen. Keniaanse kinderen kunnen op weg naar school eten. Ook voor degene die zich geen basisvoedsel kan veroorloven, zijn snacks betaalbaar. Wie wil overleven in de stad omdat het platteland niet voldoende meer biedt, heeft er baat bij.

Snacks zijn gewoonweg ingeburgerd geraakt in het dagelijks leven, op het werk, op scholen en vooral ook tijdens vieringen. Dat is mede een gevolg van de agressieve marketing waarmee Westerse bedrijven ze promoten. Onderweg eten is de norm geworden, onder meer door marketing gericht op kinderen. Zelfs op het platteland, zegt voedingsdeskundige en activist Barry Popkin in The Guardian, heeft de overstap van familiale landbouw naar industriële landbouw mensen uit hun huizen gehaald en hen afhankelijker gemaakt van snelle, vaak voorverpakte en sterk verwerkte energieoplossingen.

Een tekort aan micronutriënten ligt op de loer, want snacks voorzien vooral in energie (koolhydraten en vet) en zout. De zogenaamde 'dubbele last' van ondervoeding is het meest aanwezig in de regio’s ten zuiden van de Sahara in Afrika en in Zuid-Azië. De opkomst van ultra-bewerkte voedingsmiddelen treft 26 landen waar inspanningen om (groeiachterstand bij kinderen door) ondervoeding te bestrijden, achterblijven bij de stijging van overgewicht en obesitas, schrijft de Britse krant.

Experts waarschuwen voor de onvermijdelijke ziektelast die zal volgen. De opkomst van ongezonde snacks noemen ze zorgwekkend vanwege de potentiële gevolgen voor de gezondheid op de lange termijn. Recent onderzoek signaleert een mondiale stijging van het aantal gevallen van kanker bij mensen onder de 50 jaar. Het aantal gevallen van kanker onder de 50 jaar steeg in 3 decennia wereldwijd met bijna 80%. Jaarlijks sterven ruim een ​​miljoen jongeren onder de 50 aan kanker, en de onderzoekers verwachten dat dit cijfer tegen 2030 met nog eens 21% zal stijgen. Een ontwikkeling die volgens deskundigen deels te wijten kan zijn aan een voedselpatroon met veel UPFs. Of dat waar is of dat deze stijging ligt aan bijvoorbeeld vervuiling is en blijft de vraag, maar het zou wel degelijk kunnen.