4 min
Twee teksten. De ene in het Vlaamse blad Knack, de andere in de kleine maar fijne Nederlandse De Groene Amsterdammer. Wie ze naast elkaar leest, ziet in vogelvlucht waar de EU, zijn bevolking en kapitaalselite staan.
'Ik zie het donker in voor Europa', zegt technologiegoeroe Peter Hinssen. 'Tijdens de kerstvakantie waren we uitgenodigd voor een diner bij zeer vermogende Belgen, en aan tafel was er maar één onderwerp: "Wat is jouw ontsnappingsroute?" Ik zat met open mond te luisteren. Die mensen zijn ervan overtuigd dat het hier om zeep is. Ze zien de opstand van de gele hesjes als een voorbode van wat ons te wachten staat. Ze verwachten ook grote migratiestromen richting Europa, zeker door de opwarming van de aarde. Alle ontsnappingsroutes heb ik daar horen voorbijkomen, van de aanschaf van een ander paspoort tot een privé-eiland bij de Kaapverdische Eilanden. Ze hebben daar al voor gezorgd. Ik was stomverbaasd."
Met die woorden begint een longread in Knack over de kijk op de wereld van Dimitri Casteleyn en Peter Hinssen. Ze begonnen hun carrière als IT-ondernemers. Nadat ze financieel onafhankelijk waren geworden, werd Casteleyn schrijver. Hinssen werd wereldbekend als technologiegoeroe. Het blad sprak met hen over de vlucht van de rijken, artificiële intelligentie en de neergang van Europa. Europa is - zeggen ze - geen partij meer voor China en de VS, terwijl China het onderspit zal delven tegen de VS. Waarom? De snelheid waarmee China nieuwe ontwikkelingen groot kan maken en het kapitaal dat er voor beschikbaar is, bepalen het tempo. Europa kan dat verre van bijhouden en verarmt. De rijken zullen het verlaten omdat het volk de ongelijkheid niet accepteert en zich zijn macht als massa realiseert; de rijken kunnen zich niet verzetten. Het volk vraagt om delen en mee kunnen doen, maar er valt niet genoeg te delen.
In de Groene Amsterdammer is een heel ander gesprek afgedrukt. Het blad sprak met Bernard-Henri Lévy, een door een erfenis schatrijk geworden Franse filosoof die zijn hele leven de media heeft gezocht en bespeeld. Eind mei zijn de verkiezingen voor het Europese Parlement. Lévy zijn theatertour Looking for Europe treedt hij binnenkort in verschillende Europese hoofdsteden op om burgers warm te maken voor het Europese project dat op dit moment in verschillende Europese landen al gestrand is (brexit-Engeland, het Italië van de vijfsterrenbeweging, het Hongarije van Orban) of verschijnselen van stranden vertoont (de hesjes in Frankrijk, de AfD in Duitsland). Zonder de EU is er geen toekomst, zegt Lévy. Wie de Europese eenheidsgedachte warm houdt, kan tussen de China en de VS op zijn eigen toon bepalen.
Een citaat uit de tekst in De Groene: ‘Het is de politieke unie of de barbarij’, schreef hij ten tijde van de Russische inval in Oekraïne (2014). ‘Toen was het vijf voor twaalf’, zegt hij. ‘Nu is het één voor twaalf.’ Met het oog op de Europese verkiezingen zal ‘BHL’ vanaf maart een theatertour langs een twintigtal Europese steden ondernemen, waaronder Amsterdam (13 maart, Carré). Looking for Europe luidt de titel. Het doel? De ‘Europese patriotten’ een hart onder de riem te steken. Zelf noemt hij zich nadrukkelijk zo: een Europese patriot ‘van Franse origine’. ‘In Amsterdam, in Praag, in Lissabon, in Milaan, ik weet dat er overal mensen zijn als ik, maar dat zij zich niet durven uit te spreken’, zegt Lévy. ‘Deze zwijgende meerderheid weet dat er geen heil is zonder Europa, en ze weten dat dat iets goeds is.’
Commentaar van Philippen en een Chinese journaliste
Vorige week las ik de jongste column van ABN Amro econoom Sandra Philippen in de regionale bladen. Zij weet net als de mannen in Knack dat de elite het geld volgt en het volk met de brokken van brexit blijft zitten. Zij vertelt over het feestgevoel dat brexit en de gele hesjes losmaken. Mensen zijn blij los te zijn geraakt van de structuren. Maar daarna komt de klap en blijkt de elite vertrokken, het land en misschien zelfs wel de EU uit.
Tot zover leest Philippen als de mannen in Knack.
In haar slotparagraaf schrijft ze: Kwam van chaos maar iets beters, dat zou fair en mooi zijn geweest. Maar globalisering heeft ook de achterblijvers zo veel welvaart gebracht, dat het zich onttrekken aan de dwingende macht van globalisering, meer en niet minder achteruitgang brengt.
Wat kan dan wel, is de grote vraag? Ik weet het niet, maar mogelijk dat de Franse president Macron een weg vindt. Hij is aan een tour door Frankrijk begonnen, langs frustraties en sociale scheidslijnen. Deze week zat hij in een grote zaal vol burgemeesters. Geen wereldelite, maar burgemeesters van piepkleine gehuchten van driehonderd mensen. Burgemeesters die iedereen in hun gemeente kennen en weten wat er speelt.
Wij vuurden tien uur lang zonder pauze hun vragen, boosheid en voorstellen op Macron af. Hij luisterde, maakte zich kwetsbaar en legde zijn ideeën voor. Na tien uur sloeg de stemming om in een staande ovatie en een daverend applaus. Kijk, dat is nou een leider.
Daar lijkt ze op Lévy. De waardering voor Macron is sinds het debat waar ze het over heeft gestegen. Of dat hem helpt om weer geaccepteerd te worden als leider met het mandaat van het volk is de spannendste vraag van dit moment. Een Chinese journaliste moest daar de verzamelde kapitaalselite begin deze week in Davos op wijzen. De rijken waren met meer private jets dan ooit naar Zwitserland komen vliegen. Gele hesjes en populisme, een bedreiging voor het klassieke ondernemers liberalisme in de 21e eeuw, vormden een belangrijk agendapunt. De rijken spraken over hen, niet met hen, schreef het Financieele Dagblad. De vraag of er niet een flink aantal gele hesje per trein naar het World Economic Forum hadden moeten komen op uitnodiging van de elite, was niet in hen opgekomen. De krant beschrijft het zo: 'Zouden de gele hesjes hier niet moeten zijn? Zouden de verliezers van de globalisering niet mee moeten praten hier in Davos?' De vraag van een Chinese journaliste tijdens de persconferentie van het World Economic Forum (WEF) brengt het organiserend team zichtbaar in verwarring.
Tegen de achtergrond van wat door de teksten heen voelbaar wordt, is de slotpassage uit het FD-artikel intrigerend: de leiders om wie het draait schitteren door afwezigheid op WEF 2019 en de initiatiefnemer van het World Economic Forum stelt zijn hoop op de jonge zakelijke elite. De wereld draait echter weer om machtsblokken; de geldelites krijgen de ruimte en steun die de macht hen geeft om zijn spel te kunnen spelen. Als dat klopt, is Davos niet langer de borrel van de informele liberale wereldregering die hesje creëerde in het Westen. De politiek van machtsblokken is begonnen. Die werkt vanuit hoofdsteden, niet vanuit een centrale verzamelplaats in een neutrale bergstaat.
Dit artikel afdrukken
Met die woorden begint een longread in Knack over de kijk op de wereld van Dimitri Casteleyn en Peter Hinssen. Ze begonnen hun carrière als IT-ondernemers. Nadat ze financieel onafhankelijk waren geworden, werd Casteleyn schrijver. Hinssen werd wereldbekend als technologiegoeroe. Het blad sprak met hen over de vlucht van de rijken, artificiële intelligentie en de neergang van Europa. Europa is - zeggen ze - geen partij meer voor China en de VS, terwijl China het onderspit zal delven tegen de VS. Waarom? De snelheid waarmee China nieuwe ontwikkelingen groot kan maken en het kapitaal dat er voor beschikbaar is, bepalen het tempo. Europa kan dat verre van bijhouden en verarmt. De rijken zullen het verlaten omdat het volk de ongelijkheid niet accepteert en zich zijn macht als massa realiseert; de rijken kunnen zich niet verzetten. Het volk vraagt om delen en mee kunnen doen, maar er valt niet genoeg te delen.
In de Groene Amsterdammer is een heel ander gesprek afgedrukt. Het blad sprak met Bernard-Henri Lévy, een door een erfenis schatrijk geworden Franse filosoof die zijn hele leven de media heeft gezocht en bespeeld. Eind mei zijn de verkiezingen voor het Europese Parlement. Lévy zijn theatertour Looking for Europe treedt hij binnenkort in verschillende Europese hoofdsteden op om burgers warm te maken voor het Europese project dat op dit moment in verschillende Europese landen al gestrand is (brexit-Engeland, het Italië van de vijfsterrenbeweging, het Hongarije van Orban) of verschijnselen van stranden vertoont (de hesjes in Frankrijk, de AfD in Duitsland). Zonder de EU is er geen toekomst, zegt Lévy. Wie de Europese eenheidsgedachte warm houdt, kan tussen de China en de VS op zijn eigen toon bepalen.
Een citaat uit de tekst in De Groene: ‘Het is de politieke unie of de barbarij’, schreef hij ten tijde van de Russische inval in Oekraïne (2014). ‘Toen was het vijf voor twaalf’, zegt hij. ‘Nu is het één voor twaalf.’ Met het oog op de Europese verkiezingen zal ‘BHL’ vanaf maart een theatertour langs een twintigtal Europese steden ondernemen, waaronder Amsterdam (13 maart, Carré). Looking for Europe luidt de titel. Het doel? De ‘Europese patriotten’ een hart onder de riem te steken. Zelf noemt hij zich nadrukkelijk zo: een Europese patriot ‘van Franse origine’. ‘In Amsterdam, in Praag, in Lissabon, in Milaan, ik weet dat er overal mensen zijn als ik, maar dat zij zich niet durven uit te spreken’, zegt Lévy. ‘Deze zwijgende meerderheid weet dat er geen heil is zonder Europa, en ze weten dat dat iets goeds is.’
My play "Looking for Europe" will be performed on November 5 at the mythical Public Theater in New York, where famed shows #Hamilton and #Hair began. Sold out in an hour. Great joy. And, maybe, a good sign for #Europe. https://t.co/Sa27EnrC5Q pic.twitter.com/yaqrjMZ2nX
— Bernard-Henri Lévy (@BHL) October 12, 2018
Commentaar van Philippen en een Chinese journaliste
Vorige week las ik de jongste column van ABN Amro econoom Sandra Philippen in de regionale bladen. Zij weet net als de mannen in Knack dat de elite het geld volgt en het volk met de brokken van brexit blijft zitten. Zij vertelt over het feestgevoel dat brexit en de gele hesjes losmaken. Mensen zijn blij los te zijn geraakt van de structuren. Maar daarna komt de klap en blijkt de elite vertrokken, het land en misschien zelfs wel de EU uit.
Tot zover leest Philippen als de mannen in Knack.
In haar slotparagraaf schrijft ze: Kwam van chaos maar iets beters, dat zou fair en mooi zijn geweest. Maar globalisering heeft ook de achterblijvers zo veel welvaart gebracht, dat het zich onttrekken aan de dwingende macht van globalisering, meer en niet minder achteruitgang brengt.
Wat kan dan wel, is de grote vraag? Ik weet het niet, maar mogelijk dat de Franse president Macron een weg vindt. Hij is aan een tour door Frankrijk begonnen, langs frustraties en sociale scheidslijnen. Deze week zat hij in een grote zaal vol burgemeesters. Geen wereldelite, maar burgemeesters van piepkleine gehuchten van driehonderd mensen. Burgemeesters die iedereen in hun gemeente kennen en weten wat er speelt.
Wij vuurden tien uur lang zonder pauze hun vragen, boosheid en voorstellen op Macron af. Hij luisterde, maakte zich kwetsbaar en legde zijn ideeën voor. Na tien uur sloeg de stemming om in een staande ovatie en een daverend applaus. Kijk, dat is nou een leider.
Daar lijkt ze op Lévy. De waardering voor Macron is sinds het debat waar ze het over heeft gestegen. Of dat hem helpt om weer geaccepteerd te worden als leider met het mandaat van het volk is de spannendste vraag van dit moment. Een Chinese journaliste moest daar de verzamelde kapitaalselite begin deze week in Davos op wijzen. De rijken waren met meer private jets dan ooit naar Zwitserland komen vliegen. Gele hesjes en populisme, een bedreiging voor het klassieke ondernemers liberalisme in de 21e eeuw, vormden een belangrijk agendapunt. De rijken spraken over hen, niet met hen, schreef het Financieele Dagblad. De vraag of er niet een flink aantal gele hesje per trein naar het World Economic Forum hadden moeten komen op uitnodiging van de elite, was niet in hen opgekomen. De krant beschrijft het zo: 'Zouden de gele hesjes hier niet moeten zijn? Zouden de verliezers van de globalisering niet mee moeten praten hier in Davos?' De vraag van een Chinese journaliste tijdens de persconferentie van het World Economic Forum (WEF) brengt het organiserend team zichtbaar in verwarring.
Tegen de achtergrond van wat door de teksten heen voelbaar wordt, is de slotpassage uit het FD-artikel intrigerend: de leiders om wie het draait schitteren door afwezigheid op WEF 2019 en de initiatiefnemer van het World Economic Forum stelt zijn hoop op de jonge zakelijke elite. De wereld draait echter weer om machtsblokken; de geldelites krijgen de ruimte en steun die de macht hen geeft om zijn spel te kunnen spelen. Als dat klopt, is Davos niet langer de borrel van de informele liberale wereldregering die hesje creëerde in het Westen. De politiek van machtsblokken is begonnen. Die werkt vanuit hoofdsteden, niet vanuit een centrale verzamelplaats in een neutrale bergstaat.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 29 januari krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 29 januari krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Frank Eric van der Meer Ja Nigel Farage verdient bij als radiohost, maar pro-Europa Guy Verhofstadt is directeur van een investeringsmaatschappij volgens hetzelfde rapport. Guy Verhofstadt wekt wel erg de schijn op dat hij een lobbyist is.
#14, Jordi, "Eurosceptische volksvertegenwoordigers, onder wie de Brit Nigel Farage, staan hoog op de lijst bijklussers die Transparency International heeft samengesteld." Staat ook in dat artikel. Geeft te denken, niet?
Maarten Bennis Brussel is geen haar beter, volgens Trouw verdienen 1 op de 3 Europarlementariërs bij naast hun hoge salaris en riante pensioenregeling. Als je geld hebt heb je makkelijk toegang tot de politiek maar als je geen geld hebt ben je niets meer dan stemvee. De overheid moet ook transparanter, geen achterkamertjespolitiek zoals bij het klimaatakkoord.
'Those who care' noemen ze (een elite-groep) zich in Davos op het World Economic Forum. Een variant van 'noblesse oblige'. Deze nieuwe definitie komt van DSM-baas Sijbesma, die nog onlangs pleitte voor een CO2-heffing voor bedrijven en industrie. Larry Fink van BlackRock, ook in Davos, zegt dat de mondiale problemen een bedreiging gaan worden voor de winsten, en dat bedrijven ook een maatschappelijke rol hebben (om die problemen aan te pakken?). Inclusief (betrokken) kapitalisme wordt dat genoemd. 'Purpose', een hoger doel. Alan Jope van Unilever stelt dat bedrijven met een 'hoger doel' blijven en floreren.
The Guardian schreef echter dat er sprake is van een nep-kruistocht van de nieuwe elite om de wereld te redden. Adviseur Stamsnijder heeft ook zijn twijfels. Hij zegt dat bedrijven zich nu ook moeten laten horen, 'brands should take a stand', maar ja, wordt dat wel wat?
Maar ja, praatjes vullen geen gaatjes, ongelijkheid neemt toe, veel burgers zien hun koopkracht niet stijgen, een aantal zelfs dalen, en de klimaatverandering dreigt onbeheersbaar (46°C in Adelaide, Australie, en 40°C in Hobart, Tasmanie) te worden. Plus opstekend nationalisme, protectionisme en de apocalyps-klok (doomsday clock) die nog altijd op twee voor twaalf staat: het nieuwe abnormaal wordt dat genoemd. Het banket op de Titanic, terwijl de ijsberg niet gezien wordt.
Van het WEF ook het global risks report 2019 , wat ik nog even ga doorlezen.
Wat een treurige kijk op de mensheid. Die rijken hebben de armen nodig. Zonder koopkrachtige afzetmarkt valt er weinig te verdienen. En als er één ding is wat het globalisme ons geleerd heeft dan is dat wel het feit dat "we are all in it together". Er is geen ontsnappen aan en zullen het met elkaar tot een goed einde moeten brengen.
Europa is een experiment waarvan de uitkomst nog onduidelijk is: wordt het een federatie à la de VS of wordt het een constitutionele unie. Persoonlijk geloof ik heilig in het laatste. En ik denk dat de protesten in de vorm van Brexit, gele hesjes etc. het verzet is tegen een federaal Europa waarbij de macht nòg verderaf komt te staan van de burger. Ik geloof juist in de tegenovergestelde weg: de macht dichterbij de burger. De democratie in zijn huidige vorm is hoognodig toe aan een revisie. Verkiezingen zijn archaïsche instrumenten die traag, duur en niet representatief zijn. Waarom niet gewoon een random selectie maken van pak 'm beet 400 burgers die verplicht en op kosten van de staat 4 jaar als perfecte representatie van het volk mee mogen bepalen waar het heen moet. Niet allemaal in één keer natuurlijk maar verspreid zodat de continuïteit bewaard blijft. Dit principe kan gewoon op hyperlokaal niveau (denk buurten), lokaal, provinciaal, landelijk en internationaal.
Ook hier weer is het niet de technologie (het idee is simpel en goed uitvoerbaar) die de oplossing moet bieden, maar filosofie en spiritualiteit. Want als we met zijn allen zo veel waarde hechten aan de democratie, waarom schaffen we dan de huidige maskerade van schijndemocratie niet af en geven de macht echt aan de burger? Vergeet niet dat ons huidig stelsel halverwege de 19de eeuw ontworpen is, omdat de rijke burgerij rijker en dus machtiger was geworden dan de adel en hun aandeel in de macht wilden. Het was nooit en te nimmer de bedoeling dat de gewone man mee mocht doen, laat staan de vrouwen. Het DNA van een Haags elitair onderonsje is tot op de dag van vandaag zichtbaar. Natuurlijk is het algemeen kiesrecht lang geleden ingevoerd (om de gemoederen te sussen, als antwoord op een dreigende totale chaos) en de poppetjes lijken niet meer op die van 150 jaar geleden, maar in essentie is er niets veranderd.
Kijk naar links. In de jaren 60 was links de boze minderheid die het gezag uitdaagde. Die zich langzaam maar zeker in het pluche heeft gewerkt. Die zich inmiddels mogen rekenen tot de gevestigde orde en elkaar de leuke baantjes toeschuiven. Wat vroeger links was is nu rechts en andersom. Het is allemaal meer van hetzelfde. Alleen de buitenkant is anders.
Chaos dreigt wederom en de roep om hervormingen zal alleen maar luider worden. Dat je daarvoor als rijke bang bent en reeds alle mogelijke ontsnappingsroutes aan het overwegen bent, is pure ijdelheid.
We are all in it together. Misschien wel de meest angstige gedachte van elke hedonist.