Op 6 februari overleed Dr. Li Wenliang, hieronder afgebeeld, nadat hij het Coronavirus had opgelopen tijdens de behandeling van patiënten in Wuhan. Bij zijn dood was er een uitbarsting van woede en verdriet van gewone Chinezen in heel China. Dit was een van de afbeeldingen die op de sociale media in China circuleerde. Er boven staat geschreven: ‘Er zijn geen helden die uit de hemel neerdalen, alleen gewone mensen die ervoor kiezen om op te staan in momenten van nood'. Dr. Li Wenliang wordt door de media vaak de 'klokkenluider' genoemd, omdat hij een van de eersten was die over het gevaar van het virus sprak. De politie verzocht hem echter te "stoppen met het verzinnen van onwaarheden" en hij werd onderzocht op "het verspreiden van geruchten".

De uitbarsting van emoties van het Chinese volk voor Dr. Li Wenliang was een vertoning van woede en wantrouwen tegenover de regering en de media aan het begin van de crisis, omdat ze niet in staat waren de ernst van het virus te begrijpen en de wetenschap door de politiek lieten overheersen. Maar bovenal was het een roep om gerechtigheid voor de gewone mensen, om de stem van de gewone mens te laten horen. Wat de mensen vooral raakt, is niet dat hij de regering probeerde te trotseren, maar dat hij maar een ''gewoon mens'' was. Mensen herinneren hem als een aspirant medicus van in de dertig, met één jong kind en een tweede opkomst. Hij hield van gefrituurde kip, wafels en computerspelletjes. Toen hij voor het eerst zijn zorgen uitsprak over het nieuwe virus, eind december 2019, probeerde hij niet de held te zijn. Hij stuurde het bericht naar een privé-chatgroep en hij vroeg hen het nieuws niet te verspreiden.



Open dialoog
Deze tekst is een reactie op het artikel China schaadt de wereld met virussen en broeikasgassen van Wouter van der Weijden van 26 maart. Mijn titel pleit voor 'compassie en samenwerking', hoewel, op dit moment van de crisis, de hoop dat de wereld samenwerkt soms alleen maar verder weg lijkt te drijven. Maar juist daarom is het meer dan ooit nodig als gewone mensen uit verschillende landen van de wereld een open dialoog starten.

Ik begon dit artikel door het verhaal van Dr. Li te vertellen, ter herdenking aan een gewone man die zijn leven gaf in de strijd tegen het virus, en om de uitgangspunten als volgt vast te leggen:

1. Mensen over de hele wereld hechten waarde aan rechtvaardigheid en eerlijkheid.
2. Als gewone mensen stellen we de veiligheid en het welzijn van onszelf en onze gezinnen voorop.

Door de 'fabriek van de wereld' te worden, heeft China zijn grondstoffen uitgeput en zijn milieu vergiftigd. In ruil daarvoor heeft het land banen gecreëerd en honderden miljoenen mensen uit de armoede gehaald
De dood van Dr. Li was een waar dieptepunt van de crisis wat betreft het vertrouwen van de bevolking in de regering. Daarna heeft de Chinese regering snel gereageerd, en de harde maatregelen van quarantaine en lockdown bleken te werken. Tot op heden is het aantal nieuw gemelde besmettingen tot een minimum beperkt en is de samenleving voorzichtig aan het herstarten. Voor veel bedrijven, met name de kleine en middelgrote ondernemingen die afhankelijk zijn van export, is de crisis echter nog lang niet voorbij. Met het verdwijnen van bestellingen voor kleding, speelgoed, elektronica en dergelijke van de VS en Europa, zullen naar schatting miljoenen van deze bedrijven ten onder gaan. Van der Weijden beweerde dat de export naar EU-consumenten slechts verantwoordelijk is voor een klein percentage van de broeikasgasuitstoot van China. Het debatteren over het exacte percentage kan beter overgelaten worden aan wetenschappers en statistici. Maar feit is, dat achter dit percentage 30-40 miljoen Chinese fabrieksarbeiders zitten die hun baan dreigen te verliezen vanwege de exportdaling. Tijdens de afgelopen decennia van het globaliseringsproces heeft China geprofiteerd van de wereldhandel en de grote vraag aan goederen in het westen. Door de 'fabriek van de wereld' te worden, heeft China zijn grondstoffen uitgeput en zijn milieu vergiftigd. In ruil daarvoor heeft het land banen gecreëerd en honderden miljoenen mensen uit de armoede gehaald. Zeker, met de crisis zouden rijke consumenten in het westen en overal ter wereld moeten nadenken over hun consumptiegedrag en ervoor moeten kiezen om minder van de goedkope, one-time-use, massaal geproduceerde producten te kopen die ‘’Made in China’’ zijn. Ondertussen zal meer dan twee keer de bevolking van Nederland, met hun gezinnen, zich zorgen moeten maken waar hun ontbijt zal zijn, waar het schoolgeld voor hun kinderen en het ziekenhuisgeld voor hun ouderen vandaan zal komen.

Als er een Corona-schade wordt berekend, wat zou dan een rechtvaardige maatstaf zijn om de economische verliezen (van rijke landen) te meten tegenover de prijs van mensenlevens (van arme landen)? Hoeveel leed wordt veroorzaakt door het virus zelf, en hoeveel door armoede en ongelijkheid met een in historie gewortelde oorzaak? Valt wat de westerse landen hierin hebben bijgedragen te rechtvaardigen?
Het feit dat de Corona-crisis in China is begonnen, betekent dat China zelf menselijke schade geleden en enorme economische gevolgen moet trotseren, die de komende maanden of jaren nog zullen worden aangetoond. De situatie in Europa en de VS is zorgwekkend, maar zal uiteindelijk onder controle worden gebracht. De grootste humanitaire crisis dreigt zich in India, Afrika en andere delen van de wereld te voltrekken, waar de armoede groot is en de infrastructuur voor de gezondheidszorg tekortschiet.

Als ik aan India denk, denk ik aan de adembenemende kleuren, mensen en landschappen. Maar ik denk ook altijd aan het schoonmaakpersoneel in een hotel in Bangalore waar ik ooit verbleef. Ik herinner me dat toen ik op de gang naar mijn kamer liep, hoe het personeel dat de gang schoonmaakte meteen opstond, hun ogen liet zakken en weg kromp alsof zij zichzelf in de muur wilden versmelten om zo onzichtbaar te worden. Recent heeft de Indiase premier de lockdown van het hele land afgekondigd, die luttele uren later ingang vond. Het is pijnlijk om het nieuws een menselijk gezicht te geven. Tientallen miljoenen van de armste mensen worden gedwongen de steden te verlaten waar ze hun dagelijks brood verdienen. Tientallen miljoenen van hen zitten opgesloten in de sloppenwijken met extreem slechte hygiëneomstandigheden, zonder inkomen. De corona-crisis heeft helaas slechts de structurele klasse-, kaste- en inkomenskloof van India blootgelegd. Arme mensen lijden vermoedelijk het meest onder deze pandemie. Als er een Corona-schade wordt berekend, wat zou dan een rechtvaardige maatstaf zijn om de economische verliezen (van rijke landen) te meten tegenover de prijs van mensenlevens (van arme landen)? Hoeveel leed wordt veroorzaakt door het virus zelf, en hoeveel door armoede en ongelijkheid met een in historie gewortelde oorzaak? Valt wat de westerse landen hierin hebben bijgedragen te rechtvaardigen?

Over de ellendige situatie praten is geenszins bedoeld om een soort feel-good-vergelijking te maken tussen China en andere minder ontwikkelde landen. Integendeel, het is een sobere herinnering aan het feit dat de wereld naar een heel ander China had kunnen kijken. Nog geen 20 jaar geleden was het BNP per hoofd van China nog minder dan dat van India. Als men het heeft over het ''afremmen'' van China om de wereld over te nemen of uit te kopen, laten we dan niet vergeten dat er slechts 30 jaar geleden meer dan 700 miljoen Chinezen waren, 88% van de totale bevolking, die met minder dan 1,90 dollar per dag probeerden rond te komen. Dit is de definitie van extreme armoede door de Wereldbank. De wereld zou er trots op kunnen zijn dat dat verschrikkelijke percentage in 2015 tot nul is gedaald. Op zijn minst hoeft de wereld de misère van die 700 miljoen mensenlevens niet onder ogen te zien.

Zo komt het onderwerp eerlijkheid ter sprake, het centrale thema is in het artikel van Van der Weijden. ‘’Eerlijk is eerlijk’’. Het is eerlijk om te erkennen dat het geen kleine opgave is om een land van 1,4 miljard mensen te beheren dat net uit de armoede komt. Binnenslands zijn er nog steeds enorme uitdagingen op het gebied van ontwikkeling: verbetering van het welzijn van honderden miljoenen mensen op het platteland door het voorzien in onderwijs, irrigatie, sanitatie en gezondheidszorg; stabilisering van de economie en het creëren van banen (zeker een enorme taak in de komende maanden). Tegelijkertijd moeten de natuur en het milieu worden beschermd. Het is ook eerlijk om te stellen dat China nu inderdaad heel anders is dan 30 jaar geleden. China wordt nu een wereldmacht met veel economisch gewicht.
Het is eerlijk om te erkennen dat het geen kleine opgave is om een land van 1,4 miljard mensen te beheren dat net uit de armoede komt
Met macht komt verantwoordelijkheid. China moet leren zich te vormen naar haar nieuwe rol als 'verantwoordelijke grootmacht' en de verantwoordelijkheid op zich nemen voor mondiale vraagstukken. Dit houdt in dat ze zich moet houden aan internationale verdragen voor vraagstukken zoals klimaatverandering, handel in bedreigde diersoorten en bescherming van biodiversiteit. Dit betekent ook samenwerken met de internationale gemeenschap door transparant te zijn met informatie, om armere landen te helpen zich te ontwikkelen en om transitie naar een groene wereldeconomie mogelijk te maken.

De discussie over het opzetten van mondiale schadevergoedingsregelingen is zeker niet nieuw, hoewel er geen bindend internationaal rechtssysteem bestaat en de huidige internationale bestuursorganen slechts een zeer beperkte handhavingsbevoegdheid hebben. Tijdens de onderhandelingen over klimaatverandering hebben de arme landen jarenlang tevergeefs gepleit voor het opzetten van een VN-mechanisme voor de rijke landen om hen te compenseren voor de gevolgen van de klimaatverandering, zoals droogtes of stijgende zeespiegels. Het voorstel om een "Corona schadevergoeding” mechanisme op te zetten zal in feite, in de eerste plaats, vereisen dat de internationale gemeenschap samenwerkt om de internationale bestuursorganen weer op te bouwen. De wereld moet deze tragedie begrijpen en ervan leren om zich voor te bereiden op de toekomst, maar het proces moet open en eerlijk zijn.

De impact van de Corona-crisis op de wereld wordt vergeleken met de gevolgen van een oorlog, of zelfs van een Derde Wereldoorlog. Maar dit is géén daad van oorlog vanuit China om de wereld te veroveren. De bewering dat China biologische oorlogsvoering ontwikkelt en zich over de hele wereld verspreidt, heeft geen enkele grond. Dergelijke beschuldigingen zijn geuit zonder enig medeleven met de levens en het lijden van de mensen in China en overal ter wereld. Anderzijds is het terecht dat de wereld onderzoekt of de Chinese regering aan het begin van de crisis anders had kunnen doen, hetzelfde wat de Chinese bevolking bij de dood van Dr. Li Wenliang vroeg. Tegelijkertijd is het ook terecht om te vragen of de leiders van andere landen in de wereld anders hadden kunnen reageren in die twee maanden dat China een ernstige lockdown-periode inging om het virus tegen elke prijs te stoppen. In plaats van toe te kijken en het ‘’het China virus" te noemen, hadden de andere landen zich eerder kunnen realiseren dat het virus geen grenzen kent en beter voorbereid kunnen zijn.

Corona zal waarschijnlijk niet de laatste uitdaging zijn die iedereen op aarde treft. De kwestie van internationale rechtvaardigheid, op gebied van Corona, milieu, ontwikkeling etc, zal moeten worden aangepakt met effectieve en betrouwbare internationale samenwerkings- mechanismen
Zwarte zwaan, grijze neushoorn
Sommigen noemen het coronavirus een 'zwarte zwaan', iets wat totaal onverwachts is gebeurd. Anderen zeggen dat het meer een 'grijze neushoorn' is, je zag hem al op je afkomen maar reageerde pas toen het te laat was. Veel vooraanstaande mensen zoals Bill Gates en Barack Obama hebben gewaarschuwd voor de onvoorbereidheid van de wereld op een pandemie. Er zijn andere dreigende gevaren in de wereld, zoals de stijging van de zeespiegel, de ontbossing, vluchtelingen, het uitsterven van diersoorten, enzovoorts. Corona zal waarschijnlijk niet de laatste uitdaging zijn die iedereen op aarde treft. De kwestie van internationale rechtvaardigheid, op gebied van Corona, milieu, ontwikkeling etc, zal moeten worden aangepakt met effectieve en betrouwbare internationale samenwerkingsmechanismen. Er moeten eerlijke vragen worden gesteld, compensatiemechanismen worden opgezet, en macht moet worden gecheckt. Nu China leert een verantwoordelijk lid van de internationale gemeenschap te worden, is de kans op verbetering van het menselijk welzijn in de wereld zeker groter door samenwerking dan door conflicten.

Na Corona willen we in een eerlijke en open wereld leven. De transitie naar een groene wereldeconomie zal een moeizaam proces zijn, met de hoop dat uiteindelijk iedereen in de wereld en onze planeet beter af zal zijn. Maar tijdens het proces zullen ontegenzeggelijk veel gewone levens worden beïnvloed en moeten er moeilijke keuzes worden gemaakt. Ik haal de quote aan het begin van dit artikel nog eens aan, ‘’er zijn geen helden die uit de hemel neerdalen, alleen gewone mensen die moedige keuzes maken.’’ "De kleine keuzes die we elke dag maken kunnen leiden tot het soort wereld dat we allemaal willen voor de toekomst", zoals dr. Jane Goodall het stelde. Laten we kiezen voor het gezond verstand, kiezen voor samenwerking, en kiezen voor compassie.
Dit artikel afdrukken